LES Vaatchirurgische patiënt Flashcards
Anatomie - Arterieel systeem
O2 rijk
dikke wand (spierlaag)
Vasoconstrictie / dilatatie
Anatomie - Veneus systeem
> Van vingers/voeten -> terug naar hart via aderen.
Dit gaat tegen zwaartekracht in -> lichaamsbeweging nodig.
d.m.v. spierpomp, kleppen, ademhaling (beweegt middenrif -> bloed inwendig ook aangezogen).
De (grotere) arteriën en venen lopen parallel naast elkaar, tegenovergestelde stroomrichting.
Arterieel - fysiologie
- Volume flow door een been is 300-400 ml/min. Bij matige inspanning wordt deze 5-10x hoger.
- Om O2 tekort te voorkomen:
> Verhoging cardiac output (HMV)
> openstaan vd arteriolen (weerstand omlaag) - Na stoppen vd inspanning -> flow na 1-5 min weer op rust niveau.
Richting bloedstroom
Bloedstroom = altijd voorwaarts gericht.
Toch is de stroomsnelheid in 1 punt tijdens hartcyclus eerst voorwaarts, dan achterwaarts en tenslotte weer voorwaarts.
Normale doorbloeding = 3-fasen signaal = 3 tonig.
Geluid = bloed dat tegen wand aanstroomt.
Perifeer arterieel vaatlijden (PAV)
‘rood’
Artherosclerose hoofdoorzaak
Artherosclerose =
= slagaderverkalking.
Uitingen van PAV in de arteriën onder de aortabifurcatie.
Iedereen > 20 jaar enige mate hiervan door ouder worden.
Risicofactoren PAV (artherosclerose)
> Te hoog cholesterol -> stapelt op in vaatwand.
Te veel zout -> vocht vast => bloeddruk omhoog = risico factor
- Door hoge druk beschadigd vaatwand -> meer uitgerekt -> barstjes.
- In beschadiging gaan stollingsfactoren, eiwitten zitten => plak + vernauwing.
> roken: nicotine irriteert vaatwand -> ook barstjes.
Feitjes artherosclerose
Neemt toe als er niks aangedaan wordt => stolselvorming.
Bij 50% of meer vernauwing -> ontstaan van klachten:
- Etalage benen
- verzuring bij kleine afstanden (door vernauwing bloed niet op tijd bij spieren)
- slagaderverkalking in buikspier -> pijn na het eten.
Prevalentie:
55 jaar -> 7%
> 85 jaar -> 56%
Incidentie: 3 / 1000 personen per jaar
M = V; mannen melden zich eerder met klachten.
Klachten artherosclerose
Bij 50% of meer vernauwing -> ontstaan van klachten:
- Etalage benen
- verzuring bij kleine afstanden (door vernauwing bloed niet op tijd bij spieren)
- slagaderverkalking in buikspier -> pijn na het eten.
Soorten vaatlijden
[] Obstructief = nog wel doorgang, maar verhinderd
- Claudicatio Intermittens, AP, TIA
[] Occlusief = slagader volledig dicht (stolsel) = acute variant (geen voorbode geweest)
- Bedreigde voet, hartinfarct, CVA, maagdarmischemie.
Acute of chronisch VS acuut-op-chronisch (in 1x omslag van chr. -> acuut)
Claudicatio Intermittens (CI)
= Etalagebenen = meest voorkomende klacht bij PAV.
Ziektebeeld = PAV
Symptomen:
kramp, pijn, steken, doofheid in been
afzakkend in RUST (!)
Prognose:
weinig progressief
- 15% kritische ischemie
- 2% amputatie < 10 jaar na diagnose
- Levensverwachting 10 jaar korten
- kwaliteit van leven omlaag
Klachten & vaten (Claudicatio Intermittens - Etalagebenen)
- Bil/dij – stenose aorta iliacaal
- Bovenbeen – stenose iliacaal (splitsing bekken)
- Kuit – stenose popliteaal (knie)
- Kuit / voet – stenose popliteaal of cruraal
Fontaine Classificatie
Classificatie voor CI
I) Asymptomatisch
IIa) Claudicatie mild > 200 m
IIb) Claudicatie invaliderend < 200 m
III) Ischaemische rustpijn
IV) Ulcera of gangreen (kritieke ischemie)
Rutherford Classificatie
Classificatie voor CI
0) Asymptomatisch
1) Claudicatie (mild)
2) Claudicatie (matig)
3) Claudicatie ernstig)
4) Ischaemische rustpijn
5) minimaal weefselverlies
6) Ernstig weefselverlies
Verschil Fontaine en Rutherford
Rutherford = o.b.v. wat patiënt aangeeft.
Fontaine => vastgelegd of ze wel/niet 200 meter kunnen lopen (duidelijker begrensd)
Nachtpijn & rustpijn (CI)
Nachtpijn = 1e signaal dat slagaderverkalking aan het toenemen is.
Rustpijn = volgende stap in verergering van slagaderverkalking
Lichamelijk onderzoek bij CI
(0. ‘wachtkameronderzoek’)
- Hoe staan ze op uit de stoel?
- Afstand volhouden zonder pauze?
- Hoe lopen ze, beide benen last?
- Pulsaties
- in slagaders: lies, knieholte, voorvoet en binnenkant enkel
- soms ook aorta
- beide benen voelen om te vergelijken - Klinisch beeld
- bleke kleur
- koeler aanvoelen
- minder haargroei
- wondjes
- kalknagels
- minder vitale huid
Circulatie beoordeling bij CI
=> 5 P’s
Pijn
Pulsaties
Pallor (bleekheid)
Paresthesia (gevoel)
Paralysis
Kritische ischemie is niet alleen weefselverlies, ook bloedvoorziening is minder.
Klinisch beeld bij CI
- Klinisch beeld
- bleke kleur
- koeler aanvoelen
- minder haargroei
- wondjes
- kalknagels
- minder vitale huid
en 5 P’s:
Pijn
Pulsaties
Pallor (bleekheid)
Paresthesia (gevoel)
Paralysis
Diagnostiek bij PAV
Doppler effect:
- door de weerstand vd stenose -> deel vd drukgolf teruggekaatst => waardoor een gedempte golf verder gaat.
- pas bij stenose van 75-90% daalt de polsdruk significant.
- Bij stenose van 99% -> vrij veel continue flow zonder pulsatiliteit.
Normale bloedstroom = 3 fasen
Progressief = 2 fasen
Ernstige ziekte = mono-fase
Enkel-arm-index:
- bloeddrukmeting bij arm+enkel -> rustmeting
- geluidsgolven gemeten => plaats artherosclerose bepalen.
Indicatie:
- vermoeden atherosclerose
- moeizame wondgenezing
Looptest:
voor én na inspanning -> E/A index gemeten
Medische beeldvorming bij PAV
(laag -> hoog complex)
- Duplex onderzoek
- MRA: anatomische info; meet doorstroming, geen/weinig info over de wand. (wel contrast)
- CTA: anatomische & functionele info (jodium)
- iaDSA : minder gedaan door opkomst MRA/CTA. Invasief-interventioneel (PTA, stent)
=> pas toegepast als men ook aan een operatie zit te denken.
Chronisch veneuze insufficiëntie (CVI)
= een symptomencomplex aan de onderbenen; bestaande uit o.a.:
- varices
- oedeem
- pigmentaties = bruin verkleuring vd huid (oude cellen blijven staan)
- ulcus crusis venosum
Dus alleen aan ONDERBENEN
Oorzaak = kapotte klep, terugstroom bloed is verminderd.
Vormen van veneuze insufficiëntie
- oppervlakkig veneuze insufficiëntie (Varices)
- Diep veneuze insufficiëntie (klepinsufficiëntie, bijv. na DVT)
- Veneus ulcus, arterio-veneus ulcus
Prevalentie & Incidentie CVI
- Varices -> 25% vd mensen
- neemt toe met leeftijd: 3/4 bevolking > 80 jaar
- meer vrouwen dan mannen, maar ernstige varices is gelijk verdeeld.
- veneus ulcus -> ca. 1%, maar mensen > 80 jaar 3-4%.
- 50% vd ulcera aan onderbenen -> door CVI.
