oncologie Flashcards
Wat is HPV?
= humaan papilloma virus
prevalentie kanker bij mannen HPV en roken
–> HPV piek op 30-34 jaar + piek op 60-64 jaar
–> roken en drinken 60-70 jaar
prevalentie geslacht
4 mannen voor 1 vrouw
waar situeert zich vaak een hoofd-halstumor?
meest: orofarynx 26%
larynx 25%
mondholte 23%
hypofarynx 11%
minst: lip en nasofarynx 2%
diagnostiek bij oncol doelgroep
1) dossierstudie
2) anamnese
3) (maaltijd-)observatie
4) slikonderzoek
Wat bekijken in dossier?
- TMN-classificatie
- lokalisatie
- reeds therapie (chemo? radio? chirurgie?)
- relevante voorgesch
MOC?
Multidisciplinair Oncologisch Consult
= vergadering waar vertegenwoordigers van alle disciplines, die zich bezighouden met eenzelfde (type) kanker, samenkomen om een geintegreerd diagnostisch, behandel- en opvolgingsplan uit te werken
specfieke vragenlijst voor oncologie
- eating in public
- MDADI (personen met dysfagie als gevolg van hoofd-halstumor)
(maaltijd) observatie tool
MASA-C
–> aanpassing voor hoofd-halspatienten
4 onderdelen:
1) algemene aspecten bv auditief begrip, smaak…
2) observaties bv hoest, AH, speeksel…
3) mondmotoriek bv lipsluiting, tongbeweeglijkheid…
4) slikact bv orale voorber, orale transit, faryng fase
diagnostiek van oromotoriek?
ROM van kaak meten
minder dan 35 mm
hoe ROM-score meten diagnostiek oromotoriek
(Protrusie + lateralisatie rechts + lateralisatie links + elevatie)/4
hoe slikonderzoek?
FEES
slikvideo
HRPM
behandeling chirurgie gevolgen
- mandibulaire resectie
- lipsectie
- glossectomie
- resectie tonsil/tongbasis
- resectie mondbodem
- resectie hard verhemelte of velum
- faryngale resectie
wat is TORS?
TransOral Robot Surgery
2 soorten effect van chirurgie op larynx
1) partiele laryngectomie
2) totale laryngectomie
wat is radiotherapie
–> elektromagnetische straling (hoge energie)
–> vrije radicalen
–> RIP tumorcellen + gezonde cellen)
wanneer radiotherapie?
- primaire behandeling bij KL tumoren
- NA chirurgie (om resterende tumorcellen te vernietigen)
- voor chirurgie –> tumoren verminderen
bijwerkingen radiotherapie in acute en chronische fase
acuut -> dysfagie en orale mucosisits (mondslijmvliesontsteking)
Chronisch –> xerostomie en fibrose
RAD?
radiation associated dysphagia
radiation associated dysphagia kenmerken?
- verstoorde neurotransmissie
- verstoorde spiercontractie
- verminderd aantal spiervezels
- verminderde vezelgrootte
- verminderde bloedtoevoer naar spieren: spieren > fibroseweefsel
- ontstekingprocessen in mucosa -> verdikken en verstijven van faryngale constrictoren
xerostomie na behandeling tips
aanpassen
textuur
consistentie
vast afwisselen met vloeibaar
bevochtigers, speekselvervangers, veel en frequent drinken
kauwen van suikervrije kauwgom -> meer speekselproductie
xerostomie effect op slikken?
- verminderde snelheid tongbeweeglijkheid
- vertraging oraal transport
- veranderd bewegingspatroon tong
- (vertraging in opwekken van faryngale slikpatroon)
wat is chemotherapie
= medicatie die ingrijpt in stofwisseling van de cel -> zoveel mogelijk tumorcellen doden
chemotherapie wanneer
uitzaaiingen van primaire kwaadaardige tumoren
soorten chemotherapie
1) opzet
- curatief (genezing)
palliatief ( tijdelijke klachten en symptomen verminderen)
2) tijdstip
- neo-adjuvant (voor lokale behandeling)
- adjuvant (na lokale behandeling)
wat is mucositis na radio- en chemotherapie
- pijnlijke zweren mond en keel
- roodheid en zwelling tandvlees
- droogheid en algemene pijn in de mond
- eet- slik spraak- en drinkmoeilijkheden
- stemverandering
- verdikt en taai speeksel
- smaakverlies
mucositis behandeling
- mond vochtig houden
- orale hygiene
- vermijden van tabak, alcohol en bepaalde voeding
- blijven eten
- lasertherapie
- medicatie
- consistentieaanpassingen
- educatie mbt mondzorg
wat is ummunotherapie?
- afweersysteem wordt aangemoedigd om kanker aan te vallen
- enkel in palliatieve optie
- zeer strikte regels
- duur
logopedische sliktherapie
slikken bestaat uit 3 takken
preventie
compensatie
revalidatie
logo sliktherapie
slikken preventie
profylatisch –> voor radiotherapie
effect:
- meer tongbasisretractie en epiglottiskanteling
- meer mondopening
- meer spierbehoud
- minder hoeveelheid en duurtijd PEG
- minder aspiratie
doel profylatische sliktherapie
fibrose minder /voorkomen
ROM orofarynx + larynx behouden
aspiratie vermijden
hoe profylactische sliktherapie uitvoeren?
- falsetto
- tongduwen
- krachtig slikken
- kaakweerstand/versterkend
technieken profylactische sliktherapie
- mendelsohn
- JAW-FOM stretch
- supraglottisch slikken
- masako
3 sets en 10 keer herhalen
logopedische sliktherapie compenseren
- consistentie aanpassen
- compensatietechnieken
- houdingsaanpassingen
- hulpmiddelen
- smaak
logopedische sliktherapie
gevolgen niet revaliderend te werk gaan
dysfagie (NPO) –> slikfrequentie daalt –> deconditionering –> slikdisfunctie stijgt –> dyfagie
waarom revaliderend?
- mucositis –> verminderde orale inname –> atrofie
bel –> use it or lose it!
logo sliktherapie
revalidatie 2 basisprincipes
eat + exercise
MDTP
= McNeill dysphagia therapy program (MDTP)
–> massaal oefenen
–> voedselhierarchie
–> coordinatie en versterking
swallow form
volume
viscositeit
revalideren exercise hoe?
mondmotoriekoefeningen
bv faceformer, therabite, tongkrachtoef
hoe voer je therabite uit?
- oefenen op mondopening
bv chin tuck against resistance
jaw opening against resistance
effortfull swallow
30 minuten per sessie
wat doen we niet bij revaliderende sliktherapie?
geen elektrische stimulatie
logopedische behandeling: familie
waarom?
- eten en maaltijden –> sociaal en emotioneel gebeuren
- impact op QoL mantelzorger
–> aangepaste voeding, schuldgevoelens, andere levensstijl
logopedische behandeling familie
hoe?
- psycho-educatie
- informeren over:
–> voeding
–> maaltijdgebeuren
–> copng - grenzen helpen bewaken
- coaching
wat is voordeel van profylactische oefeningen?
- verslikrisico vermindert
- functie stijgt
wat is voordeel slikstrategieen aanleren?
- vermindering problemen
- zelfde functie
- sneller herstel
