Odporność Flashcards
Antygeny, immunoglobuliny, surowice (111 cards)
1
Q
Czym charakteryzuje się odporność wrodzona?
A
- jest zwykle nieswoista
- mechanizmy rozwinęły się wcześnie w filogenezie, są mniej precyzyjne ale za to pojawiają się szybko i stanowią pierwszą linię obrony
2
Q
Czym charakteryzuje się odporność nabyta?
A
- swoista, może być naturalna i sztuczna oraz bierna i czynna
- mechanizmy są młode filogenetycznie, pełen ich rozwój wymaga określonego czasu ale są one niezwykle precyzyjne, ich “opieszałość” zanika przy kolejnym kontakcie z antygenem
3
Q
Jakie wyróżniamy mechanizmy odporności nieswoistej?
A
1) bariery anatomiczne
2) odruchy obronne
3) pozakomórkowe białka antygenowo nieswoiste w krążeniu
4) proces fagocytozy
5) działalność limfocytów NK
6) defensyny
7) naturalna flora bakteryjna
4
Q
Jakie wyróżniamy bariery anatomiczne w odporności nieswoistej?
A
1) skóra ze złuszczającym się naskórkiem i wydzieliną łojowo-potową (nienasycone kwasy tłuszczowe na powierzchni skóry)
2) nabłonki i ich wytwory (rzęski) i wydzieliny (ślina i łzy - histatyny, lizozym)
3) nieswoiste interferony
4) laktoferryna
5) kwaśne pH żołądka
6) białka A i D surfaktantu (pęcherzyki płucne)
5
Q
Jakie wyróżniamy odruchy obronne w odporności nieswoistej?
A
- kichanie
- kaszel
- odruch wymiotny
- perystaltyka jelit
6
Q
Jakie wyróżniamy pozakomórkowe białka antygenowo nieswoiste w krążeniu?
A
- dopełniacz
- białka ostrej fazy
7
Q
Jakie działanie mają białka ostrej fazy?
A
przeciwzapalne
8
Q
Kiedy mówimy o fagocytozie ułatwionej?
A
po opsonizacji antygenu
9
Q
Jakie komórki mają możliwość opsonizacji antygenu?
A
komórki żerne
10
Q
Jakie wyróżniamy komórki żerne?
A
- granulocyty
- monocyty
- makrofagi
11
Q
Jakie wyróżniamy mechanizmy bójcze w fagocytach?
A
tlenowe i nietlenowe
12
Q
Czym są defensyny?
A
peptydowe substancje antybiotykowe produkowane przez nabłonki
13
Q
Jaką rolę w mechanizmach nieswoistej odporności pełni naturalna flora bakteryjna?
A
- utrzymuje właściwe pH
- produkuje substancje antybiotykowe np. kolicynę
14
Q
Jakie wyróżniamy mechanizmy odporności swoistej?
A
- klasyczna odporność humoralna
- alergiczna odporność humoralna
- klasyczna odporność komórkowa
- alergiczna odporność komórkowa
- tolerancja immunologiczna
15
Q
Jakie komórki odporności powstają podczas klasyczne odporności humoralnej?
A
IgM i IgG (limfocyty B)
16
Q
Jakie komórki odporności biorą udział w alergicznej odporności humoralnej?
A
IgE lub IgM i IgG (limfocyty B)
17
Q
Jakie komórki odporności biorą udział w klasycznej odporności komórkowej?
A
limfocyty Tc
18
Q
Jakie komórki odporności biorą udział w alergicznej odporności komórkowej?
A
limfocyty T NTP (nadwrażliwość typu późnego) i makrofagi
19
Q
Czym jest tolerancja immunologiczna?
A
brak odpowiedzi
20
Q
Gdzie ma znaczenie tolerancja immunologiczna?
A
w rozpoznawaniu własnych tkanek
21
Q
Jak dzielimy odporność naturalną?
A
czynna i bierna
22
Q
Co zapewnia naturalną odporność czynną?
A
przechorowane zakażenie
23
Q
Co zapewnia naturalną odporność bierną?
A
- przejście IgG przez łożysko
- IgA z mleka matki
24
Q
Jak dzielimy odporność sztuczną?
A
- czynna
- bierna
- adoptywna
- czynno-bierna
25
Co zapewnia sztuczną odporność czynną?
szczepienie
26
Co zapewnia sztuczną odporność bierną?
podanie immunoglobulin (surowice ozdrowieńców)
27
Co zapewnia sztuczną odporność adoptywną?
podanie swoistych Tc
28
Co zapewnia sztuczną odporność czynno-bierną?
szczepienie + immunoglobuliny
29
Czym jest antygen?
substancją posiadającą dwie cechy: immunogenność i antygenowość
30
Czym jest immunogenność?
zdolność do wywołania swoistej odpowiedzi
31
Czym jest antygenowość?
zdolność do reakcji z immunoglobulinami i receptorami limfocytów T
32
Czym jest hapten?
substancją mającą jedną cechę: antygenowość
33
Kiedy hapten może zyskać immunogenność?
po połączeniu z nośnikiem, np. cząsteczką białka
34
Jakie substancje mogą być przykładem haptenów?
- proste związki chemiczne
- jony metali ciężkich
- niektóre leki
- garbniki
35
Czym jest epitop?
determinanta antygenowa = fragment antygenu, który łączy się bezpośrednio z wolnym przeciwciałem, receptorem limfocytów B lub receptorem limfocytów T wiążących antygen
36
Ile epitopów może rozpoznawać każdy receptor przeciwciał?
tylko jeden
37
Jakie wyróżniamy determinanty antygenowe?
- sekwencyjne
| - przestrzenne
38
Jak są zbudowane determinanty sekwencyjne?
z kolejno ułożonych aminokwasów na jednej nici polipeptydowej
39
Jak są zbudowane determinanty przestrzenne?
z kilku aminokwasów ułożonych na jednej nici ale przestrzennie zwiniętej lub na dwóch niciach położonych blisko siebie
40
Jakie limfocyty rozpoznają determinanty sekwencyjne?
B i T
41
Jakie limfocyty rozpoznają determinanty przestrzenne?
tylko B
42
Czym są antygeny heterofilne?
antygeny, które występują u różnych gatunków, zwykle bardzo słabo ze sobą spokrewnionych, np. ssaka i bakterii, różniące się pod względem chemicznym, zawierające jednak te same lub podobne epitopy
43
Czym są zwykle antygeny heterofilne z chemicznego punku widzenia?
glikoproteinami lub lipopolisacharydami
44
Jakie są klasyczne przykłady antygenów heterofilnych?
- antygen Forssmana
| - antygeny układu grupowego AB0
45
Czym jest antygen Forssmana?
mukopolisacharyd występujący na krwinkach czerwonych koni, myszy, psów i u różnych bakterii
46
Jakie antygeny układu grupowego AB0 stanowią antygeny heterofilne?
antygen krwinkowy A i antygen otoczkowy dwoinek zapalenia płuc typu XIV
47
Czym charakteryzują się antygeny T-niezależne?
- wysokocząsteczkowe (polisacharydy, lipidy)
- do aktywacji odpowiedzi nie potrzeba pomocy limfocytów Th
- indukują zawsze odpowiedź pierwotną bez wytworzenia Bm
- odpowiedź jest zawsze mało swoista z wytworzeniem przeciwciał IgM
48
Czym charakteryzują się antygeny T-zależne?
- drobnocząsteczkowe (białka, peptydy)
- przy pierwszym kontakcie wywołują powstanie odpowiedzi pierwotnej z udziałem limfocytu Th i wytworzeniem komórek pamięci Bm
- powtórny kontakt z antygenem stymuluje odpowiedź wtórną
- odpowiedź wtórna = wysokie miano przeciwciał klasy o dużej swoistości
49
Czym są immunoglobuliny?
przeciwciała = białka wydzielane przez komórki plazmatyczne (pobudzone limfocyty B) w przebiegu odpowiedzi odpornościowej typu humoralnego
50
Jaką zdolnością charakteryzują się immunoglobuliny?
swoiste rozpoznawanie antygenów
51
Jaką budowę mają przeciwciała?
domenową
52
Z jakich łańcuchów zbudowane są przeciwciała?
z 2 łańcuchów lekkich i 2 łańcuchów ciężkich połączonych wiązaniami siarczkowymi
53
Czym jest domena?
pętla w przebiegu liniowego łańcucha białkowego nadająca mu charakterystyczne swoiste właściwości, możemy o niej mówić wówczas gdy konkretnej białkowej strukturze przestrzennej możemy przyporządkować określoną funkcję
54
Czym jest antydeterminanta?
paratop = miejsce wiązania epitopu przez przeciwciało
55
Gdzie jest zlokalizowana antydeterminanta przeciwciała?
w części zmiennej przeciwciała
56
Jaką funkcję pełni część nadzmienna przeciwciała?
determinuje powinowactwo przeciwciała
57
Jaką funkcję pełni część stała fragmentu Fab?
warunkuje stabilizację wiązania przeciwciała z antygenem
58
Jaką funkcję pełni fragment Fc?
1) cytofilność
2) przechodzenie przez łożysko
3) cytotoksyczność zależna od przeciwciał
4) wiązanie i aktywacja dopełniacza
5) warunkuje katabolizm (rozpad) przeciwciała
6) z przyłączonymi resztami węglowodanowymi warunkuje rozpuszczalność
59
Czym jest ADCC?
antibody dependent cell mediated cytotoxity = cytotoksyczność zależna od przeciwciał
60
Czym jest cytofilność immunoglobulin?
wiązanie z receptorami FcR na komórkach
61
Jakie cechy wykazuje przeciwciało względem wiązania z antygenem?
- powinowactwo
| - wartościowość
62
Czym jest powinowactwo przeciwciała?
siła wiązania epitopu z antydeterminantą
63
Czym jest wartościowość przeciwciała?
ilość miejsc wiążących determinantę antygenu w cząsteczce przeciwciała
64
Co warunkują obie cechy wartościowość i powinowactwo przeciwciała?
zachłanność przeciwciała
65
Na co wpływa zachłanność przeciwciała?
na trwałość powstającego kompleksu immunologicznego
66
Jakie wiązania chemiczne odgrywają rolę w łączeniu antygenu z przeciwciałem?
- siły elektrostatyczne
- wiązania wodorowe
- siły Van der Waalsa
- odziaływania hydrofobowe
67
Różnice w budowie których łańcuchów warunkują rozróżnienie klas przeciwciał?
łańcuchów ciężkich
68
W jakich podstawowych formach mogą występować łańcuchy lekkie przeciwciał?
κ i λ
69
Jakie wyróżniamy formy występowania łańcuchów lekkich przeciwciał?
```
α (IgA)
γ (IgG)
δ (IgD)
ε (IgE)
μ (IgM)
```
70
Ile wyróżniamy podklas IgG u człowieka i czym się one między sobą różnią?
4 podklasy różniące się ilością mostków siarczkowych w obrębie rejonu zawiasowego
71
Czym charakteryzuje się IgG?
1) główne przeciwciało wtórnej odpowiedzi we krwi i płynach ustrojowych
2) powstają głównie w odpowiedzi na antygeny białkowe
3) 80% wśród Ig surowicy
4) monomer
5) dwuwartościowe
6) wiąże dopełniacz (WYJĄTEK IgG4!)
7) przechodzi przez łożysko
8) T1/2 = 21 dni
9) obecny region zawiasowy
10) brak odcinków ogonowych
72
Czym charakteryzuje się IgM?
1) główne przeciwciało odpowiedzi pierwotnej w postaci pentameru
2) powstaje w dużych ilościach pod wpływem antygenów wielocukrowych
3) jako monomer stanowi receptor limfocytu B
4) stanowi 6% Ig surowicy
5) wiąże dopełniacz
6) nie ma zdolności przechodzenia przez łożyski
7) T1/2 = 5 dni
8) brak regionu zawiasowego
9) obecna dodatkowa domena CH4
10) obecne odcinki ogonowe
73
Czym charakteryzuje się IgD?
1) najmniej poznane przeciwciało
2) receptor limfocytów B
3) 1% wśród Ig surowicy
4) monomer
5) nie wiąże dopełniacza
6) nie przechodzi przez łożysko
7) T1/2 = 3 dni
8) obecny region zawiasowy
9) obecny odcinek ogonowy
74
Czym charakteryzuje się IgE?
1) wiązana przede wszystkim przez bazofile i komórki tuczne
2) śladowe ilości w surowicy u zdrowych osób
3) monomer
4) nie wiąże dopełniacza
5) nie przechodzi przez łożysko
6) T1/2 = 2 dni
7) brak regionu zawiasowego
8) brak odcinków ogonowych
9) obecna dodatkowa domena CH4
75
Ile wyróżniamy podklas IgA u człowieka i czym się one różnią między sobą?
IgA1 - monomer
| IgA2 - dimer
76
Czym charakteryzuje się IgA?
1) IgA występuje głównie w surowicy w postac monomeru
2) 13% wśród Ig surowicy
3) IgA2 to główne przeciwciała wydzielnicze w postaci dimeru
4) nie wiąże dopełniacza
5) nie przechodzi przez łożysko ale jest obecne w mleku matki
6) T1/2 = 6 dni
7) obecny region zawiasowy
8) obecne odcinki ogonowe
77
Która podklasa IgA jest ważniejsza i dlaczego?
IgA2 stanowią główne przeciwciała wtórnej odpowiedzi śluzówkowej systemu MALT
78
Gdzie są obecne IgA2?
wydzieliny śluzówek, mleko matki, ślina i łzy
79
Co wyróżniamy w budowie IgA2?
dwa monomery, fragment wydzielniczy SC i łańcuch łączący J
80
Czym jest czynnik SC w IgA2?
naturalny inhibitor proteaz
81
Czym jest łańcuch J w IgA2?
receptorem transcytozy przy transporcie przeciwciał przez nabłonek
82
Zachodzenie jakich procesów umożliwia wiązanie antygenu przez przeciwciała?
1) opsonizacja
2) aktywowanie dopełniacza
3) ADCC
4) neutralizowanie toksyn
5) neutralizowanie wirusów
6) blokowanie adhezyn bakteryjnych
83
Co się dzieje w wyniku opsonizacji antygenu?
patogen zostaje zneutralizowany i może być łatwiej usuwany na drodze fagocytozy
84
Czym jest izotypia?
różnice w budowie części stałych łańcuchów lekkich i ciężkich
85
Czym jest allotypia?
odmienność dwóch cząsteczek immunoglobuliny tej samej klasy różniących się niewielkimi podstawieniami aminokwasów w części stałej łańcucha ciężkiego i lekkiego
86
Czym jest idiotypia?
odmienność w zakresie tej samej klasy immunoglobulin różniących się częścią zmienną (antydeterminantą)
87
Czym są przeciwciała niekompletne?
przeciwciała, które wchodzą w reakcję z antygenami Rh obecnymi na erytrocytach ale nie powodują aglutynacji
88
Która klasa przeciwciał głównie stanowi przeciwciała niekompletne?
IgG jednowartościowe
89
Jaki test służy do wykrywania przeciwciał niekompletnych w organizmie?
bezpośredni test antyglobulinowy (BTA) = test Coombsa
90
Czym jest nadrodzina immunoglobulin (NRIg)?
grupa kilkuset białek biorących udział w powstawaniu i regulacji odpowiedzi immunologicznej
91
Co łączy nadrodzinę immunoglobulin?
wspólny motyw strukturalny = globularna budowa trzeciorzędowa (odpowiednik domeny)
92
Jakie białka należą do NRIg?
1) Ig
2) receptory limfocytów B i T
3) receptory Fc
4) antygeny MHC
5) antygeny różnicowania CD4, CD8, CD3
6) niektóre receptory dla interleukin (IL-1R, IL-6R)
7) receptory adhezyjne (LFA-2, ICAM)
93
Czym jest antysurowica?
surowica zawierająca przeciwciała przeciwko wszystkim składnikom surowicy
94
Czym jest surowica antyglobulinowa?
surowica zawierająca przeciwciała skierowane przeciwko wszystkim Ig (również niekompletnym)
95
Czym jest przeciwciało anty Ig?
przeciwciała skierowane przeciwko danym immunoglobulinom, np. anty-IgM
96
Co zawiera surowica?
przeciwciała skierowane przeciwko drobnoustrojom
97
Kiedy należy podać surowicę?
ludziom potencjalnie zakażonym, u których nie ma czasu na uodpornienie przez podanie szczepionek?
98
Jak dzielimy surowice ze względu na rodzaj zawieranych przeciwciał?
mono- i poliwalentne
99
Czym są surowice monowalentne?
surowice zawierające przeciwciała skierowane przeciwko jednemu rodzajowi drobnoustroju
100
Czym są surowice poliwalentne?
surowice zawierające przeciwciała skierowane przeciwko kilku rodzajom drobnoustrojów
101
Jak dzielimy surowice ze względu na pochodzenie?
kesnogeniczne i izogeniczne
102
Czym są surowice ksenogeniczne?
surowice odzwierzęce
103
Czym są surowice izogeniczne?
surowice pochodzenia ludzkiego
104
Które surowice są bezpieczniejsze: kseno- czy izogeniczne?
izogeniczne
105
Jakie reakcje uboczne mogą wywoływać surowice ksenogeniczne?
- przy pierwszym podaniu: choroba posurowicza
| - przy drugim podaniu: wstrząs anafilaktyczny
106
Czym może się zakończyć wstrząs anafilaktyczny?
śmiercią pacjenta
107
Jak szybko przeciwciała ksenogeniczne są eliminowane z organizmu pacjenta?
kilka-kilkanaście dni
108
Jak szybko przeciwciała izogeniczne są eliminowane z organizmu pacjenta?
ich działanie zapobiegawcze sięga trzech lub czterech tygodni
109
Czym jest frakcja gamma-globulinowa?
frakcja otrzymana z pulowanych surowic ludzkich, zawiera przeciwciała skierowane przeciwko różnorodnym drobnoustrojom
110
Jaki jest poziom przeciwciał przeciwko określonemu drobnoustrojowi we frakcji gamma-globulinowej?
niski
111
W walce z jakimi chorobami poziom przeciwciał we frakcji gamma-globulinowej jest wystarczający by działać profilaktycznie?
wirusowe zapalenie wątroby, odra, różyczka, itd.
