geriatrie Flashcards
waarom over geriatrie leren?
stikken in voeding is 2e meest voorkomende voorkombare doodsoorzaak bij ouderen (na vallen)
waarom meer verstikkingen bij oudere mensen?
- neuroveranderingen: coordinatie
- polyfarmacie: nemen van versch medicatie
- sarcopenie
- meerdere diagnoses
wat is sarcopenie
= minder skeletspiermassa
= verminderde spierkracht
wat is frailty?
oudere personen zijn kwetsbaar
- onbedoeld gewichtsverlies
- minder loopsnelheid
- minder energieverbruik tijdens beweging in vrije tijd
- minder hardknijpkracht
- vermoeidheid
verschil slikken fluroscopie
= residu in valleculae
meer slikken
trager
makkelijker blijven hangen
def presbyfagie
= leeftijdsgerelateerde veranderingen in orofaryngaal en oesofagaal slikken in gezonde volwassene, zonder dat de veiligheid in gedrang komt
wat is functionele reserve
= vermogen om zich aan te passen aan fysiologische stress (bv val, verkoudheid)
functionele reserve is het verschil tussen maximale inspanning MIP en wat we dagelijks nodig hebben Pswal
MIP (max kracht tegen bulp, maximal isometic pressure)
P swal (slikkracht nodig om hap te nemen)
verschil presbyfagie en dysfagie
presbyfagie = primary aging
–> traag en veilig
door fysiol ziekte kan evolueren naar dysfagie
Dysfagie = secondary aging
–> niet veilig
effect van veroudering
faryngale fase: weefselveranderingen
- ossificatie (verkalking) van hyidbeen + thyroid/cricoidkraakbeen –> minder soepel bewegen
- atrofie intrinsieke laryng spieren
- dehydratatie laryngale mucosa
- minder elasticiteit laryngale elementen
- minder soepelheid + bowing stemplooien
gevolg:
–> verminderd hyolaryngale excursie + grotere farynx –> verminderd bolus volumes en meer slikken
–> verminderd sluiting laryngale vestibule –> groter aspiratierisico
effect van veroudering
orale voorbereidingsfase
gelijkenis
= speekselproductie
waarom verloopt orale voorbereidingsfase trager?
duurt langer en meer kauwbewegingen
door
- verlies tanden
- kauwprobl
- vermoeidheid
- minder speeksel flow rate
wat is gevolg van trager eten bij ouderen
hebben een voorkeur voor zachte voeding en beginnen eenzijdig te eten, hierdoor malnutritie en spieratrofie
leg de link tussen tanden en kracht tijdens eten
mensen met een volle mond hebben 1/3 meer kracht dan personen die minder dan10 koppeltjes tanden hebben
gevolgen van gebitsprothese
verminderde kauwkracht
meer tijd om te kauwen
kauwefficientie vermindert met 16-50%
gevolgen van slecht passend gebitsprothese
- vermijden van vezelige/knapperige/droge vaste voeding
- kwaliteit van voedsinginname minder
orale fase
gelijkenis sensorische veranderingen
= oraal somatische gewaarwording
= aantal smaakpapillen
orale fase
sensorische veranderingen verschil
- minder gevoelig voor smaak
- verminderde reuk –> heeft ook effect op smaak
- xerostomie –> meer risico op caries
orale fase
motorische veranderingen
gelijkenis
- tongkracht tijdens slikken
orale fase motorische veranderingen
verschillen
- minder max tongkracht
- verminderde tongue driving forces (kracht waarmee bolus naar achter wordt gekatapulteerd)
hierdoor –> meer oraal residu - verminderde zuigkracht tijdens drinken
- meer dipper slikbeweging
2 soorten slikkers
tipper
–> bolus op tong
–> tong op papila incisiva
–> tongpunt naar boven en rol beweging
dipper
–> bolus op mondbodem
-> trager
faryngale fase
gelijkenis
- eerwaartse beweging epiglottis
- actieve stemplooisluiting
velofaryngale sluiting
faryngale fase verschil
- motorisch en sensorisch niveau
compensatie:
meer faryngale contractiliteit
minder bolussen
piecemeal deglutition
wat is piecemeal deglutition
= 1 hap verdeeld doorslikken, meerdere slikbewegingen voor 1 hap
oesofagale fase gelijkenis
- tijd en snelhed van drukgolf
