Lyf á meðgöngu (Þóra & Aðalbjörn) Flashcards
Hvaða efni fara yfir fylgju?
Nánast allt fer yfir fylgju í einhverju magni.
Fituleysanleg efni fara greiðlega yfir en vatnsleysanleg síður.
INSÚLÍN og HEPARÍN (þmt LMWH) fara ekki yfir fylgju - nýtum okkur það!
Hve hátt hlutfall fósturgalla er talið orsakað af lyfjum?
Um 2-3%.
(Getur verið að þetta sé hærra hlutfall þar sem um 60-70% fósturgalla eru af óþekktri orsök.)
(Tíðni alvarlegra fósturgalla er um 2-3%, að meðtöldum lítilsháttar göllum er tíðnin um 7-10%).
Hvenær er fóstrið viðkvæmast fyrir áhrifum lyfja?
Á 6-12v –> organogenesis.
Ef fyrr þá annað hvort deyr fóstrið eða það lifir óskaddað (þá eru frumurnar totipotent).
Sum lyf eru þó skaðlegust seint á meðgöngu t.d. róandi lyf, ASA og NSAIDs.
Flokkun lyfja eftir meðgönguáhrifum í A-B-C-D.
A: Vel reynt lyf á meðgöngu og engin þekkt áhætta.
B: Takmarkaðar rannsóknir og reynsla (B1-3).
–> Langstærsti flokkurinn!
C: Líkleg skaðleg áhrif á fóstur, þó ekki vansköpun.
D: Þekkt hætta á fósturvansköpun.
(X: Þekkt hætta á fósturvansköpun og engin ábending fyrir notkun lyfsins hjá konum sem eru eða geta orðið gravid.)
Lyf í flokki B eru ekki endilega öruggari en í flokki C.
Lyf í flokki D getur þurft að nota á meðgöngu t.d. flogaveikilyf.
Paracetamól og kodein á meðgöngu?
Eru í lagi.
Ópíóíð eru flokkur C við stutta meðferð en D við lengri meðferð.
Hugum að því að langvarandi notkun getur valdið því að fóstrið verði háð því og hættu á fráhvarfi (neonatal abstinence syndrome).
ASA á meðgöngu?
Meðganga er frábending vegna blæðingarhættu hjá fóstri (theoretískt) og mögul. lokun á ductus.
Samt er það notað í lágum skömmtum (75 mg) t.d. til að fyrirbyggja preeclampsiu og hjá áhættukonum í SLE og APS.
NSAIDs á meðgöngu?
Meðganga frábending vegna mögul. lokun á ductus (hömlun á prostaglandín framleiðslu).
Öll NSAIDs eru flokkur D á 3. trimestri meðgöngu.
Kemur þó til greina að nota í einstaka skömmtum á 2. trimestri fram að lífvænlegum aldri.
Auk þess er indometacin er mögulegt við vissar aðstæður t.d. þegar minnka þarf legvatnsmagn þegar setja þarf cerclage saum. Einnig er hægt að nota það til að seinka fæðingu (samdr.hamlandi).
NSAIDs í lagi strax eftir fæðingu.
Hvaða blóðþrýstingslyf eru helst notuð á meðgöngu?
Trandate (labetalol)
Adalat (nifedipin)
–> Dregur einnig úr legsamdr.
Nepresol (hydralazin) iv.
Ath. að ACE, ARB og diuretica eru contraindiceruð á meðgöngu.
Daren þó hægt að setja inn fljótlega eftir fæðingu.
Asthmalyf á meðgöngu?
Yfirleitt nauðsynleg meðferð. Innúðalyfin eru skaðlítil, hypoxian hins vegar skaðleg.
Hvaða sýklalyf má ekki nota á meðgöngu?
- Tetracyclín
- Kínólón
- Erythromycin
- Súlfa.
- Trimetoprim má ekki hefa á 1. trimestri
- Nitrofurantoin má ekki gefa á 3. trimestri
Meðgönguógleði, meðferð?
Fyrst og fremst hvíld og vökvun. Lyfin virka ekki sérlega vel. Ýmis lyf sem má þó nota: - B-vítamín - Postafen - Phenergan - Afipran - Zofran - Sterar
Mígrenimeðferð á meðgöngu?
Triptanlyfin eru sögð í lagi.
Notum venjuleg verkjalyf og/eða ólgleðilyf. Einnig er hófleg notkun koffeins í lagi.
Einstaka sinnum betablokker fyrirbyggjandi.
Ergot alkaloíðar eru flokkur X. Valda samdr. á leginu og geta þ.a.l. leitt til fæðingar fyrir tímann eða fósturláts.
Mígreni batnar þó oftast á meðgöngu!
Hvað með ofnæmislyfin?
Flest þessara lyfja eru í lagi (gömlu og nýju lyfin). Einnig eru staðbundin steralyf, nefúði og augndropar í lagi.
Hvað er notað við nefstíflu?
T. Rinexin 1x2 Einnig nefdropar (Nezeril, Otrivin).
Nefstífla algengt vandamál á meðgöngu (estrógenáhrif).
Hvað er það eina sem mælt er með að konur taki á meðgöngu? (2 atriði)
Fólínsýra og D-vítamín