Mga Pagbabagong Morpoponemiko Flashcards
Makaagham na pag-aaral ng morpema.
Morpolohiya
Pinakamaliit na yunit ng salita na may kahulugan. Ito ay salitang ugat din.
Morpema
Ito ay ang anumang pagbabago sa karaniwang anyo ng morpema dahil sa impluwensya ng katabing ponema.
Pagbabagong Morpoponemiko
Ano ang mga uri ng pagbabagong morpoponemiko?
- Asimilasyon
- Pagpapalit ng Ponema
- Metatesis
- Pagkakaltas ng Ponema
- Pag-aangkop
Anumang pagbabagong nagaganap sa /ŋ/ sa posisyong pinal dahil sa impluwensya ng ponemang kasunod nito.
Asimilasyon
PAALALA: Ito ay ang lista ng mga Panlapi
- pang
- mang
- sing
- sang
- labing
- kasing
Ano ang nangyayari pag ang kinakalabit na salita ay nagsisimula sa b at p?
- pam
- mam
- sim
- sam
- labim
- kasim
PAALALA: Ito ay ang lista ng mga Panlapi
- pang
- mang
- sing
- sang
- labing
- kasing
Ano ang nangyayari pag ang kinakalabit na salita ay nagsisimula sa d, s, l, r, t?
- pan
- man
- sin
- san
- labin
- kasin
PAALALA: Ito ay ang lista ng mga Panlapi
- pang
- mang
- sing
- sang
- labing
- kasing
Ano ang nangyayari pag ang kinakalabit na salita ay nagsisimula wala sa b, p, d, s, l, r, t?
- pang
- mang
- sing
- sang
- labing
- kasing
Ano ang mga uri ng Asimilasyon?
- Di Ganap na Asimilasyon
- Ganap na Asimilasyon
Ang ponemang /ŋ/ ay nagiging /n/ o /m/ o nanatiling /ŋ/ dahil sa katunog at walang nawawala sa salitang ugat na kinakalabit.
Di Ganap na Asimilasyon
Ang ponemang /ŋ/ ay nagiging /n/ o /m/ o nanatiling /ŋ/ dahil sa katunog at may nawawala sa salitang ugat na kinakalabit.
Ganap na Asimilasyon
Anong uri ng asimilasyon ang mga halimbawang ito?
- pang- + paaralan = pampaaralan
- pang- + bayan = pambayan
- pang- + dikdik = pandikdik
- pang- + luto = panluto
Di Ganap na Asimilasyon
Anong uri ng asimilasyon ang mga halimbawang ito?
- pang- + palo = pampalo = pamalo
- pang- + tali = pantali = panali
- pang- + simula = pangsimula = panimula
Ganap na Asimilasyon
Pinalitan ang letra
PAALA:
Isipin ang salitang ugat at may letra na nagbago/pinalitan.
Pagpapalit ng Ponema
Ang ponemang /d/ sa posisyong inisyal ay karaniwang napapalitan ng ponemang /r/
Halimbawa: (d->r)
- ma- + dapat = marapat
- ma- + dunong = marunong
Pagpapalit ng Ponema (posisyong inisyal)
May mga halimbawa namang ang /d/ ay nasa posisyong pinal at pag itoy hinuhulapian ng -an o -in, ang /d/ ay nagiging /r/.
Halimbawa: (d->r)
- lapad+ -an = laparan
- tawid+ -an = tawiran
Pagpapalit ng Ponema (posisyong pinal)
Ang /h/ bagamat hindi binabaybay o tinutumbasan ng titik sa pagsulat ng panlaping /-han/ ay nagiging /-n/
Halimbawa: (h->n)
- tawah + -an = tawahan = tawanan
Pagpapalit ng Ponema
Ang ponemang /o/ sa huling pantig ng salitang ugat ay nagiging /u/. Sa mga salitang inuulit, ang /o/ ay nagiging /u/ sa unang hati lamang ng salita
Halimbawa: (o->u)
- dugo + -an = duguan
- laro + -an = laruan
Pagpapalit ng Ponema
Kung may pagbabago ng posisyon ang mga letra, ano ito sa pagbabagong morpoponemiko?
Clue: ninini
Metatesis
Ito ay klase ng metatesis pag may singit at palitan.
Kondisyong /l/ at /y/
Ito ay klase ng metatesis pag may kaltas at palitan.
Kondisyong may Kaltas
Kapag ang salitang ugat na nagsisimula sa /l/ o /y/ ay nilalagyan ng gitlaping -in-, ang /i/ at /n/ ay nagkakapalitan ng posisyon.
Kondisyong /l/ at /y/
Ito ay mga halimbawa ng metatesis pero sa anong kondisyon?
Halimbawa:
-in- + lipad = (linipad) = nilipad
-in- + yakap = (yinakap) = niyakap
Kondisyong /l/ at /y/
May mga salitang nagkakaroon pa ng pagkakaltas ng ponema bukod sa pagkakapalit ng posisyon ng dalawang ponema.
Kondisyong may Kaltas
Ito ay mga halimbawa ng metatesis pero sa anong kondisyon?
Halimbawa:
- tanim + -an = taniman = tanman = tamnan
- atip + -an = atipan = atpan = aptan
Kondisyong may Kaltas
Nagaganap ang pagbabagong ito kung ang huling ponemang patinig ng salitang-ugat ay nawawala sa paghuhulapi nito.
Pagkakaltas ng Ponema
Anong uri ng pagbabagong morpoponemiko ang mga halimbawang ito?
Halimbawa:
- takip + -an = takipan = takpan
- kitil + -an = kitilan = kitlin
Pagkakaltas ng Ponema
Pagsasama-sama ng dalawang salita upang makabuo ng isang bagong salita at pagkakaltas upang mapaikli ang bagong anyo ng nabuong salita.
Clue: HA?
C - ombined
E - rase
R - eplace
Pag-aangkop
Anong uri ng pagbabagong morpoponemiko ang mga halimbawang ito?
Halimbawa:
- wika + ko = kako
- tayo + na = tena
- hintay + ka = teka
- hayaan + mo = hamo
Pag-aangkop
