behandeling Flashcards
Wat is hoofddoel?
Adequate voedsel- en vochttoevoer waarborgen met minimaal risico
2 bel pijlers van behandeling
1) aspiratierisico zo laag mogelijk
2) comfort zo hoog mogelijk
doelstelling acuut probleem
= zoveel mogelijk recupereren tot slikveiligheid kan getraind worden (rehabilitatie)
bv CVA –> NPO (even on hold zetten)
doelstelling chronisch probleem
= aspiratie- en penetratierisico beperken door veiligheid maximaal te onderhouden (maintenance)
doelstelling progressieve aandoening
= levenskwaliteit zo lang mogelijk, zo hoog mogelijk houden (follow-up)
waar rekening mee houden tijdens geindivid behandeling
- fase van stoornis = prognose (acuut/chronisch/progressief)
- gezondheidstoestand
- taalbegrip
- leeftijd
- cognitie
- ev apraxie
- bijwerking van medicatie
- leefomstandigheden
- hulpvraag patient
wat is parentale voeding
= in de bloedbaan
wat is TPN
= totale parenterale nutritie
–> langdurig en grote ader
–> meer in de bortkas
Wat is PPN?
Perifere parentale nutritie: kortstondig en kleine ader
–> in arm
wat is enterale voeding?
= via spijsvertering
- neus-maagsonde
- orogastrische sonde
- duodenale sonde
- jejunostomie
- gastrosomie
wat is orogastrische sonde?
= via mond
Wat is duodenale sonde?
= 1e deel dunne darm
Wat is jejunostomie?
= sonde via twaalfvingerige darm
wat is doel revalidatie/remediereing?
stoornisgericht
doel is om motorpatronen te herstellen (LT blijvend)
Wat is doel compensatie?
= symptoomgericht
doel is om motorpatronen te vervangen
compensatie persoonsgebonden
- houdingsaaanpassing
- maneuvres
- prothesen
- aanpassing slik
compensatie omgevingsgebonden
- aanpassing eetmateriaal
- aanpassing toediening
- bolusaanpassing
uit welke 2 trainingen bestaat revalidatie?
- krachttraining
- skilltraining
basishouding?
- rechtop zitten: 90-60-80 indien bedlegering
- knieen geplooid
- voeten met steun
- hoofd licht gebogen –> verlengde nek
- symmetrische houding
wat is effect van hoofd in flexie brengen tijdens sikact?
- tongbasis dichter bij post farynxwand
- epiglottis dichter bij post farynxwand
-> verschuiven naar achter
hierdoor verruimen van valleculaire ruimte
hierdoor krijg je vernauwde ingang van de luchtweg
–> veiligere slik
wanneer houdingsaanpassing compensatie: flexie
- premature spilling
–> tenzij iemand weinig orale controle heeft
–> tenzij initiatie van de slik moeilijk is
contra-indicatie toepassen compensatie houdingsaanpassing hoofd in flexie
- velopharyngale insufficientie –> nasale reguritatie door zwaarteracht
- anterieure spilling –> lippen sluiten niet en bolus ontsnapt uit de mond
- residu in valleculae en sinus piriformes
houdingsaanpassing rotatie naar welke kant?
de verlamde kant
effect van compensatie houdingsaanpassing rotatie?
- vernauwde ingang naar luchtweg ipsilateraal
- grotere en langere UES- opening contralateraal
- effectievere bolustransport
compensatie houding rotatie waarom bij verlammingen?
- verlamd –> draaien naar verlamde kant
–> zal luchtweg beschermen
–> bolus glijdt langs de gezonde kant
–> gezonde spieren werken
–> betere bolustransport
wanneer compensatie houding rotatie toepassen?
- unilaterale faryngale/laryngeale zwakte
- unil onvoll stemplooisluitng
- verminderde UES-opening
wat zou contra-indicatie zijn om houdingsaanpassing rotatie niet toe te passen?
- geen contra-indicaties
flexie en rotatie combineren opties en resultaat
- rotatie + chintuck (flexie)
–> extrinstieke druk op thyroid, betere adductie van SB - chintuck + rotatie
–> epiglottis in meer beschermende positie, met vernauwing larynxingang en betere adductie van SB, door extrinsieke druk
verschil: waar druk is, maar eindresultaat blijft hetzelfde
effect van compensatie houdingsaanpassing kanteling
= bolustransport langs de functionele orale en faryngeale zijde
–> zwaartekracht –> naar gezonde kant helpt bolus
wanneer compensatie houdingsaanpassing kanteling toepassen?
- unilaterale orale zwakte
effect compensatie houdingsaanpassing extensie
- gefaciliteerd orofaryngeaal transport
- verkleinde valleculaire ruimte –> epiglottis gaat richting tongbasis
voorwaarde compensatie houdingsaanpassing extensie?
- slechte luchtwegprotectie – NIET DOEN
- bv tumor aan tong –> tong slaagt er niet in om bolus naar achter te brengen en daar kan zwaartekracht helpen
wanneer compensatie houdingsaanpassing extensie toepassen?
- probleem met orofaryngeaal transport
contra-indicatie compensatie houdingsaanpassing extensie?
- probl orale controle
- probl hyolaryngeale heffing
- probl met UES-opening
geef houdingsaanpassing
patient orale problemen na CVA links
kanteling (oraal sneller effect)
geef houdingsaanpassing
patient na behandeling glotiscarcinoom rechts
rotatie (laryngen faryngaal sneller effect)
geef houdingsaanpassing
patient met tongcarcinoom met goede luchtbescherming
extensie
geef houdingsaanpassing
neurologische patient met vertraagde slikreflex
flexie
effect compensatie houdingsaanpassing zijlig
= zwaartekracht aan 1 zijde
wanneer zijlig compensatie houdingsaanpassing?
- liggende patienten
- unilaterale farynxhypocontractiliteit met onmogelijkheid tot hoofdbeweging
- bij diffuus faryngeaal residu (vespreid)
wat is mendelsohn manouvre?
- larynx tijdens slikken hoog houden
effect van mendelsohn maneuvre
- isometrische evaluatie larynx (geen beweging, larynx blijft hoog)
- verlengen en verbeteren van laryngeale heffing
- verlengen stemplooisluiting (afsluiting luchtweg)
- verlengen duur opening UES
- verhogen coordinatie slikbeweging (bewegen van tongbasis naar post farynxwand)
wat was het oorspronkelijke doel van mendelsohn
door laynx hoog houden –> trekken UE –> langer openblijven en minder residu
wat gebeurt er met spieren wanneer je mendesohn vaak toepast?
door verlengen en verbeteren laryngeale heffing
–> suprahyoidale spieren verbeteren (krachttraining)
wanneer mendelsohn toepassen?
- penetratie/aspiratie tijdens slikken
contra-indicatie van mendelsohn
- hartfalen
- luchtwegprobl
- fonochirurgie bv glottischirurgie of chirurgie stempl
is mendelsohn remedierend of compenserend?
remedierend –> overstappen naar krachttraining + suprahyoidale spieren trainen
compenserend –> opening UES
doelgroep krachtig slikken
parkinson –> bradykinesie (trage bewegingen)
effect krachtig slikken
- versterkt contact tussen tongbasis en faryngeale wand
–> hogere en langere intro-orale druk
–> verhoogde farynxdruk
–> vertraagde inzet faryngeale fase
–> beperkte larynxelevatie
wanneer krachtig slikken inzetten?
- residu in valleculae/oropharyngeaal
- verzwakte pharyngeale/linguale musculatuur
contra-indicatie krachtig slikken
- probl met larynxprotectie en/of UES-opening