longcarcinoom Flashcards
1
Q
pack-years (rook anamnese)
A
- aantal pakjes sigaretten per dag x aantal jaar
- duur veel belangrijkere dan aantal sigaretten per dag
- risico op longkanker = (duur)^4.5
- risico op longkanker = (aantal sigaretten)^1
2
Q
risicofactor longkanker
A
niet-rokers: genetisch, meeroken, luchtvervuiling, radon, TBC, vrouw (mn in oost-azie)
voormalig-rokers: leeftijd bij stoppen, emfyseem, familiegeschiedenis, luchtvervuiling
rokers: packyears, asbest en stof exposure, emfyseem, familiegeschiedenis
3
Q
vaping associated lung injury
A
- nieuwe longziekte veroorzaakt door vapen/E-sigaretten (jonge groep patienten)
4
Q
mutaties longkanker
A
- bij rokers: P53- of KRAS-gen
- niet-rokers: EGFR
5
Q
epidemiologie longkanker
A
- 5-jaarsoverleving: 15%
- 80% hebben bij presentatie als metastasen
- vrouwen hebben vaker adenocarcinoom dan plaveiselcarcinoom bij mannen
- vrouwen hogere kans op longkanker (ondanks minder gerookt)
6
Q
symptomen longkanker
A
onstaan laat door:
- longweefsel heeft geen zenuwen en geeft daarom geen pijn
- longtumoren zijn niet palpabel
- er is een grote reservecapaciteit door de tweede long
- klachten worden vaak aan een andere diagnose gekoppeld
- longtumoren metastaseren erg snel
7
Q
lokale klachten van tumorgroei
A
- (centrale) luchtweg: hoest, sputum, infectie, hemoptoe, dyspnoe
- pleuravocht: dyspnoe, hoest, pijn
- pleura/thoraxwandingroei: pijn
- ingroei nervus recurrens: heesheid
- oesophaguscompressie: passagestoornissen
8
Q
Vena cava superior syndroom
A
- compressie door tumor/lymfeklieren -> stuwing (gezwollen hals, gestuwde halsvenen, hoofdpijn of vaattekeningen op de huid
- trombose
- invasie / infiltratie vaatwand
- combinatie
-> behandeling: stent
-> vcss met spoed (kans op herseninfarct), zijn er collateralen zichtbaar? -> iets minder haast
9
Q
symptomen vcss
A
- ogen niet goed open krijgen ‘s ochtends (door gezwollen oogleden)
- hoofdpijn in de ochtend
10
Q
Horner syndroom
A
- ingroei tumor in sympathische grensstreng/ganglion
langs aangedane zijde: - miosis
- ptosis ooglid
- anhydrosis
- enoftalmie
11
Q
Pancoast syndroom
A
- door tumor in de superius sulcus van de long
- heel veel pijn in de schouder (groeit in de plexus brachialis, wervel) → straalt uit naar (boven)arm
- zwakte en atrofie van handmusculatuur
- Horner syndroom
12
Q
anamnese longcarcinoom
A
- moeheid
- klachten door tumor (hoest etc.)
- vraag naar voorkomende metastasen (bot, hersenen, lever, bijnier)
- pijnklachten bij deze gebieden
- vol gevoel in de buik, niet goed zakken van voedsel
- hoofdpijn, misselijkheid, visusstoornissen, dronkenmansgang
13
Q
Lichamenlijk onderzoek longcarcinoom
A
- gewichtsverlies: > 10% afgelopen 3 mnd
- lymfadenopathie (supraclaviculair, oksels)
- heesheid
- vena cava superior syndroom
- hepatomegalie
- weke delen zwelling
- kloppijn wervelkolom
14
Q
Karnofsky
A
- een performance status scale (100= normaal, 10=stervende)
15
Q
Aanvullend onderzoek
A
- normaal lab onderzoek sluit longcarcinoom niet uit
- nog geen accurate biomarkers
- afwijkingen die wijzen op meta’s: hypercalciëmie (bot) en verhoogde leverenzymwaarden
16
Q
radiologische presentatie
A
- nodules
- solide
- niet-solide
- massa
- atelectase
- pleuravocht
- infiltraat
- lymfeklieren
- centraal
- perifeer
- mediastinum
17
Q
diagnostiek: radiologie
A
- CT-scan
- op X-thorax wordt 30% van de longtumoren gemist
- PET-scan gebruikt voor stadiering
18
Q
thoracale weefseldiagnostiek
A
- sputum cytologie
- bronchusaspiraat
- bronchiale brushing
- transbronchiale punctie
- bronchiaal biopt
- transthoracale punctie
- transoesphageale punctie
- VATS
- Thoracotomie
19
Q
bronchoscopie
A
- kijkonderzoek in (grote) luchtwegen (niet naar alveoli)
- onder lokale verdoving
- via neus of mond
- nuchter zijn, behalve medicatie
- in nl door long arts
- vroeger flexibele glasvezel, nu videochip op de tip
20
Q
EUS/EBUS onderzoeksgebieden
A
- endoscopic ultrasound system (EUS)
- linkszijdige deel bovenste deel mediastinum
- subcarniale klier
- onderste deel mediastinum bdz
- linker (en rechter) bijnier (via de maag
- endobronchial ultrasound
- bovenste deel mediastinum bdz
- subcarniale klier
- hilaire klieren
21
Q
transthoracale punctie (onder begeleiding van CT)
A
- perifere tumoren
- cytologie en histologie
- gevoelige techniek in ervaren handen
- pneumothorax (7-35%), zelden drainage nodig
- contra-indicaties
- respiratoire insufficiëntie
- monolong
- pulmonale hypertensie
- stollingsstoornissen
22
Q
stadia longcarcinoom
A
- I: lokaal
- II: lokaal (grotere tumor)
- III: lokaal gevorderd
- IV: uitgezaaid
- prognose per stadia is gelijk, behandeling kan verschillend zijn
23
Q
niet-kleincellig longcarcinoom behandeling per stadia
A
- I: operatie
- II: operatie adjuvante chemotherapie + immuuntherapie
- III: chemo-radiotherapie + immunotherapie
- IV: chemotherapie en/of immunotherapie of gerichte behandeling (bv. TKI’s bij EGFR mutatie)
24
Q
resectie longcarcinoom
A
- lobectomie (longkwab wordt verwijderd, vaak via kijkoperatie)
- pneumonectomie (gehele long wordt verwijderd, vaak open operatie)
25
longkanker metastasen
- meestal na 1-2 jaar
- 30-40% recidief na operatie
- optie: adjuvante chemotherapie
- overlevingsvoordeel na 5 jaar 5-15%
26
kleincellig longcarcinoom behandeling per stadia
-I/II: operatie met adjuvante chemotherapie (zeldzaam)
-III: chemo-radiotherapie
-IV: chemotherapie
(immunotherapie heeft maar een beperkt effect)
27
feitje
niet-rokers hebben vaker EGFR mutatie dan KRAS mutatie
(EGFR kan behandeld worden met TKI's)
28
Niet-kleincellig longcarcinoom (NSCLC) 85%
- plaveiselcarcinoom
- adenocarcinoom
- grootcellig carcinoom
- adenosquameus carcinoom
- gecombineerde typen
- carcinoid
- speekselkliertypen etc.
29
kleincellig carcinoom (SCLC) 15%
- compleet kleincellig
- combinatie kleincellig en grootcellig
30
Plaveiselcel carcinoom
- 40-45% van NSCLC
- centraal - relatie met grotere bronchustakken
- meestal groot (>4cm)
- centraal verval (cavitatie, necrose (>80%))
- M>V
- zeer sterkte relatie met roken
histologie:
- vaak necrotisch
- verhoorning
- desmosomen
- geen buisvorming
- geen slijm
31
adenocarcinoom
- 40% van NSCLC (stijgt in incidentie)
- perifeer (onstaat uit alveolaire epitheel, parenchym long)
- V > M
- jongere leeftijd
- EGFR mutatie (10-30%) of K-ras mutatie (30%)
histologie:
- klier differentiatie
- buizen
- (intracutoplasmatisch) slijm
- geen desmosomen
- geen verhoorning
- IHC: meestal TTF-1 + (70%)
- precursor laesie (niet destructief, non-invasief)
→ atypische adenomateuze hyperplasie (AAH) (< 5mm)
→ adenocarcinoom in situ (>5mm)
32
Grootcellig carcinoom
- 10% van NSCLC
- overal in de long
- roken +++
- vaak enige plaveiselcellige of adeno-differentiatie detecteerbaar (op moleculair niveau/ electronen microscopie)
histologie:
- middelgrote - grote cellen
- vergrofd chromatine
- nucleoli duidelijk zichtbaar
- scherpe celgrenzen
- geen buisvorming
- geen slijmvorming
- geen verhoorning
- geen desmosomen
- subtype: grootcellig neuroendocrien carcinoom
33
kleincellig carcinoom
- 15-20% van primaire bronchuscarcinomen
- centraal in de long
- roken +++
- neuroendocrien carcinoom
- zeer agressief
- meestal uitgezaaid op moment van diagnose
- gaat frequent gepaard met een paraneoplastisch syndroom
histologie:
- kleine-middelgrote cellen - monomorf (denk aan een lymfocyt)
- (zeer) hoge kern-cytoplasma ratio (kern moulding)
- egaal vergrofd chromatine
- geen of onopvallende nucleoli
- geen buisvorming
- geen slijmvorming
- geen verhoorning
- geen desmosomen
34
TKI-remmers als behandeling (Erlotinib, Osimertinib)
- soms kan er resistentie ontstaan voor TKI-remmer, daarom start andere TKI-remmer
- de kankercel probeert de behandeling te ontwijken
- nieuwe mutatie in hetzelfde domein (EGFR) of gaat via een ander mechanisme om toch tot groei te komen (HER2 of MET amplificatie)
→ hiervoor kan je ipv de medicatie te veranderen er 1 bij doen (zodat je beide pathways blokkeert)
- als je bij patiënten volledige moleculaire diagnostiek doet + behandelt met gerichte therapie → langere overall survival
- als de volledige moleculaire diagnostiek bekend is voordat je start met enige behandeling → veel betere uitkomsten
