leki układu współczulnego Flashcards
jaki neurotransmiter jest objawem pobudzenia układu współczulnego?
noradrenalina –> pobudza rec adrenergiczne w neuronach postsynaptycznych
jakie inne neurotransmitery są uwalniane przy pobudzaniu układu współczulnego?
adrenalina z rdzenia nadnerczy
dopamina i adrenalina pobudzają receptory adrenergiczne
adrenalina zachowuje się jak hormon docierając z krwią do tkanek
dopamina ważna rola w mózgu, nerkach, naczyniach trzewnych
przez jakie enzymy metabolizowane są aminy katecholowe?
bardzo szybko metabolizowane przez MAO - monoaminotransferazę w neuronie oraz metylotylotransferazę katecholową (COMT) w synapsie
jaki jest ogólny podział receptorów układu współczulnego?
alfa i beta
na jakie dwie grupy dzielą się receptory alfa ?
alfa 1 i alfa 2
jaki jest podział receptorów alfa 1?
alfa 1A
alfa 1B
alfa 1D
jaki jest mechanizm działania pobudzenia receptorów alfa 1?
aktywacja białka Gq –> wzrost IP3 i DAG oraz zwiększenie wewnątrzkomórkowego stężenia Ca++
jaki jest podział receptorów alfa 2?
alfa 2A
alfa2B
alfa2C
jaki jest mechanizm działania przy pobudzeniu receptorów alfa 2?
aktywacja białka Gi –> obniżenie aktywności cyklazy adenylanowej i spadek stężenia cAMP –> pobudzenie oznacza zahamowanie syntezy i uwalniania NE
jakie jest podział receptorów beta ?
beta 1
beta2
beta3
jaki jest mechanizm działania przy pobudzeniu receptów beta ?
aktywacja białka Gs –> aktywacja cyklazy adenylanowej –> przemiana ATP do cAMP
jakie są efekty przy pobudzeniu receptorów alfa1?
Naczynia krwionośne (m.szkieletowych, jamy brzusznej, naczyń wieńcowych, mózgu, nerkowe, żyły) – SKURCZ
Oskrzela/wydzielanie śluzu – SKURCZ/ZAHAMOWANIE
Serce – WZROST pobudliwości
Nerki – HAMOWANIE wydzielania reniny
Macica – SKURCZ (nasilenie skurczów, ważne w czasie ciąży)
Oko – ROZSZERZENIE źrenic
Gruczoły ślinowe – WZROST WYDZIELANIA CUN – POBUDZENIE
Gruczoł krokowy - SKURCZ (Z trzech podtypów receptorów α1 - 1A, 1B, 1D, podtyp 1A jest specyficzny dla gruczołu krokowego i szyi pęcherza.
jakie są efekty przy pobudzeniu receptorów alfa2?
- Naczynia krwionośne–ROZKURCZ
- Płytkikrwi–NASILONA AGREGACJA
- TRZUSTKA–HAMOWANIE wydzielania insuliny
- Zakończenia presynaptyczne– HAMOWANIE uwalniania neuroprzekaźników
- CUN-HAMOWANIE: sedacja, hipotensja.
Działanie zależne od podtypu receptora i selektywności agonistów.
jaki jest ogólny cel pobudzenia receptorów alfa1 i 2?
zwiększenia oporu tętniczego
jakie jest efekt pobudzenia rec alfa 2A?
Działanie anestetyczne
Blokada ukł. współczulnego
Spadek RR (w pniu mózgu)
Nasenny, uspokajający
Analgezja
jaki jest efekt pobudzenia rec alfa 2B?
Krótkotrwały wzrost RR (w m. gładkich naczyń)
jaki jest efekt pobudzenia rec alfa 2C?
Ważna rola
* Schizofrenii
* Zaburzeniach koncentracji
* Zmianach pourazowych
* Uzależnieniu od alkoholu i
narkotyków
* Ograniczeniu skutków
niedotlenienia CUN
* Sedacja
w zależności od jakiego parametru agoniści alfa2 wywołują różny wpływa na RR?
Niższe dawki: SPADEK RR (dominuje alfa2A)
Wyższe dawki: WZROST RR (efekt pobudzenia alfa2B w naczyniach)
jakie są główne działanie aginistów alfa2?
analgezja, sedacja, sympatykolityczne, spadek RR.
jakie jest zastosowanie agonistów alfa2?
sedacja, analgezja, stabilizacja hemodynamiczna ukł. krążenia,
Zapobieganie niedokrwieniu serca w okresie okołooperacyjnym, spadek zapotrzebowania na anestetyki, ostry i przewlekły ból, leczenie uzależnień.
jakie jest efekt pobudzenia receptorów beta1?
„serce, naczynia”
* Serce – WZROST kurczliwości, przewodnictwa
* Naczynia krwionośne – ROZKURCZ
* Jelita – ROZKURCZ
* Nerka – WZROST wydzielania reniny
* Ciśnienie skurczowe – WZROST (bo wzrost V wyrzutowej)
jaki jest efekt pobudzenia receptorów beta 2?
Beta2:
„oskrzela, macica”
Serce – WZROST kurczliwości Naczynia – ROZKURCZ M.gładkie – ROZKURCZ
(oskrzela, macica!) M.szkieletowe – WZROST
kurczliwości
Glikogeneza – NASILENIE Lipoliza – NASILENIE
Insulina – WZROST wydzielania Glukagon – WZROST
wydzielania
Ciśnienie rozkurczowe –
SPADEK (bo spadek oporu obwodowego).
jaki jest efekt pobudzenia receptorów beta 3?
tkanka tłuszczowa?? (chyba lipolitycznie)
jaki jest ogólny cel pobudzenia rec beta1 i beta 2?
rozkurcz mm gładkich
jaki jest podział sympatykomimetyków?
bezpośrednie
pośrednie
jaki jest podział bezpośrednich sympatykomimetyków?
aminy katecholowe
działające na alfa1 I alfa2
działające na alfa1
działające na alfa2
agoniści beta
jaki jest podział agonistów receptorów beta?
- beta1 I beta2
- beta1
- beta2 (oskrzelowe)
jaki jest podział pośrednich sympatykomimetyków?
- alfa i beta
- tyramina, modafinil, amfetamina i jej pochodne, kokaina, metylofenidat
jakie związki należą do sympatykomimetyków pośrednich działających na receptory alfa i beta?
efedryna i pseudoefedryna
jakie związki należą do sympatykomimetyków bezpośrednich należące do amin katecholowych?
adrenalina (A)
noradrenalina (NA, NE)
izorpenalina (I)
dopamina (DA)
jakie związki należą do symaptykomimetyków bezpośrednich działających na zarówno receptory alfa 1 jak i alfa2?
ksylometazolina
oksymetazolina
nafazolina
jakie związki należą do bezpośrednich agonistów receptorów beta 1 i 2?
orcyprenalina
bametan
bufenina
jakie związki należą do bezpośrednich agonistów receptorów beta 1?
dobutamina
jaki jest podział bezpośrednich agonistów receptorów beta2 (oskrzelowych)? + najważniejsze przykłady
krótko działające: salBUtamol/alBUterol, ritodryna, fenoterol
długo działające: salmaterol
ultradługo: indakaterol (tylko POChP)
jakie wiązki należą do symatykomimetyków bezpośrednich działajacych na receptory alfa1?
fenylefryna
midodryna
metoksamina
mefenteramina
jakie wiązki należą do symatykomimetyków bezpośrednich działajacych na receptory alfa2?
klonidyna
metylodopamina
brymonidyna
guanfacyna
guanabenz
deksmedetonidyna
czym jest NET?
transporter błonowy znajdujący się na błonie presynaptycznej, który kontroluje proces uwalniania i usuwania NE ze szczeliny synaptycznej; szczególnie skuteczny w synapsach serca (90% uwolnionej NE) –> pozostała część NE trafia do przestrzeni pozasynoptycznej, krwioobiegu lub komórek pozaneuronalnych gdzie jest metabolizowana
NET może usuwać też DA - w obszarach mózgu ubiogich w DAT (np kora)
czym jest DAT?
to samo co NET tylko dla dopaminy
jakie ksenobiotyki wchodzą w interakcję z NET?
kokaina - hamuje NET
amfetamina - powoduje transport odwrócony NE (dodatkowo uwalnia NE)
jakie jest powinowactwo adrenaliny do receptorów?
alfa1=alfa2
beta1=beta2
jakie jest powinowactwo noradrenaliny do receptorów?
alfa1=alfa2
beta1»beta2
jakie jest powinowactwo izoprenaliny do receptorów?
beta1=beta2»»alfa
jakie jest powinowactwo dopaminy do receptorów?
D1=D2»beta»alfa
jaka jest funkcja fizjologiczna adrenaliny w organizmie?
regulacja rozkładu krwi
jaka jest funkcja fizjologiczny noradrenaliny w organizmie?
utrzymanie prawidłowego napięcia mm naczyń
jaki jest wpływ adrenaliny na RR?
wzrost skurczowego spadek rozkurczowego (spadek całkowitego oporu obwodowego, wpływ beta2 w mięśniach szkieletowych)
jaki jest wpływ noradrenaliny na RR?
zwiększa skurczowe i rozkurczowe
jakie jest zastosowanie adrenaliny?
- wstrząs anafilaktyczny, kardiogenny, septyczny
- zwężenie naczyń miejscowo
- reanimacja iv, dotchawicza i dosercowo
jakie jest zastosowanie noradrenaliny?
- stany niedociśnienia tętniczego
- zwężenie naczyń
- wstrząs septyczny i neurogenny
- dodatek do znieczulenia miejscowego
jakie są ADRs adrenaliny i noradrenaliny?
lęk, osłabienie, drżenia mięśniowe, napad dusznicy
jakie są przeciwskazania do stosowania adrenaliny i noradrenaliny?
- nadczynność tarczycy
- miażdżyca naczyń wieńcowych i mózgowych
- ciężkie NT
- znieczulenie eterem
- po naparstnicy
jaki jest T1/2 adrenaliny?
2-3min
jaka jest droga podania adrenaliny?
- podskórnie bardzo powolne wchłanianie
- najczęściej i.v, i.m, s.c, doszpikowo (dawki dożylne), dotchawiczo (po rozcieńczeniu)
jaka jest lokalizacja największego działania adrenaliny na organizm?
małe tętniczki i żyłki, zwieracze przedwłośniczkowe, ale także duże tętnice i żyły
jakie są efekty działania adrenaliny?
- skóra –> spadek przepływu, spadek przepływu w kończynach
- mm szkieletowe –> wzrost przepływu, udział beta2 silne rozszerzenie
- tt mózgowe –> niewielkie działanie zwężające
jaki jest efekt bardzo dużych dawek adrenaliny?
uogólniony skurcz naczyń (wszystkich), wzrost RR skurczowego i rozkurczowego, spadek pojemności minutowej
jakie są wskazania do stosowania adrenaliny?
- Wstrząs anafilaktyczny i ciężkie reakcje alergiczne – i.m. (preferowana), s.c.0,3-0,5 mg. Bardzo ciężkie reakcje 1 mg jednorazowo.
- Wstrząs kardiogenny (jako wazopresor)
- anemizacja błon śluzowych
- Nagłe zatrzymanie krążenia – w resuscytacji (1mg i.v. po 10-krotnym rozcieńczeniu, albo bez - podając bolus 10 ml 0,9% NaCl.
- Napad astmy oskrzelowej
- Ciężka bradykardia (jako lek II-rzutu).
jaki lek zawiera noradrenalinę?
levonor
jakie są wskazania do stosowania noradrenalina?
zagrażające życiu stany niedociśnienia tętniczego w celu przywrócenia prawidłowego ciśnienia tętniczego. Wstrząs septyczny i neurogenny.
jakie podanie noradrenaliny nie daje żadnych efektów?
p.o. –> silny efekt I-przejścia
jaką drogą podaje się noradrenalinę?
wyłącznie i.v. po rozcieńczeniu przez cewnik do żyły centralnej
co może się stać przy podaniu noradrenaliny poza łożysko naczyniowe?
Podanie leku poza naczynie = ryzyko lokalnej martwicy tkanek. W takim przypadku należy ostrzyknąć roztworem fentolaminy.
w jakiej formie podawana jest dopamina?
Podaje się po rozcieńczeniu do dużej żyły lub do układu żył centralnych (zmniejszenie ryzyka wynaczynienia). Nie należy podawać w bolusie i dotętniczo.
czy dopamina podawana w leku przenika barierę krew-mózg?
NIEE
jakie jest T1/2 dopaminy?
2 min
jakie są wskazania do stosowania dopaminy?
Zaburzenia hemodynamiczne występujące we wstrząsie: kardiogennym, septycznym po urazach, operacjach kardiologicznych, zaostrzeniu przewlekłej zastoinowej niewydolności serca oraz we wstrząsie prowadzącym do niewydolności nerek.
jakie są przeciwskazania do stosowania dopaminy?
guz chromochłonny nadnerczy, ciężkie zaburzenia rytmu serca (migotanie komór, niewyrównane tachyarytmie).
jaki jest bezwzględny mus do podania dopaminy?
wyrównać hipowolemię!
co jest objawem przedawkowania dopaminy?
znaczny wzrost ciśnienia tętniczego
ile wynosi mała dawka dopaminy i jaki jest jej efekt?
(od 0,5μg/kg mc./min do 2μg/kg mc./min), pobudza głównie rec. D, powodując zwiększenie przepływu nerkowego (filtracji kłębuszkowej), wydalania sodu i diurezy.
ile wynosi średnia dawka dopaminy i jaki jest jej efekt?
(od 2μg/kgmc./min do 10μg/kg mc./min) następuje pobudzenie receptorów Beta1, co wywiera działanie inotropowe +.
ile wynosi duża dawka dopaminy i jaki jest jej efekt?
(powyżej 10 μg/kg mc./min) pobudzenie rec. Alfa = zwężenie obwodowych naczyń krwionośnych i podwyższenie ciśnienia tętniczego.
jaki jest mechanizm działania dopaminy?
głównie pobudza beta1
pośrednio uwalnia NA z pęcherzyka synaptycznego
jakie są ogólne efekty działania dopaminy?
Rozszerzenie naczyń nerkowych, trzewnych, wieńcowych, wewnątrzczaszkowych (efekt pobudzenia D).
Tylko w nieznacznym (lub wcale) pobudza Beta2.
jakie leki przynoszą najlepszy efekt w zmniejszeniu przekrwienia błony śluzowej?
agoniści alfa1 (zmniejszenie obrzęku śluzówki) –> szczególnie skuteczne w leczeniu alergii na pyłki, trochę mniej skuteczne w przeziębieniu
jakie związki należą do agonistów alfa1?
Fenylefrynę
Nafazolinę
Ksylometazolinę
Oksymetazolinę
Efedrynę
Pseudoefedrynę
jakie podanie agonistów alfa1 wiążą się z większym ryzykiem ogólnoustrojowych ADRs? Jakie to ADRs?
podanie p.o.
wzrost RR, kołatanie serca, tachykardia, bóle głowy, pobudzenie, lęk, bezsnność
jakie są pochodne imidazoliny?
ksylometazolina
oksymetazolina
nafazolina
jak podawana jest ksylometazolina? jaka częstotliwość? jaki czas działania?
w jakim stężeniu?
podawana miejscowo, 1 lub 2 x doba; Początek działania: 5-10 min. Czas działania: do 10 h. (szybko i długo); 0,1%
jakie są wskazania do stosowania kyslometazoliny?
obrzękiem błony śluzowej nosa w przebiegu ostrego zapalenia błony śluzowej nosa (np. w przeziębieniach i grypie). Zapalenie zatok przynosowych. Alergiczne zapalenie błony śluzowej nosa (katar sienny).Ostre zapalenie ucha środkowego.
do czego prowadzi długotrwałe stosowanie kyslometazoliny?
błędne koło przyjmowania ksylometazoliny
jak podawana jest oksymetazolina? z jaką częstotliwością? jaki jest jej efekt? w jakim stężeniu?
podawana miejscowo, 2 x doba. Bardzo zbliżone działanie do ksylometazoliny. 0,05%
jaki jest czas działania nafazoliny?
Początek działania: 2-5 min. (miejscowo). Czas działania:6-8 h (krople do oka) lub 3,5 h (krople do nosa)
jakie są wskazania do stosowania nafazoliny?
tak jak powyższe. Dodatkowo w postaci preparatów złożonych także ostre i przewlekłe zapalenie spojówek w przebiegu sezonowego
i całorocznego alergicznego zapalenia spojówek lub podrażnienie wywołane przez soczewki kontaktowe, narażenie na słońce, dym papierosowy, wodę na basenie itp. oraz podrażnienie skóry po ukąszeniu owadów.
jakie są ADRs ksylometazoliny i oksymetazoliny?
Obydwa leki mają podobne: miejscowe ADRs występują rzadko. Najczęstszym z nich jest pojawiający się tuż po aplikacji leku dyskomfort pod postacią kłucia, pieczenia i podrażnienia w nosie oraz gardle, z nadmiernym przesuszeniem błony śluzowej. Ogólnoustrojowe (ból głowy, niepokój, wzrost ciśnienia tętniczego oraz wrażenie kołatania serca) również są rzadkie, a ryzyko ich wystąpienia wzrasta wraz ze wzrostem dawki (zwiększa się ilość leku wchłoniętego do krążenia ogólnego).
jakie są efekty (konsekwencje) ogólnoustrojowe pozamedycznego stosowania ksylometazoliny i oksymetazoliny?
wysokie dawki może powodować wystąpienie objawów ze strony CUN przypominających efekt wywierany przez klonidynę (znaczną sedację, krótkotrwały wzrost ciśnienia z późniejszym jego obniżeniem) – efekt stymulacji rec. Alfa2.
jaka grupa pacjentów jest szczególnie wrażliwa na działanie pochodnych imidazoliny?
dzieci –> zaledwie jedna kropla ksylometazoliny (1 mg/ml – dawka przeznaczona dla osoby dorosłej) zaaplikowana do nosa 15-dniowemu dziecku spowodowała wystąpienie kilkugodzinnej śpiączki.
w jaki sposób podawana jest fenylefryna?
lek do stosowania miejscowego i ogólnoustrojowego; Podana w kroplach do worka spojówkowego szybko wywołuje długotrwałe zwężenie naczyń krwionośnych i rozszerzenie źrenicy
w jakiej formie jest stosowana fenylefryna?
Wchodzi w skład doustnych preparatów złożonych, w skojarzeniu z lekami przeciwhistaminowymi, przeciwkaszlowymi i przeciwbólowymi, podawanych w celu złagodzenia objawów alergicznego i naczynioruchowego nieżytu nosa, obrzęku trąbki słuchowej, zmniejszenia obrzęku błony śluzowej w stanach zapalnych oraz preparatów złożonych stosowanych w postaci kropli do nosa w nieżycie nosa.
w jaki sposób fenylefryna jest stosowana w okulistyce?
W okulistyce stosowana jest podczas zabiegów diagnostycznych i operacyjnych na oku jako środek poszerzający źrenicę i zwężający naczynia oraz
w zapaleniu przedniego odcinka błony naczyniowej ze zrostami.
jakie są wady i zalety stosowania p.o. fenylefryny?
zalety: dłuższe działanie
wady: możliwy wpływ na OUN, tachykardia, wzrost RR, zatrzymanie moczu