GKS i cz ogólna (I) Flashcards
jaka jest lokalizacja syntezy GKS i MKS?
w korze nadnerczy z cholesterolu (rozkład łańcuchów bocznych)
- w w-wie pasmowatej i siatkowatej - GKS
- w w-wie kłębkowatej - MKS
- w w-wie siatkowatej - androgeny (niewielka ilość)
jaki jest najsilniej działający GKS?
kortyzol/hydrokortyzon
czego prekursorem jest kortyzol?
aldosteron
oprócz GKS co jest jeszcze wytwarzane w warstwie siatkowatej kory nadnerczy?
DHEA - androgenny steroid o drugorzędnym działaniu; prawdopodobnie zwiększa anabolizm mięśni
jakie działania wykazują GKS w stresie?
zwiększona aktywność układu symatycznego i zwiększone widzialnie hormonów nadnerczy
jaka jest różnica w kontroli uwalniania MKS i GKS?
GKS –> sterowane przez przysadkę i podwzgórze w dobowym rytmie
MKS –> układ renina-angiotensyna-aldosteron
jakie działanie wykazują MKS?
osłabienie ukrwienia nerek lub wzrost jonów sodu w kanalikach dystalnych powoduj zwiększone wytwarzanie reniny, a to zwiększa widzialnie aldosteronu
jakie są prawidłowe wartości kortyzolu w moczu?
80 - 120 μg/24h.
jaka jest etiologia podwyższonego stężenia kortyzolu we krwi?
nadmierne wydzielanie ACTH co może świadczyć o
- gruczolaku przysadki wydzielającym ACTH
- raku płuc
- guzie tarczycy
- guzie nadnerczy wydzielającym ACTH
- długie intensywne leczenie glukokortykosteroidami
- przewlekły i nagły stres, depresja i anoreksja
jaka jest etiologia zaniżonego stężenia kortyzolu we krwi?
- pierwotna niedoczynność kory nadnerczy - choroba Addisona (podowowana reakcją autoimmunologiczną, gruźlicą (i innymi zakażeniami)
- wrodzony przerost nadnerczy, czyli wrodzony niedobór enzymów odpowiedzilanych za syntezę hormonów nadnerczowych
jak się dzieli molekularny mechanizm działania GKS?
wolny (genomowy)
szybki (nie genomowy)
jaki jest mechanizm działania genomowego GKS?
GKS to związki lipofilne. Przez błonę komórkową wnikają do wnętrza komórki, po związaniu się z receptorem cytoplazmatycznym przechodzą do jądra komórkowego, gdzie wiążą się z DNA zmniejszając ekspresję wielu genów.
do czego prowadzi genomowe działanie GKS?
- zahamowanie działania czynników transkrypcyjnych (AP-1, NFk-B) włączając geny COX-2, indukowanej formy syntazy tlenku azotu, cytokin, molekuł adhezyjnych
- indukcja aneksysny-1 (lipokortyny-1) hamującej działanie fosfolipazy A2 = hamowanie prozapalnych metabolitów kwasu arachidonowego
jaki jest mechanizm działania nie genomowy GKS?
podobny do działania neurotransmiterów - wpływ na wewnątrzkomórkowy poziom jonów wapnia
jakie związki należą do przedstawicieli GKS?
prednizon
prednizolon
metyloprednizolon
triamcynolon
deksametazon
betametazon
hydrokortyzon
jaki jest podział GKS ze względu na długość działania?
długo działające - hamowanie ACTH na ponad 36h
pośredni czas działania
krótko działające - hamowanie ACTH na mniej niż 12h
jakie związki należą do długo działajacych GKS?
deksametazon
betametazon
jakie substancje należą do GKS o pośrednim czasie działania?
trimcynolon
jakie substancje należą do GKS o krótkim czasie działania ?
kortyzon
hydrokortyzon
prednizon
metyloprednizolon
które GKS najsilniej/średnio/najsłabiej wpływają na resorpcję sodu?
najsilniej - fludrokortyzon
średnio - hydrokortyzon, kortyzon
najsłabiej - prednizon, prednizolon
które GKS najsilniej hamują przysadkę mózgową?
deksametazon
betametazon
jaki test wykonuje się w celu hamowania widzialnia ACTH?
test hamowania deksametazonem
jakie są dostępne drogi podania GKS?
doustnie - częste działania niepożądane
dożylnie - częste działania niepożądane
wziewne - mniej nasilone działania niepożądane, ale często objawy ze strony jamy ustnej i gardła - kandydoza
miejscowo - ograniczone wchłanianie, mniejsze ryzyko działań niepożądanych
jakie są efekty GKS?
- Przeciwzapalne
- Przeciwalergiczne
- Immunosupresyjne
- Przeciwobrzękowe (uszczelnienie naczyń)
- Nasilenie glukoneogenezę i glikogenogenezę (działanie diabetogenne!)
- Nasilenie lipolizy wywołanej katecholaminami
- Zatrzymują jony sodu i powodują utratę jonów potasu (resztkowe działanie mineralokortykoidowe)
- Antagonistyczne działanie w stosunku do witaminy D (wzrost wydalania wapnia)
- Działanie antyproliferacyjne
- Poprawa reaktywności naczyń oraz oskrzeli na aminy katecholowe
- Wzrost liczby trombocytów
- Najpierw wzrost leukocytów, a potem długoterminowo spadek
- Zmniejszają wewnątrzwydzielniczą funkcję gonad
- Euforyzujące działanie, a propsychotyczne przy długotrwałym stosowaniu.
- Spadek reaktywności ustroju umożliwia lepsze radzenie sobie ze stresem.
jakie są wskazania do stosowania GKS?
- choroba Addisona - terapia zastępcza, substytucyjna
- astma
- choroby alergiczne
- wstrząs anafilaktyczny
- uczulenie na leki
- choroba posurowicza
- przeszczepy
- choroby autoimmunologiczne
- kolagenozy
- zespół nerczycowy
- choroba Leśniewskiego-Crohna
- choroby zapalne np RSZ
- choroby nowotworowe
- choroby skóry - egzemy, łuszczyca
- obrzęk mózgu
jakie są ADRs przy przewlekłym stosowaniu GKS?
- Jatrogenny zespół Cushinga (m.in. Cukrzyca sterydowa)
- Nadkażenia bakteryjne, grzybicze, uaktywnienie zakażeń utajonych (gruźlica)
- Zaostrzenie objawów ch. wrzodowej
- Upośledzenie gojenia ran
- Atrofia mięśni
- Rozstępy skórne
- Osteoporoza
- Cukrzyca
- Obrzęki
- Nadciśnienie tętnicze i hipokaliemia (dział.mineralokortykoidowe)
- Jaskra
- Zaćma
- Zakrzepica
- Nadciśnienie śródczaszkowe
- Stany hipomaniakalne, euforia, depresja
- Niewydolność kory nadnerczy (zahamowanie wydzielania CRF,ACTH po nagłym odstawieniu GKS)
jak należy stosować GKS aby uniknąć ADRs przy przewlekłym stosowaniu? (no nie da się całkiem)
optymalna jest dawka jednorazowa rano, co 48 h
jakie są przeciwskazania do stosowania GKS?
- ostre choroby zakaźne
- choroba wrzodowa
- cukrzyca
- NT
- czynna forma gruźlicy
- stany pooperacyjna
- obrzęk śluzakowaty
- choroba Cushinga
- jaskra
- zaćma
- osteoporoza
- psychozy
- ciąża
- myasthenia gravis
jakie jest dawkowanie GKS przy terapii substytucyjnej w niewydolności kory nadnerczy?
Hydrokortyzon 30 mg/doba (RANO)
lub
Hydrokortyzon 20 mg (RANO) i 10 mg (około godziny 15.00-16.00)
jakie jest dawkowanie GKS przy przełomie nadnerczowym (np. po nagłym odstawieniu GKS)?
Hydrokortyzon 100 mg (i.v.)
jaki jest mechanizm działania ketokonazolu?
blokowanie aktywności grupy enzymów:
17α-hydroksylazy i 11β-hydroksylazy w nadnerczach, które uczestniczą w wytwarzaniu kortyzolu (spadek kortyzolu) oraz innych hormonów, których stężenie jest zwykle zwiększone w zespole Cushinga.
jak dawkowany jest ketokonazol w zespole Cushinga?
(400-1200 mg/doba w tabl.) w 2-3 podzielonych dawkach.
Dawka dostosowana na podstawie stężenia kortyzolu mierzonego regularnie (krew lub mocz).
jakie są zalecenia przy terapii ketokonazolem?
Badanie czynności wątroby przed leczeniem i co 6 msc lub co tydzień przez 1 msc po zwiększeniu dawki.
jakie są ADRs kertokonazolu?
niewydolność nadnerczy
nudności
wymioty
biegunka
wzrost transaminaz
