Leki układu oddechowego

Question 1

LEKI WYKRZTUŚNE

Answer 1

HIPERTONICZNY NaCl - nawadnia i rozrzedza wydzielinę

NIEORGANICZNE I ORGANICZNE ZWIĄZKI JODU - ryzyko zaburzenia funkcji tarczycy

KORZEŃ PRAWOŚLAZU - śluz (kw. galakturonowy, ramnoza, arabinoza) pęczniejący w wodzie z wytworzeniem błon koloidalnych. Osłania błony śluzowe, łagodzi kaszel, zwiększa ilość wydzieliny.

GWAJAFENEZYNA - drażni błonę śluzową żołądka i poprzez n. X daje efekt wykrztuśny. Zwiększa ilość wydzieliny. Ma ośrodkowe działanie uspokajające i miorelaksacyjne.

Question 2

LEKI MUKOLITYCZNE

Answer 2

MESNA, ACETYLOCYSTEINA, KARBOCYSTEINA, ERDOSTEINA - zmniejszają lepkość rozbijając wiązania disiarczkowe

CUKRY I DEKSTRAN NISKOCZĄSTECZKOWE - osłabienie działań niekowalencyjnych w śluzie, ściąganie wody do drzewa oskrzelowego

MUKOLITYKI PEPTYDOWE :

• DORNAZA ALFA - rozkład DNA
• GELSOLINA i ALFA-CHYMOTRYPSYNA - rozkład filamentów aktynowych

Question 3

LEKI MUKOKINETYCZNE

Answer 3

SURFAKTANT - obniżenie napięcia powierzchniowego (YM-40461 zwiększa jego wydzielanie):

• pochodzenia zwierzęcego: BERAKTANT, KALFAKTANT, PORAKTANT
• syntetyczne: LUCYNAKTANT

AGONIŚCI B2 - wzrost ruchliwości rzęsek, wydzielania Cl-, wody i mucyny

BROMHEKSYDYNA (aktywny metabolit: AMBROKSOL) - wzrost objętości śluzu i spadek jego lepkości; wzrost wydzielania surfaktantu, poprawa transportu rzęskowego.

Question 4

MUKOREGULATORY

Answer 4

GKS

antycholinergiki

antybiotyki makrolidowe

Question 5

ATALUREN

Answer 5

lek korygujący działanie rybosomu

leczenie mukowiscydozy

zapobiega przedwczesnemu zakończeniu translacji białka CFTR

Question 6

ETEPLIRSEN

Answer 6

leczenie dystrofii mięśniowej Duchenne’a

Question 7

IWAKAFTOR

Answer 7

leczenie mukowiscydozy u osób z mutacją G551D

potencjalizator białka CFTR - zwiększa przewodnictwo jonów przez kanał

Question 8

LUMAKAFTOR

Answer 8

razem z IWAKAFTOREM u osób z mutacją F508

Korektor CFTR:
zwiększa liczbę białek CFTR na powierzchni komórki
ogranicza niewłaściwe fałdowanie białka i jego degradację

Question 9

LEKI PRZECIWKASZLOWE - działające ośrodkowo

Answer 9

Opioidy (Ag R mi): KODEINA, DEKSTROMETORFAN, FOLKODEINA

BUTAMIRAT - ostre napady kaszlu, okres pooperacyjny, profilaktyka przed diagnostyką bronchoskopową

NOCYCEPTYNA (ORFANINA FQ) - endogenny peptyd, agonista receptora opioidopodobnego ORL1. Zmniejsza przepływ Ca++ przez sprzężone z receptorem kanały N

Question 10

LEKI PRZECIWKASZLOWE - działające obwodowo

Answer 10

Blokowanie receptorów na aferentnych zakończeniach włókien czuciowych z tkanki płucnej.

BENZONATAT - działa na receptory wrażliwe na rozciąganie. Działanie miejscowo znieczulające, zmniejsza skłonność do kaszlu po głębokim wdechu.

MOGUISTEINA - otwiera ATP-zależne kanały K+ zmniejszając reaktywność oskrzeli

LEWODROPROPIZYNA - hamuje przewodzenie przez aferentne włókna C n. X

Question 11

LEKI ROZSZERZAJĄCE OSKRZELA - B2-agoniści - mechanizm działania

Answer 11

aktywacja B2 -> wzrost cAMP -> stymulacja PKA -> spadek oscylacji Ca++ w mięśniu gładkim -> zahamowanie kinazy lekkich łańcuchów miozynowych -> przewaga rozkurczu nad skurczem

Question 12

B2 - AGONIŚCI krótko działający

Answer 12

profilaktyka napadów, astma o niewielkim nasileniu

wziewne: ORCYPRENALINA (najmniej selektywny), TERBUTALINA, PIRBUTEROL, BITOLTEROL, SALBUTAMOL, FENOTEROL
doustne: TERBUTALINA, SALBUTAMOL

może pojawić się desensytyzacja (homologiczna - związana z długą stymulacją R lub heterologiczna - niezależna od stymulacji przez ligand) - przełamanie po podaniu GSK zwiększających ilość rec. B2

Question 13

SALBUTAMOL

Answer 13

mieszanina enancjomerów S i R

LEWOSALBUTAMOL - zawiera tylko enancjomer R, wg obserwacji powoduje mniej działań niepożądanych

Question 14

B2-AGONIŚCI długo działający

Answer 14

przyjmowane co 12h

podawane z BUDEZONIDEM i wtedy podawane 2x dziennie

SALMETEROL - antagonizuje krótko działających B2-agonistów

FORMOTEROL (szybszy początek działania)

Question 15

B2-AGONIŚCI ultradługo działający

Answer 15

przyjmowane co 24h

INDAKATEROL - nie antagonizuje krótko działających B2-agonistów i może być z nimi podawany

KARMOTEROL
MILWETEROL

OLODATEROL - stosowany tylko w POChP (samodzielnie)

też mogą wywoływać desensytyzację R B2 - większa śmiertelność u pacjentów z astmą przy monoterapii bez GKS

Question 16

B2-agoniści łączeni z GKS

Answer 16

SALMETEROL - BUDEZONID

FORMOTEROL - BUDEZONID

KARMOTEROL - BUDEZONID - 2x silniejszy od połączenia z formoterolem

INDAKATEROL - CYKLEZONID

WILANTEROL - FUROINIAN FLUTYKAZONU - może powodować arytmię, z. Cushinga, niewydolność kory nadnerczy, paradoksalny skurcz oskrzeli, zapalenie płuc. Wilanterol jest też stosowany z antagonistą muskarynowym - UMEKLIDYNIUM

Question 17

ANTAGONIŚCI RECEPTORÓW M3

Answer 17

Krótko działające: IPRATROPIUM, OKSYTROPIUM

Długo działające:
TIOTROPIUM - szybko odłącza się od M2 i powoduje mniej działań niepożądanych; łączony z FORMOTEROLEM, SALMOTEROLEM i INDAKATEROLEM (b)

GLIKOPIROLAN - mniej objawów niepożądanych ze strony układu sercowo-naczyniowego niż TIOTROPIUM; łączony z INDAKATEROLEM (b)

AKLIDYNIUM - szybsze działanie i mniej powikłań niż TIOTROPIUM

UMEKLIDYNIUM - leczenie POChP

Question 18

Metyloksantyny

Answer 18

KOFEINA - niestosowana terapeutycznie

AMINOFILINA - prolek, połączenie TEOFILINY z etylenodiaminą. Podawana doraźnie

TEOFILINA:
- działa poprzez: niewybiórcze zahamowanie fosfodiesteraz rozkładających AMP, wzrost wydzielania katecholamin, zahamowanie napływu Ca++ do komórki i antagonizm względem R adenozynowych
- zastosowanie: astma, POChP, zapalenie oskrzeli
- działania niepożądane:
+ OUN: ból i zawroty głowy, niepokój, bezsenność, drgawki
+ PP: nudności, wymioty, bóle brzucha, refluks ż-p, zaostrzenie ch. wrzodowej
+ układ krążenia: niedociśnienie, tachykardia, arytmia nadkomorowa
+ zwiększona diureza
- niski indeks terapeutyczny

DOKSOFILINA - bez oddziaływania na receptory adenozynowe i przepływ Ca++. Ma mniej działań niepożądanych od teofiliny.

Question 19

INHIBITORY FOSFODIESTERAZY TYPU 4

Answer 19

ROLIPRAM - prekursor

CILOMILAST - leczenie POChP

ROFLUMILAST - działa na wszystkie produkty genu PDE4 (A-D)

TOFIMILAST - wziewny

TETOMILAST, OGLEMILAST, APREMILAST - w fazie badań, doustne o mniejszych działaniach niepożądanych

wykazują działania niepożądane właściwe dla klasy: nudności i wymioty

Question 20

Inne inhibitory PDE

Answer 20

BRL 50481 - hamuje PDE7, zmniejszając aktywację limfocytów T

ORG 9935 - hamuje PDE3

RPL554 i RPL565 - hamują PDE3 i PDE4, mają silniejsze działanie rozszerzające oskrzela

Question 21

GKS

Answer 21

w astmie (głównie wziewnie)

BEKLOMETAZON - 3-4 x dziennie
BUDEZONID - 2 x dziennie
FLUTYKAZON - 2 x dziennie
CYKLEZONID - 1 x dziennie, prolek, który musi zostać uczynniony przez esterazy płucne

Agoniści receptorów B2 zwiększają translokację kompleksów receptorów GKS z ligandem z cytoplazmy do jądra komórkowego.

Doustnie w ciężkich postaciach astmy stosuje się DEKSAMETAZON, PREDNIZON, PREDNIZOLON

Question 22

Oporność na GKS

Answer 22

jest związana ze zmniejszeniem stężenia enzymu deacetylazy histonowej (HDAC2) - acetylacja histonów prowadzi do zwiększonej ekspresji genów prozapalnych

TEOFILINA i KURKUMINA są aktywatorami HDAC2 i mogą sprzyjać zwiększeniu wrażliwości tkanek na steroidy.

Question 23

KROMONY

Answer 23

Stabilizują błonę komórkową mastocytów i hamują przepływ Ca++ do komórki co hamuje uwalnianie mediatorów zapalnych pod wpływem IgE.

KROMOGLIKAN SODU i NEDOKROMIL - aerozole do leczenia astmy o niewielkim nasileniu w profilaktyce napadów duszności (razem z Ag B2 i GKS)
KROMOGLIKAN SODU może być silnym agonistą receptora sprzężonego z białkiem G35.
KWAS LIZOFOSFATYDOWY - naturalny agonista G-PCR35, hamuje przekazywanie sygnału przez IL-13 komórkom nabłonka oskrzelowego (LF T -> Th2) i zmniejsza produkcję chemokin.

LODOKSAMID - krople do oczu wykorzystywane w leczeniu alergicznego zapalenia spojówek.

Question 24

ZYLEUTON

Answer 24

inhibitor 5-lipoksygenazy

w ustabilizowanej astmie przewlekłej (2x dziennie)

Działania niepożądane:
zwiększenie ilości transaminaz (uszkodzenie wątroby)
objawy neuropsychiatryczne (zaburzenia snu, zmiany w zachowaniu)

Question 25

Inhibitory FLAP (białko aktywujące 5-lipoksygenazę)

Answer 25

nie weszły do leczenia ze względu na toksyczność

MK-886
WELIFLAPON

polimorfizmy w genie FLAP modyfikują ryzyko zawału, udaru i restenozy po angioplastyce

Question 26

Antagoniści receptora leukotrienowego CysLT1

Answer 26

MONTELUKAST
ZAFIRLUKAST
PRANLUKAST

Zapobieganie atakom astmy
W leczeniu astmy aspirynowej, astmy z alergicznym zapaleniem błony śluzowej nosa.
W terapii łączonej są dodawane do GKS.

Działania niepożądane:

• zaburzenia ze strony pp
• zaburzenia snu
• zachowania samobójcze
• wzrost ryzyka wystąpienia zespołu Churga-Strauss

Question 27

Modulatory IL-5

Answer 27

MEPOLIZUMAB - p/c anty IL-5, zmniejsza liczbę zaostrzeń astmy. Stosowany także w zespole Churga-Strauss i eozynofilowym zapaleniu przełyku

BENROLIZUMAB - humanizowane p/c anty łańcuch alfa receptora dla IL-5, wywołuje głęboką eozynopenię

RESLIZUMAB - p/c neutralizujące IL-5

Question 28

PITRAKINRA (AER-001)

Answer 28

zmutowana ludzka IL-4, która wiąże się z receptorami dla IL-4 oraz IL-13 i je blokuje

podawana podskórnie i wziewnie

leczenie astmy atopowej (próby kliniczne)

Question 29

OMALIZUMAB

Answer 29

Humanizowane p/c monoklonalne łączące się z stałą domeną Fc IgE w miejscu połączenia z FceRI na mastocytach -> nie dochodzi do uwolnienia mediatorów zapalnych

leczenie ciężkiej astmy

Question 30

Zasady leczenia astmy oskrzelowej

Answer 30

ETAP I: krótko działający agoniści B2 podawani na żądanie

ETAP II: wziewne GKS / kromony / teofilina

ETAP III: GKS wziewne w niskiej dawce same lub z dodatkiem B2-agonistów długo działających / GKS z antagonistami CysLT1 lub z teofiliną lub z zyleutonem

ETAP IV: GKS wziewne w średniej dawce z dodatkiem B2-agonistów długo działających / GKS z antagonistami CysLT1 lub z teofiliną lub z zyleutonem

ETAP V: GKS wziewne w dużej dawce z dodatkiem B2-agonistów długo działających; u pacjentów z alergią można dołączyć omalizumab

ETAP VI: GKS wziewne w dużej dawce z dodatkiem B2-agonistów długo działających oraz doustnych GKS; u pacjentów z alergią także omalizumab

Question 31

Leczenie samoistnego włóknienia płuc

Answer 31

PIRFENIDON - hamuje przyrost macierzy komórkowej, proliferację fibroblastów i produkcję czynników prowadzących do włóknienia pod wpływem TGF-B
Działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, uczulenia, fotodermatozy, bezenność, ból głowy

NINTEDANIB - inhibitor funkcji kinaz tyrozynowych aktywowanych przez pobudzenie PDGFR a i b, FGFR 1-3, VEGFR 1-3. Wiąże się kompetycyjnie z miejscem wiązania ATP blokując transmisję wewnątrzkomórkową
Działania niepożądane: zaburzenia żołądkowo-jelitowe, wzrost aktywności enzymów wątrobowych, spadek łaknienia, nadciśnienie tętnicze.