observationele studies Flashcards
wat maakt observationele studies minder geschikt om een causaal verband aan te tonen
- je doet observaties, niet zo experimenteel als RCT
wat kan je met een cross sectionele studie aantonen
- de prevalentie
- hoeveel mensen de ziekte hebben op een bepaald tijdstip
wat kan je met een cohorte studie aantonen
- de incidentie
- hoeveel mensen de ziekte krijgen over verloop van een tijdsperiode
kenmerken van een cross sectionele studie
- goed om prevalentie aan te tonen
- binnen de sample kijk je wie wel en niet ziek is, en al dan niet een risicofactor heeft
- niet goed voor causaal verband want er mist een tijdsas, je weet niet wat eerst komt en wat erna
- niet geschikt voor zeldzame ziektes
- je weet weinig over het verloop van de ziekte
Framingham Heart Study
- prospectieve cohorte studie
- toonde het verband tussen roken, hypercholesterolemie, hypertensie als risicofactor voor CV lijden
belangrijk verschil prospectief vs retrospectief
- prospectief: de voorspellende variabele/risicofactor wordt vastgelegd voor de outcome heeft plaatsgevonden
- retrospectief: info over voorspellende variabelen/risicofactoren worden vastgelegd nadat de outcome heeft plaatsgevonden
voor wat zijn cohorte studies goed
- incidentie aantonen
- associatie tussen risicofactor en outcome aantonen
- laat toe meerdere outcomes vast te leggen
- je hebt meer info over verloop van ziekte
prospectieve studie algemeen
- bij aanvang wordt in de staal vastgelegd wie al dan niet over een risicofactor beschikt
- bij aanvang is men niet ziek
- de staal wordt over verloop van tijd opgevolgd en er wordt gekeken wie wel en niet de ziekte ontwikkelt
- zo associatie tss risicofactor en ziekte aantonen
retrospectieve studie algemeen
- sample met zieke en gezonde mensen
- terug gaan in de tijd om gegevens over voorspellende variabelen/risicofactoren te verzamelen nadat de outcome dus al heeft plaatsgevonden
- op die manier ook associatie aantonen -> weliswaar minder waarheidsgetrouw dan prospectief
risico bij retrospectieve cohorte
- recall bias
- er ontbreken vaak veel gegevens
nadeel cohorte studies
- confounding
- duur
- niet voor zeldzame ziektes
- veel mensen nodig
case-control studie
- 2 populaties: met de ziekte en zonder de ziekte
- uit elke populatie wordt een sample genomen: cases en controles
- retrospectieve meting van voorspellende variabelen/risicofactoren
voor wat is een case-control studie goed
- zeldzame ziektes , ziektes met lange latentieperiode
- relatief weinig mensen nodig om al iets te kunnen aantonen
- hypothesen genereren
nadelen case-control studie
- cases in de studie zijn niet altijd representatief voor alle cases
-> misdiagnose
-> sterfte voor diagnose
-> geen medische aandacht - meer kans op bias
latentieperiode
- tijd tussen blootstelling aan risicofactor en het krijgen van de ziekte
wat kan je voor een case-control studie berekenen
odds ratio
- geeft idee over de associatie tussen voorspellende variabele/risicofactor en ziekte
- verhouding tussen blootstelling/geen blootstelling in cases tov verhouding tussen blootstelling/geen blootstelling in controles
waar moet je kritisch voor zijn bij observationele studies
- er worden veel hypothesen gegenereerd
- of associaties gesuggereerd
=> die mogelijks niet kloppen/niet causaal zijn of irrelevant zijn
wat kan je voor een cohorte studie berekenen
RR: relative risk
= verhouding incidentie exposed tov van incidentie in unexposed
HR: hazard ratio
nested case-control algemeen
- combinatie van cohorte studie en case controle
1. cohorte selecteren uit de populatie
2. follow up periode
3. na de follow up periode de cases identificeren alsook de controles
=> de cases en controles komen uit dezelfde cohorte ipv uit twee afzonderlijke populaties
4. voorspellende variabelen/risicofactoren vastleggen
hoe worden bij een nesten case controle de voorspellende variabelen juist vastgelegd
- bij aanvang geeft de cohorte gegevens
- dan follow up periode waarna cases en controles worden geïdentificeerd
- analyse van voorspellende variabelen/risicofactoren obv de gegevens die helemaal in het begin door de cohorte gegeven zijn
welke 4 dingen heeft de overheid nodig om te bepalen of een interventie wordt terugbetaald
- safety
- efficacy
- effectiveness
- cost-effectiveness
ontwikkelen van richtlijnen rondom een behandeling
- evidence based medicine obv klinisch wetenschappelijk onderzoek
- klinische aanbevelingen rondom een interventie
- verder onderzoek in de real world setting
- aanbevelingen rond een interventie
vergelijking tussen studies
zie cursus
RCT vs observationeel
RCT
- efficacy
- veiligheid op korte termijn
- effectiveness bij pRCT
observationeel
- safety op lange termijn
- effectiveness
- cost-effectiveness
