Leki immunosupresyjne Flashcards
TOLEROGEN
lek zdolny wywołać stan tolerancji układu immunologicznego na określony antygen
inhibitor kostymulacji limfocytów B
ABETIMUS
AZATIOPRYNA
antymetabolit puryn (merkaptopuryna)
stosowana w:
- zapobieganiu odrzucania przeszczepu nerki
- leczenie KZN, nerkowych powikłań tocznia, RZS
przy jednoczesnym stosowaniu z inh oksydazy ksantynowej (allopurynol) należy zmniejszyć dawkę azatiopryny
działania niepożądane:
- mielosupresja
- wysypki skórne
- gorączka, nudności, wymioty, biegunka
allel metylotransferazy tiopuryny o obniżonej aktywności odpowiada za wolny metabolizm azatiopryny
MYKOFENOLAN MOFETYLU
Przekształcany do KWASU MYKOFENOLOWEGO będącego inhibitorem typu 2 dehydrogenazy monofosforanu inozyny (IMPDH2), który w LFC B i T jest enzymem krytycznym dla powstawania nukleotydów purynowych.
Hamuje reakcje zapalne śródbłonka.
Zastosowanie:
- transplantologia: z prednizonem, jako alternatywa dla cyklosporyny w odrzucaniu przeszczepu i reakcji GvH
- razem z takrolimusem w zapobieganiu GvH
Działanie niepożądane:
- zaburzenia żołądkowo-jelitowe
- mielosupresja
- hepatotoksyczność
- zwiększa ryzyko poronienia i wystąpienia wad u płodu
MIZORYBINA
Hamuje IMPDH i syntazy GMP oraz polepsza działanie GR poprzez stabilizację interakcji GR z białkiem 14-3-3.
Stosowana w AI chorobach nerek (nefropatia IgA)
Działania niepożądane (rzadko):
- leukopenia
- uszkodzenie wątroby
- nudności i wymioty
LEFLUNOMID
Aktywny metabolit - TERIFLUNOMID - hamuje dehydrogenazę kwasu dihydroorotowego (DHODH), będącą enzymem krytycznym dla powstawania nukleotydów pirymidynowych w LFC T i B.
Działanie:
- blokowanie aktywności TNF-a
- nasilenie produkcji IL-10
- właściwości przeciwwirusowe w modelach zwierzęcych
LEFLUNOMID podaje się głównie w RZS, a z MYKOFENOLANEM MOFETYLU w innych chorobach AI i w transplantologii
Działania niepożądane:
- biegunka i luźne stolce
- wyłsienie
- przyrost masy ciała
- uszkodzenie wątroby
- wzrost CTK
- teratogenny
Jego wydzielanie nasila CHOLESTYRAMINA
BREKWINAR
Podobne działanie do LEFLUNOMIDU
w postaci soli sodowej może być skuteczny w leczeniu neo i chorób AI
CYKLOFOSFAMID
Alkiluje DNA - hamuje proliferację LFC T i B
Duże dawki podane z antygenem lub po nim mogą wywołać tolerancję.
Stosowany w chorobach AI, zapalnych i onkologicznych.
Małe dawki CYKOFOSFAMIDU mogą działać immunostymylująco (toksyczny wpływ na Treg)
Działania niepożądane:
- mielosupresja
- wyłysienie
- krwotoczne zapalenie pęcherza (toksyczny metabolit - akroleina) - zapobieganie poprzez dobre nawodnienie i podawanie donorów grup -SH
- rak pęcherza
METOTREKSAT
Antymetabolit kwasu foliowego
Terapia RZS czasem GvH
WINKRYSTYNA
Pochodna alkaloidów barwinka różyczkowego
Łączy się z tubuliną hamując polimeryzację mikrotubul i działanie wrzeciona mitotycznego.
Czasem stosowana w samoistnej plamicy małopłytkowej.
Neurotoksyczna
PENTOSTATYNA
Inhibitor deaminazy adenozynowej
Zapobieganie i leczenie GvH
Wywołuje limfopenię
Inhibitory kalcyneuryny
Makrolidy naturalne:
CYKLOSPORYNA, WOKLOSPORYNA - grzyby
TAKROLIMUS, PIMEKROLIMUS - bakterie Streptomyces tsukubensis
Mechanizm działania:
- Połączenie z immunofiliną (CYKLOSPORYNA - cyklofilina; TAKROLIMUS i PIMEKROLIMUS - makrofilina [FKBP12])
- Zahamowanie aktywności kalcyneuryny
- Brak defosforylacji czynnika transkrypcyjnego NFAT
- Zahamowanie transkrypcji genów dla IL-2 w LFC T
Metabolizowane przez CYP3A4
Inhibitory szlaku mTOR
SYROLIMUS (RAPAMYCYNA) EWEROLIMUS TEMSYROLIMUS RYDAFOROLIMUS ZOTAROLIMUS BIOLIMUS A9
Mechanizm działania:
- Połączenie z FKB12
- Zahamowanie kinazy serynowo-treoninowej mTOR (zablokowanie cyklu komórkowego LFC T)
Syrolimus i jego pochodne blokują proliferację LFC B
Leki wiążące się z immunofiliną - zastosowanie
CYKLOSPORYNA:
- zapobieganie odrzucaniu przeszczepu
- z METOTREKSATEM w leczeniu GvH
- leczenie chorób AI (łuszczyca, RZS, uveitis)
- leczenie chorób zapalnych
- miejscowo w kroplach do oczu
- inhalacje po transplantacji płuc
TAKROLIMUS:
- maść: łuszczyca i AZS
- wziewnie w idiopatycznym zarostowym zapaleniu oskrzelików z organizującym się zapaleniem płuc (BOOP)
PIMEKROLIMUS: AZS
SYROLIMUS I EWEROLIMUS: odrzucanie przeszczepu i GvH
TEMSYROLIMUS: rak nerki
SYROLIMUS, ZOTAROLIMUS, EWEROLIMUS I BIOLIMUS A19 używanie w stentach DES
Leki wiążące się z immunofiliną - działania nieporządane
CYKLOSPORYNA, TAKROLIMUS:
- uszkodzenie nerek, wątroby
- hiperkaliemia, hiperglikemia, hiperlipidemia
- nadciśnienie tętnicze
- zaburzenia neurologiczne
SYROLIMUS i pochodne:
- ciężkie uszkodzenie szpiku kostnego
- uszkodzenie wątroby
- biegunka, bóle głowy
- wzrost trójglicerydów we krwi
TEMSYROLIMUS I RYDAFOROLIMUS:
- krwawienia śródczaszkowe
- hiperglikemia, hiperlipidemia
- śródmiąższowe zapalenie płuc
- upośledzenie gojenia ran
Poliklonalne przeciwciała antylimfocytarne
ALG i ATG
Zmniejszają liczbę krążących limfocytów T - stosowane w zapobieganiu odrzucania przeszczepu.
Działania niepożądane:
- obrzęk, zaczerwienienie i ból w miejscu podania
- cechy choroby posurowiczej
- powstają p/c anty - ATG i mogą się odkładać kompleksy
- zespół uwalniania cytokin
- reakcja anafilaktyczna
MUROMONAB-CD3 (OKT3)
p/c anty - CD3 LFC T
Leczenie ostrego odrzucania przeszczepu nerki, serca, wątroby, czy płuc.
Działania niepożądane:
- zespół uwalniania cytokin (z rozpadających się limfocytów T) - zmniejszenie objawów poprzez podanie paracetamolu i blokerów H1
- zaburzenia hematologiczne
- powstawanie p/c neutralizujących białko mysie
Nowsze preparaty o podobnym działaniu:
- OTELIKSYZUMAB, TEPLIZUMAB: leczenie DM1
- WIZYLIZUMAB: szpiczak plazmocytowy i DM1
RYTUKSUMAB
p/c klasy IgG1 anty - CD20 LFC B. Powoduje aktywację dopełniacza i lizę komórek.
Także zmiany w Ag powierzchniowych i indukcja apoptozy LFC B
Leczenie: B-kom. chłoniak nieziarniczy, RZS
Działania niepożądane:
- zespół uwalniania cytokin
- skurcz oskrzeli
- spadek CTK
- reakcja uczuleniowa
- zasilenie choroby wieńcowej i niewydolności serca
- zatrzymanie krążenia
- reaktywacja infekcji wirusowych (JCV - postępująca leukoencefalopatia wieloogniskowa)
Podanie RYTUKSYMABU poprzedza się zastosowaniem paracetamolu i blokerów H
Leki o podobnym działaniu:
- OFATUMUMAB, OBINUTUZUMAB: CLL
- OKRELIZUMAB: pierwotnie postępująca postać SM
BLINATUMOMAB
Białko fuzyjne - dwie pary fragmentów zmiennych łańcuchów lekkich i ciężkich rozpoznających CD3 i CD19 (neo LFC B).
Powoduje połączenie LFC T z neo B i ich zniszczenie.
Zastosowanie: ALL bez ch. Philadelphia
EFALIZUMAB
p/c anty - CD11a (część LFA-1) - LFC nie mogą dostać się do skóry
Przez łączenie LFA-1 z ICAM-1 LFC mogą migrować do miejsc zapalenia.
Zastosowanie: łuszczyca, ostre odrzucanie przeszczepu nerki
ODULIMOMAB
podobny mechanizm do EFALIZUMABU
schorzenia AI oraz transplantologia
LIFITEGRAST
drobnocząsteczkowy antagonista LFA-1
krople do oczu w zespole suchego oka
ALEFACEPT
antygen LFA-3 (łączy się z CD2 LFC T) + Fc ludzkiej IgG1
blokowanie CD2 - spadek liczby LFC T, zahamowanie proliferacji keratynocytów
Terapia łuszczycy (należy ją przerwać gdy liczba komórek CD4+ <250/ul.
ALEMTUZUMAB
IgG1 anty - CD52 LFC B, T, MC, NK
Leczenie przewlekłej białaczki z kom. B
GEMTUZUMAB
IgG4 anty - CD33
Leczenie AML
DARALUMUMAB
Ludzkie p/c monoklonalne anty - CD38
Powoduje apoptozę komórek nowotworowych (terapia szpiczaka plazmocytowego)
KLENOLIKSYMAB
KELIKSYMAB
p/c chimeryczne (makak, człowiek) anty - CD4
Leczenie astmy i RZS
ZANOLIMUMAB
CEDELIZUMAB
ludzkie p/c anty - CD4
Terapia chłoniaków i chorób AI
TORALIZUMAB
RUPLIZUMAB
p/c anty - CD40L
ch. Crohna, SM
DAPIROLIZUMAB - pegylowane p/c anty - CD40L stosowane w SLE
GALIKSYMAB
p/c chimeryczne (małpa, człowiek) anty - CD80
chłoniaki z komórek B
GAWILIMOMAB
p/c anty - CD147 (basygina)
GvH oporne na GKS
SYPLIZUMAB
p/c anty - CD2
łuszczyca
GvH
ZOLIMOMAB ARITOKS
TELIMOMAB ARITOKS
p/c monoklonalne anty - CD5 sprzężone z rycyną (powoduje śmierć komórek)
toczeń
GvH
TREGALIZUMAB
p/c przeciwko swoistemu epitopowi CD4 wybiórczo hamujące Treg
łuszczyca
RZS