MKS (I) + cukrzyca Flashcards
jakie substancje należą do MKS naturalnych?
aldosteron (fizjologicznie najważniejszy)
11-deoksykortykostern/kortekson/DOC
jaka substancja należy do MKS syntetycznych ?
fludrokortyzon
przez jakie czynniki jest regulowane uwalnianie MKS?
spadek obj krwi krążącej
spadek ukrwienia nerek
niskie stęż sodu w kanalikach dystalnych nefronu
jaki jest podstawowy efekt działania MKS i jakie są tego skutki?
Efektem działania jest wzmożenie produkcji ATP-azy sodowo-potasowej w kanalikach zbiorczych i dystalnych nerek oraz
wzrost syntezy białka kanału sodowego.
POWODUJE TO
zwiększenie wchłaniania sodu
zwiększenie wydalania potasu
zwiększenie wydalania wodoru
resorpcja wody
Podobny wpływ na transport wody i jonów w jelitach, gruczołach ślinowych i potowych.
jakie jest kliniczne wykorzystanie MKS?
- hipotonia - zaburzenia krążenia z hipotonią
- niewydolność kory nadnerczy - w połączeniu z GKS (fluorokortyzon + kortyzol)
jakie są ADRs i powikłania przedawkowania w leczeniu MKS?
obrzęki i utrata potasu
pod jaką nazwą funkcjonuje lek którego sub czynna jest fluorokortyzon? w jakiej dawce?
cortineff 100um
jakie są wskazania do stosowania fluorokortyzonu?
terapia zastępcza pierwotnej i wtórnej niewydolności kory nadnerczy w chorobie Addisona i leczenie zespołu nadnerczowo-płciowego z utratą soli
czym jest bezwzględny niedobór insuliny?
gdy trzustka na skutek zniszczenia komórek wysp Langerhansa nie może wydzielać insuliny
czym jest względny niedobór insuliny?
występuje gdy wytwarzanie insuliny jest mniejsze niż zapotrzebowanie, czyli w sytuacjach gdy
- działanie insuliny na komórki docelowe jest osłabione przez przeciwciała przeciwinsulinowe
- liczba receptorów insulinowych w narządach wykonawczych jest zmniejszona i występuje defekt receptora insulinowego lub defekt sprzężonego z receptorem wewnątrzkomórkowego przekazywania sygnału
jak hiperglikemia wpływa na komórki alfa a jak na beta wysp Langehrhansa?
stymuluje komórki beta (wydzielanie insuliny)
inhibicja komórek alfa (zahamowanie wydzielania glukagonu)
jakie są efekty działania insuliny?
- spadek stężenia glukozy we krwi
- pobudza obwodowy wychwyt glukozy
- działanie anaboliczne
- zmniejsza katabolizm
- łączy się ze swoistymi rec na powierzchni komórek wątroby, tk mięśniowej i tłuszczowej stymulując wychwyt glukozy prze te komórki
- nasila syntezę glikogenu w tk mięśniowej i wątrobie
- hamuje uwalnianie glukozy prze wątrobę (spadek glikogenolizy i glukoneogenezy)
- wzrost syntezy tłuszczów w tk tłuszczowej i wątrobie
- zmniejsza lipolizę
- zwiększa wychwyt aminokwasów i syntezę białek
czym charakteryzuje się cukrzyca typu 1?
insulinozależna
niedobór insuliny szybko wzrasta do czasu aż wgl nie jest wytwarzana
niezbędna terapia substytucyjna
czym charakteryzuje się cukrzyca typu 2?
ok 90% przypadków
zaburzenie wydzielania insuliny oraz oporność na insulinę komórek docelowych
wolna progresja
względny deficyt insuliny
jaki jest podział na podtypy cukrzycy typu 2?
typ2a - z niedowagą lub wagą prawidłową
tup2b - z nadwagą, 80% diabetyków
dlaczego cukrzyca typu 2 występuje w otyłości?
u chorych z nadwagą tkanki obwodowe są mniej wrażliwe na insulinę więc na początku obserwuje się zwiększone wydzielanie insuliny w celu utrzymania prawidłowego stężenia glukozy. Następnie ulega wyczerpaniu zdolność komórek B do wydzielania insuliny – stężenie insuliny obniża się do wartości prawidłowych a wyraźnie wzrasta stężenie glukozy.
jakie są składowe zespołu metabolicznego?
hiperglikemia, oporność insulinowa, otyłość, NT, dyslipidemia, skaza płytkowa
wtępna faza pełnoobjawowej cukrzycy typu 2
jaki jest cel leczenia cukrzycy? jakie formy terapii można zastosować?
Utrzymanie homeostazy stężenia glukozy we krwi i unikanie późnych powikłań narządowych: miażdżyca tętnic, nefropatia, neuropatia, retinopatia
terapia: dieta (oraz utrzymanie prawidłowej masy ciała jest istotne w każdym przypadku), aktywność fizyczna, farmakoterapia)
jakie są możliwości w farmakoterapii cukrzycy?
- insuliny
- inhibitory alfa-glukozydazy
- biguanidy
- sulfonylomoczniki
- glinidy
- gliatozyny (tiazolidynodiony)
- glitazary
- eksendyny
- inhibitory dipeptydylo-peptydazy IV
- analogi amyliny
jaki jest podział insuliny?
- normalna/stara
- o szybkim i krótkim działaniu
- o opóźnionym (pośrednim) działaniu
- mieszanki insulin
jakie jest pochodzenie insuliny stosowanej w farmakoterapii?
ludzkie insuliny, otrzymane metodami inżynierii genetycznej, także insuliny genetycznie modyfikowane
jaki jest cel stosowania insuliny?
zapewnianie podstawowego stężenia insuliny w okresie między posiłkami oraz odpowiednio zwiększonego stężenia insuliny po posiłku
jakie jest leczenie preferowane przy zastosowaniu insuliny?
tzw intensywna insulinoterapia (IT) - insulina podawana kilka razy dziennie w tym prze każdym posiłkiem. Lepsze dopasowanie do naturalnego rytmu wydzielania insuliny
zwiększone ryzyko hipoglikemii
przedstaw dwa modele intensywnej insulinoterapii
MODEL 1
wielokrotne (3 lub więcej) iniekcje s.c./doba przy użyciu wstrzykiwaczy pen
dwa rodzaje insulin są używane: krótko działająca (posiłkowa/prandialna), o przedłużonym działaniu (bazowa)
MODEL 2
ciągły 24h wlew s.c. użycie pompy insulinowej
jeden rodzaj insuliny krótko działającej (przeważnie analog szybko działający) jako baza bolusy po posiłku
jakie są rodzaje insulin?
insulina podstawowa/bazowa/bazalna
insulina doposiłkowa/szybko działająca
insuli a normalna/stara
insuliny bolusowe/krótko działające/ludzkie krótko działające
analogi insuliny ludzkiej
insulina wziewn
insuliny o opóźnionym (pośrednim) działaniu
charakterystyka insuliny bazalnej
insulina o przedłużonym działaniu
pozwala utrzymać poziom cukru we krwi prze 16-18h od podania dawki
pominięcie dawki insuliny podstawowej może spowodować kwasicę ketonową klika godzin później
insulina bazowa nie wystarcza, aby pokryć zapotrzebowanie na insulinę po posiłku
charakterystyka insuliny doposiłkowej
działanie rozpoczyna się już 20-30min po iniekcji, a szczyt aktywności następuje po 2-3h od wstrzyknięcia
jakie szybko działające analogi insuliny stosuje się w pompie insulinowej?
aspart
lispro
glulizyna
jakie są cechy farmakokinetyczne i farmakodynamiczne analogów insuliny w pompie insulinowej?
bardzo szybko się wchłaniają z tkanki podskórnej
początek działania już po 10-15min
max działanie po 1h
czas działania 3h
jaki jest cel farmakologiczny zastosowania pompy insulinowej?
naśladowanie fizjologicznego wydzielania insuliny
podaje insulinę, odczytuje poziom glukozy
podaje bazę - dawkę podstawową insuliny, zaprogramowaną na całą dobę; po posiłku można podać bolus posiłkowy lub korekcyjny
charakterystyka insuliny normalnej/starej
zawiera rozpuszczoną ludzką insulinę, bez opóźniających działanie dodatków
najbardziej przypomina czasem działania endogenną insulinę
początek działania 10-30min
max po 1-3h
koniec działania po 5-8h
należy zastosować odstęp: wstrzyknięcie - posiłek!!!
charakterystyka insuliny bolusowej
ludzkie krótko działające
Identyczna pod względem składu, działania i właściwości z endogenną.
drogi podania TO s.c., i.v., i.m.
Typy cukrzycy: wszystkie, gdy wymagana szybka korekta glikemii np. po posiłku.
podać 30 min przed posiłkiem
max działania 2-3h
czas działania 6-8h
charakterystyka analogów insuliny ludzkiej
maja szczególnie szybki początek działania - max stężenie w osoczu o połowę krótsze niż normalnej insulinie
droga: s.c. tuż przed posiłkiem, a nawet w trakcie posiłku; iv. gdy konieczne np.kwasica ketonowa
w mniejszym stopniu tworzą heksamery, więc szybciej wchłaniane po podskórnym podaniu
dzięki szybkiemu działaniu można bezpośrednio przed posiłkami
początek działania 15min s.c
szczyt 30-60min (lub 1-3 po aspart)
długość działania 3-5h
jak nazywa się lek zawierający lispro?
Humalog
jak nazywa się lek zawierający aspart?
Novolog
jak nazywa się lek zawierający glulizynę?
apidra
charakterystyka insuliny wziewnej
wziewna insulina Exubera i Afrezza
przydatne do kontrolowania glikemii poposiłkowej
Afrezza
Wg badań klinicznych stosowanie Afrezzy + analogu długo działającego powoduje mniej przypadków hipoglikemii niż stosowanie mieszanin analogów insulin.
Nie stosować w przypadku astmy, POCHP, kwasicy ketonowej i u palaczy (zaburzenie wchłaniania).
jak otrzymywane są insuliny o pośrednim działaniu?
1) insulina w połączeniu ze związkami niskocząsteczkowymi tzw NPH (insulina neutralna, protraminowa)
2) zastąpienie w przygotowanie insuliny buforu fosforanowego buforem octanowym wraz z jonami cynku –> zawiesina amorficzna (pośredni czas działania), zawiesina krystaliczna (długie działanie)
3) modyfikacja inżyniera genetyczną –> insulina glarginowa (nie można mieszać z innymi insulinami), insulina detemir
Insuliny glarginowa i detemir muszą być podawane w oddzielnych wstrzyknięciach i nie mogą być podawane w gotowych mieszankach (nie mieszać z innymi insulinami!)
jaki jest podział bazalnych insulin?
ludzka o działaniu przedłużonym NPH
długo działające analogii
charakterystyka insulin ludzkich o działaniu prodłużnym NPH
Insulina izofanowa NPH
Droga: Tylko s.c.!
Podawane w jednej lub 2 dawkach (rano i wieczorem).
Krótki czas działania i szczyt powoduje dobowe wahania stężeń glukozy
początek po 90 min
szczyt 4-6h
czas działania 20h
charakterystyka długo działających analogów
- Tzw. „bezszczytowe”
- Nie podawać i.v.!
- Wchłanianie na stałym poziomie.
- Mogą być podawane 1x/doba, o stałej porze.
- Zaleta: rzadziej nocne hipoglikemie niż po NPH.
czas działania: glargine i detemir 16-24h; degludec 40h
jak nazywa się lek z glarginą?
Lantus
jak nazywa się lek z detemirem?
Levemir
jak nazywa się lek z degludec?
tersiba