Les 8: Stofwisselingsstoornissen

Question 1

Geef de definitie van amyloïdose en de eigenschappen van amyloïd (5x) (1 punt).

Answer 1

Definitie (0,5 ptn): Degeneratie te wijten aan de extracellulaire opstapeling (tegen basale membranen en collageenvezels) van eiwit dat bestaat uit β-fibrillen en een beperkte glycoproteïnecomponent
Eigenschappen (0,5 ptn): Kleurt oranje met Congorood, dubbelbrekend onder gepolariseerd licht, onoplosbaar, losmazig netwerk van β-fibrillen, weerstandig aan proteolyse

Question 2

Bespreek de 4 belangrijkste vormen van amyloïdose, zoals ze in de syllabus neergeschreven staan (elke vorm telt voor 1 punt).

Answer 2

AA amyloïd (Amyloïd ontstaan uit het acute fase eiwit serum amyloïd A (SAA), ook secundair (aan ontsteking), typisch of klassiek amyloïd genoemd)
• Gegeneraliseerd (maar meeste stapeling in lever, nier, milt en lymfeknopen)
• Komt meest voor bij de huisdieren
• Ontstaat door een langdurige antigenprikkel (chronisch ontstekingsproces) met sterke stijging van de α- en γ-globulinefracties in het bloed: een onderdeel van de α-globulinefractie is het serum amyloïd proteïne A terwijl een ander onderdeel het C-reactive proteïne (CRP) is dat de fagocytose stimuleert  het SAA wordt gefagocyteerd door macrofagen  door het overaanbod worden ze niet volledig verteerd in de lysosomen  aggregatie tot β-fibrillen  uitscheiding uit de macrofagen als amyloïd
• Dikwijls bij tuberculose, chronische osteomyelitis, chronisch-etterige ontstekingen, hyperimmunisatie (serumpaarden)
• Nadien eventueel zeer trage regressie, behalve in de nier

AL amyloïd (immuunamyloïd, Leukocytair, primair systemisch of atypisch amyloïd)
• Ontstaat door defecten in de afbraak van de Light chains van Ig’s door macrofagen of bij stoornissen in de synthese van Ig’s door (tumorale) plasmacellen
• Zeldzaam
• Typisch bij plasmocytose bij de hond: de tumorale plasmacellen vormen een onvolledige monoklonale lichte keten van het Ig dat als paraproteïne in het plasma voorkomt en als Bence-Jones lichaampje in de urine terecht komt. De onvolledige ketens aggregeren tot β-fibrillen
• Ook in de huid en neusmucosa van het paard
• Zeer sterke vreemd voorwerp reactie

AE amyloïd (APUD amyloïd of Endocrien amyloïd)
• De β-fibrillen bestaan uit polypeptide hormonen
• APUD = Amine Precursor Uptake and Decarboxylation: C-cellen van de schildklier (vormen calcitonine), enterochromaffiene cellen van het MD-stelsel (vormen gastrine, motiline en secretine) en de eilandjescellen van de pancreas (vormen insuline en glucagon)  typisch bij APUDoma’s (= tumor)
• Geen systemische, maar lokale amyloïdose: het amyloïd wordt immers opgestapeld op de plaats waar het hormoon gesecreteerd wordt
• Typisch bij katten met ouderdomsdiabetes: in de pancreaseilandjes is er opstapeling van amyline rond de capillairen; tegelijk is er atrofie van de eilandjescellen

AS amyloïd (Seniel amyloïd, ouderdomsamyloïd of β-amyloïd)
• Hond idem als mens: amyloïde eiwit in de wanden van de kleine arteriën van het hart en de hersenen, en in het interstitium van het myocard
• Herkauwers: BSE bij het rund, scrapie bij kleine herkauwers. Neerslag van Scrapie Associated Fibrils (SAF’s) in het cytoplasma van neuronen.