Modelziekten: Cystic fibrosis en Duchenne Flashcards
Op welke organen heeft CF invloed?
Sinussen: sinusitis
Longen: opbouw van dik, kleverige mucus, bacteriële infecties en wijde luchtwegen
Huid: zout zweet
Lever: geblokkeerde galwegen
Pancreas: geblokkeerde pancreaswegen
Darmen: absorptiestoornis
Geslachtsorganen: verminderde vruchtbaarheid en vertraagde puberteit
Hoe wordt normaal gesproken slijm vochtig gehouden?
In stap 1 wordt kalium en natrium uitgewisseld aan de basale zijde van de cel.
In stap 2 wordt kalium, natrium en chloride zonder ATP de cel in gebracht.
In stap 3 wordt chloride de cel uit getransporteerd. Hierdoor wordt ook natrium getransporteerd, dat water meevoert. Hierdoor wordt het slijm vochtig.
Hoe komt de diagnose CF in Nederland aan het licht?
Via de hielprik. Door middel van een prik in de onderkant of zijkant van de hiel worden er enkele bloeddruppels verzameld op een speciaal daarvoor bestemd vloeipapier. Het vloeipapier wordt vervolgens naar een lab gestuurd waar het onderzoek wordt uitgevoerd. De hielprik wordt in de meeste gevallen uitgevoerd als de pasgeborene 4-10 dagen oud is. Het gaat om ziekten die kunnen worden behandeld als ze vroeg zijn opgespoord. Het zijn zeldzame aandoeningen, maar snelle opsporing is van groot belang om schade aan de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling te voorkomen of te beperken.
Patiënten met CF hebben een slechte pancreasafgifte. Trypsinogeen is een voorbeeld van een pancreasenzym, waarvan de precursor te vinden is in het bloed. Bij baby’s met CF is deze stof verhoogd in het bloed. Dit is onafhankelijk van een goede of slechte pancreasfunctie.
Welke test wordt beschouwd als de goudenstandaard voor CF?
De zweettest:
1. Een elektrode geeft medicatie (pilocarpine) af aan de huid
2. Zweet wordt via een filterpapier opgevangen
3. De chlorideconcentratie van het zweet wordt getest (met quantitative pilocarpine iontophoresis)
4. Hoge chloride concentratie is gerelateerd aan een CFTR-mutatie
Waarom hebben mensen met CF een hogere chloride concentratie in het bloed?
Op het moment dat zweet de vaten uittreedt bezit het bij ‘gezonde’ en CF mensen een even hoge chloride concentratie. Bij mensen zonder CF wordt er nog chloride opgenomen als het zweet door de zweetklier naar buiten wordt getransporteerd. Bij mensen met CF is het kanaal echter defect, waardoor niet zo veel chloride opgenomen wordt en het zweet op het huidoppervlak meer chloride bevat.
Hoeveel CF-veroorzakende mutatie bestaan er?
1200, waarvan op ongeveer 33 wordt gescreend met Sanger sequencing. Met Next Generation Sequencing wordt op het hele DNA gescreend.
Waar in Europa komt CF het meeste voor?
Voornamelijk in het Noorden van Europa. Hier is het ook ontstaan.
Wat is het verschil tussen verschillende CF-veroorzakende mutaties?
Verschillende mutaties leiden tot verschillende klinische beelden (fenotypes), die ook verschillen in ernst.
Hoe worden de CF mutaties gecategoriseerd?
In 6 klassen op basis van de mutatie (en het type).
Welk medicijn is onderzocht voor CF?
Ataluren (PTC124). Dit medicijn leest over het stopcodon heen. Uit onderzoek is helaas gebleken dat ataluren niet een geschikt geneesmiddel is voor CF.
Welke medicijn werkt wel voor sommige klassen (2&3) CF?
Orkambi
Wat is Duchenne
Een geslachtsgebonden autosomaal overervende aandoening waarbij sprake is van een progressief spierdystrofie beeld met vertraagde motorische ontwikkeling als gevolg. De aanvang is tussen de 2-5 jaar. De meeste mensen met Duchenne overlijden rond 20 jarige leeftijd.
Een specifiek teken voor Duchenne is Gower’s sign: speciale manier van opstaan. Veel patiënten met Duchenne hebben scoliose, zijn rolstoel gebonden, hebben hartziekte (dilated cardiomyopathy) en vaker en sneller longontstekingen.
Wat is onder de microscoop te zien aan de spieren van patiënten met Duchenne?
De ruimtes tussen de cellen is toegenomen, dit is bindweefsel. Er is ook ontstekingsweefsel te zien. De spiercellen zijn niet netjes gerangschikt.
Welk eiwit is aangedaan bij de ziekte van Duchenne?
Dystrofine. Een complex dat verantwoordelijk is voor het waarborgen van de structuur van een spier. Het is een bouwsteen van de spier.
Wat is dystrofine naast een eiwit nog meer?
Dystrofine is ook een gen. Het geeft verschillende promotoren om tot uiting te komen in verschillende celtypes.
