Les 2 - gedragsstoornissen Flashcards
externaliserend gedrag houdt in:
- oppositioneel-opstandig
- normoverschrijdend
- het gedrag is agressief
vormen agressief gedrag
- fysiek
- verbaal
- Relationeel agressief gedrag
Wat kenmerkt de emoties van deze kinderen?
- Ongevoeligheid en emotieloosheid
- Gebrek aan schuldgevoel en spijt
- Tekort aan empathie
- Oppervlakkige/beperkte emoties
reactief agressief gedrag
is een vijandige, boze reactie op een waargenomen frustratie
= ook affectieve agressie genoemd,
= is een verdediging tegen een persoon die bedreigt of frustreert, of als bedreigend of frustrerend ervaren wordt.
Proactief agressief gedrag
= is gecontroleerd
= offensieve/instrumentele agressie
= agressief gedrag w gebruikt om een doel te bereiken
Twee pathways van agressief gedrag
- frustratie - agressie model
- sociaal leren
frustratie agressie model
je begint bij
- frustratie of pijn of andere onplezierige ervaring
-> negatieve gevoelens
-> emotionele agressie
sociaal leren model
- Leerprocessen observeren en imiteren van gedrag van anderen
- Leren van complexe gedragingen kan door shaping: steeds kleine stukjes van bepaald gedrag overnemen
- Bewust en onbewust
shaping
steeds kleine stukjes van bepaald gedrag overnemen
Agressie als een aangeleerd gedrag
- Aangeleerd door belonen: Het agressief gedrag heeft effect, het kind krijgt wat het wou door agressief gedrag te stellen
- Aangeleerd door modeling: Het kind ziet agressief gedrag bij ouders of rolmodellen en neemt dit over
dimensies van agressie
- destructief
- covert
- overt
- nondestructive
drie grote gedragsstoornissen
- Oppositionele-opstandige gedragsstoornis (Oppositional Defiant Disorder ODD)
- Periodieke explosieve stoornis
- Normoverschrijdende gedragsstoornis (Conduct Disorder CD)
ODD - A
Een patroon bestaand uit een boze/prikkelbare stemming, brutaal/ ongehoorzaam gedrag, of ontevredenheid, dat minstens zes maanden duurt, zoals blijkt uit minstens 4 van de symptomen uit een van de volgende categorieën, en dat wordt vertoond tijdens interacties met minstens één persoon die geen broer of zus van de betrokkene is.
Clusters A - ODD
- Boze of prikkelbare stemming:
- Ruziezoekend/openlijk ongehoorzaam gedrag:
- Wraakzucht:
ODD A - Boze of prikkelbare stemming:
(1) verliest vaak zijn of haar kalmte
(2) is vaak lichtgeraakt of snel geërgerd
(3) is vaak boos en ontevreden
ODD A - ruziezoekend/openlijk ongehoorzaam gedrag
4) maakt vaak ruzie met volwassenen
(5) verzet zich vaak actief tegen of weigert te voldoen aan regels of verzoeken van gezagsfigure
(6) ergert anderen vaak opzettelijk
(7) geeft anderen vaak de schuld van zijn of haar fouten of wangedrag
ODD A - wraakzucht
(8) is in de afgelopen zes maanden minstens tweemaal hatelijk of wraakzuchtig geweest
ODD - criteria B/C/D
B.De stoornis veroorzaakt problemen in de sociale omgang met anderen, op school en op latere leeftijd op het werk.
C.Het gedrag komt niet uitsluitend voor tijdens het beloop van een psychose, middelengebruik, depressie of een bipolaire stoornis.
D. Er is niet voldaan aan de criteria van een stemmingsstoornis of antisociale persoonlijkheidsstoornis.
specificatie van ernst ODD
Licht: symptomen beperken zich tot één setting (thuis, op school, op het werk, …)
Matig: in minstens twee settings
Ernstig: in drie of meer settings
Periodiek explosieve stoornis - criteria A
Recidiverende uitbarstingen van gedrag die een uiting zijn van het niet kunnen beheersen van agressieve impulsen, zoals blijkt uit:
1.verbale agressie of fysieke agressie, gemiddeld twee keer per week in een periode van drie maanden. De fysieke agressie leidt niet tot schade of het vernielen van eigendommen of lichamelijke verwonding van dieren of andere mensen
- drie agressieve uitbarstingen binnen een periode van één jaar , met schade aan of vernielingen tot gevolg, en/of fysiek geweld jegens dieren of andere mensen met lichamelijke verwondingen van dieren of andere mensen tot gevolg
Periodiek explosieve stoornis - criteria B
de mate van agressiviteit is in grove mate disproportioneel ten opzichte van de aanleiding of van andere precipiterende psychosociale stressoren
Periodieke explosieve stoornis - criteria C/D/E/F
C. De agressieve uitbarstingen zijn niet van tevoren beraamd (impulsief en/of gebaseerd op boosheid) en vinden niet plaats om een bepaald concreet doel te bereiken
D. Lijdendruk/beperkingen in functioneren
E. Leeftijd (of hiermee overeenkomend ontwikkelingsniveau) is minimaal 6 jaar
F. Agressieve uitbarstingen kunnen niet verklaard worden door een andere psychische stoornis,…
Normoverschrijdende gedragsstoornis (cd) - criteria A
Een zich herhalend en blijvend gedragspatroon waarbij de basisrechten van anderen of belangrijke bij de leeftijd passende maatschappelijke normen of regels worden geschonden, zoals blijkt uit de aanwezigheid van minstens 3 van volgende gedragsaspecten het afgelopen jaar voor, waarvan minstens 1 in de voorbije 6 maanden
Normoverschrijdende gedragsstoornis (cd) - criteria A - verdeling
- Agressie tegenover mensen en dieren:
- Vernieling van eigendommen:
- Bedrog of diefstal
- ernstige schendingen van regels
CD - agressie tegenover mensen en dieren
(1) Pest, bedreigt of intimideert anderen
(2) Begint vaak met vechten
(3) Heeft een wapen gebruikt
(4) Heeft mensen mishandeld
(5) Heeft dieren mishandeld
(6) Heeft in directe confrontatie een slachtoffer bestolen (7) Heeft iemand gedwongen tot seksuele handelingen
CD - vernieling van eigendommen
(8) Heeft opzettelijk brand gesticht met de intentie ernstige schade te veroorzaken
(9) Heeft opzettelijk eigendommen van anderen vernield
CD - bedrog of diefstal
(10) Heeft ingebroken in huis of auto.
(11) Liegt vaak om om goederen of gunsten van anderen te krijgen of om verplichtingen uit de weg te gaan
(12) Heeft zonder directe confrontatie met het slachtoffer waardevolle spullen of geld gestolen
CD - ernstige schending van regels
(13) Komt ‘s avonds of ‘s nachts vaak niet op tijd thuis ondanks verbod van de ouders, beginnend voor de leeftijd van 13 jaar
(14) Is minstens 2 keer weggelopen van huis en ‘s nachts weggebleven of eenmaal voor een langere periode zonder terug te komen
(15) Spijbelt dikwijls beginnend voor de leeftijd van 13jaar
CD - criteria B
De gedragsstoornis veroorzaakt duidelijke beperkingen in het sociale, school- of beroepsmatig functioneren
specificaties CD
- Met beperkte prosociale emoties
- ernst (licht matig ernstig)
- aanvangsleeftijd
specificaties cd - aanvangsleeftijd
- Childhood-onset
- Adolescent-onset (voor of na 10 jaar)
- Ongespecificeerd
kinderen met odd ivgl met CD
Hebben betere sociale vaardigheden
Hebben minder cognitieve beperkingen
Zijn minder gewelddadig
Zijn minder crimineel
Hebben meer respect voor de gevoelens en rechten van anderen dan kinderen met CD.
comorbiditeit gedragsstoornissen
ADHD 40-60%
Angst- en stemmingsstoornissen
-> Angststoornissen: 19-53%
-> Depressie: 12-25%
Middelenmisbruik
Taal- en leerproblemen
differentiaal diagnose - gedragsstoornissen
Opvoedingsproblemen
Adhd
Reactieve hechtingsstoornis
Depressie
Bipolair (vooral manische fase)
Sociale fobie/schoolweigeren
ASS
Sociale communicatiestoornis
Antisociale persoonlijkheidsstoornis
Stoornis in realiteitsperceptie
pre en perinatale problemen - gedragsstoornissen
- Negatieve invloed op de prefrontale cortex tijdens de zwangerschap of in de ontwikkeling uit zich vaak in afwijkende executieve of cognitieve controle functies
- Virale infecties, zuurstofgebrek, roken tijdens zwangerschap, prematuriteit
Temperament - gedragsstoornissen
- Temperament is deels genetisch bepaald, maar is ook onderhevig aan omgevingsinvloeden!
- Vaak huilen, heftig emotioneel reageren, prikkelbaarheid, dwarsheid, rusteloosheid, druk gedrag en korte aandachtsboog als baby/peuter
etiologie: psychologische factoren - gedragsstoornissen
- Verwerking van negatieve en straffende signalen verloopt anders
- Verwerking van positieve en belonende signalen verloopt anders
- Cognitieve controle
- Belemmering in sociaal leren (Dodge)
- Lage IQ en vertraagde taalontwikkeling zijn risicofactoren
Etiologie: gezinsfactoren / ouders - gedragsstoornissen - structureel
- 1 ouder gezin, vaak in combinatie met andere problemen, geldgebrek, management huishouden
- Echtscheiding, vooral wijze waarop!
- Psychische problematiek bij ouders : vooral vader met delinquent gedrag en middelenmisbruik
Etiologie: gezinsfactoren / ouders - gedragsstoornissen - procesmatig
- Kindermishandeling
- Getuige zijn van gezinsgeweld
- Gebrek aan monitoring en supervisie, cfr opvoedingsstijlen
- Coërcitieve interactie
- Echtscheiding
Protectieve factoren - gedragsstoornissen
- Kindfactoren: temperament, intelligentie
- Opvoedingsvaardigheden om risicofactoren (temperament, EF,…) bij kind te counteren
- Vrienden
- Positieve rolmodellen
CBCL schalen
Internaliserend: Emotioneel Reagerend, Angstig/Depressief, Lichamelijke Klachten, Teruggetrokken
Externaliserend: Aandachtsproblemen, Agressief Gedrag
Overige: Slaapproblemen
SEV schalen
- ADHD: hyperactiviteit, impulsiviteit, aandachtstekort
- Sociaal probleemgedrag: oppositioneel-opstandig gedrag (ODD), agressief gedrag (CD), antisociaal gedrag (CD)
- Angstig en stemmingsgestoord gedrag: angst in het algemeen, sociaal-angstig gedrag, angstig-depressief gedrag
- Autistisch gedrag
Behandeling - gedragsstoornissen
- psycho - educatie
- farmacologie
- ouder-training
- cognitieve probleemoplossingsvaardigheden
- gecombineerde interventie PMT + PSST
- Systeemtherapie
- Multidimensional treatment foster care
- multisystemic therapy
psycho- educatie gedragsstoornissen
Uitleg over ziektebeeld
Uitleg over etiologie
Uitleg over behandeling
Uitleg over prognose
farmacologie - gedragsstoornissen
- ! voor 12 jaar geen medicatie – nadruk op oudertraining
- Geen medicijn specifiek voor CD of ODD
- Stemming stabilisators kunnen helpen om aggressie en frustratie te verminderen
- ‘Stimulants’ voor co-morbide ADHD
