Leki przekaźnictwa adrenergicznego Flashcards
1
Q
Biosynteza amin katecholowych
A
1) Tyr —-hydroksylaza—> DOPA (dihydroksyfenyloAla)
2) DOPA —dekarboksylaza* -> dopamina
3) dopamina —β-hydroksylaza—-> NA (norepinefryna)
*inhibitorem reakcji jest: KARBIDOPA
komórki chromochłonne nadnerczy:
4) NA –N-metylotransferaza fenyloetanoloamin—> A
(epinefryna)
2
Q
Receptory α1
A
- przez białko Gq (IP3 + DAG, Ca2+)
- skurcz mięśni gładkich (z wyjątkiem przew. pokarm)
- selektywny agonista: FENYLEFRYNA
- selektywny antagonista: PRAZOSYNA ( i terazosyna, doksazosyna)
3
Q
Receptory α2
A
- przez białko Gi (spadek cAMP)
- hamowanie uwalniania neuroprzekaźników (presynaptycznie)
- agregacja płytek krwi
- selektywnym agonistą np. KLONIDYNA
- selektywnym antagonistą np. JOHIMBINA
- dzieli się na α2A i α2B
4
Q
Receptor α2A
A
- głównie OUN (kora i struktury czuwania)
- uspokojający, nasenny
- selektywny agonista: DEKSMEDETOMIDYNA i MIWAZEROL
- antagonista: ATIPAMEZOL
5
Q
Receptor α2B
A
- pień mózgu w ośr. regulacji odśrodkowej impulsacji sympatycznej i napięcie zwieraczy przedwłośniczkowych (RLMV - strefa presyjna)
- hamują impulsację sympatyczną i obniżają BP
6
Q
Receptor β1
A
- przez białko Gs (wzrost cAMP)
- zwiększenie częstości i siły skurczu serca (+ C i I)
- uwalnianie reniny z aparatu przykłębuszkowego
- selektywny agonista: DOBUTAMINA
- selektywny antagonista: ATENOLOL (metoprolol, acebutolol)
7
Q
Receptory β2
A
- przez białko Gs
- przez PKA powodują ROZKURCZ mięśni gładkich oskrzeli i naczyń, rozkurcz mm. trzewnych
- glikogenoliza w wątrobie
- selektywnym agonistą: SALBUTAMOL (i salmetarol)
PKA - kinaza białkowa A
8
Q
Receptory β3
A
- przez białko Gs
- lipoliza w tkance tłuszczowej
- jest też w sercu i śródbłonku nn. odpowiedzialny za wazodylatację przez NO w odp. na Nebiwolol (β-bloker)
9
Q
Adrenalina
A
- stosowana w akcji reanimacyjnej
- we wstrząsie anafilaktycznym jako dodatek do środków znieczulających miejscowych zwężając naczynia
- działa tak samo na β jak i α
- podwyższa skurczowe* i obniża rozkurczowe BP
- zwiększa HR
- obniża opór obwodowy naczyń
*- bardziej
10
Q
Noradrenalina
A
- działa głównie na α
- stosowana w niewydolności serca z zaawansowaną hipotonią
- przy dożylnym podaniu spadek HR, bo wagotonia spowodowana wzrostem BP (brak tego przy odnerwionym sercu)
- podwyższa zarówno skurczowe jak i rozkurczowe BP
- obniża HR
- zwiększa opór obwodowy naczyń
11
Q
Dopamina
A
0,5 - 5 μg/kg mc./min - aktywuje gł. rec. dopamin. w nerkach
5-10 μg/kg mc./min - stymuluje rec. β1 w sercu
powyżej 10 μg/kg mc./min - głównie α1 => uogólniony skurcz naczyń
- leczenie: ostrej niewydolności nerek
- leczenie: ostra niewydolność serca, ciężkie zaostrzenie przewlekłej niewydolności serca i wstrząs septyczny
12
Q
Wychwyt I amin katecholowych
A
- neuronalny
- przez zakończenia presynaptyczne
- NA jest silniej pobierana niż A
- inhibitor wychwytu: KOKAINA i trójpierścieniowe leki p/depresyjne
13
Q
Wychwyt II amin katecholowych
A
- tkankowy
- przez mięśnie gładkie, mięsień sercowy i śródbłonek
- A jest silniej pobierana niż NA
- inhibitorami: glikokortykosteroidy
14
Q
MAO
A
- monoaminooksygenaza
- mitochondria wielu tkanek
- zaburzenia działania => choroby afektywne i zaburzenia BP
15
Q
MAO-A
A
- tkanka nerwowa
- degradacja serotoniny, noradrenaliny, dopaminy
16
Q
MAO-B
A
- tkanka nienerwowa
- największe powinowactwo do dopaminy, mniejsze do NA i 5-HT
17
Q
COMT
A
- katecholo-O-metylotransferaza
- w cytosolu
- cel np. w chorobie Parkinsona
18
Q
Końcowy metabolit degradacji amin katecholowych
A
- VMA - kwas wanilinomigdałowy
- jego stężenie w moczu znacznie podwyższone w guzie chromochłonnym rdzenia nadnerczy (pheochromacytoma)
19
Q
Leki sympatykomimetycznee pobudzające rec. α
A
- Fenylefryna
- Nafazolina
- Ksylometazolina
- Tetryzolina
- Midodryna
20
Q
Fenylefryna
A
- naczyniokurcząca
- pozajelitowo ułatwia utrzymanie prawidłowego BP przy znieczuleniu przewodowym/ogólnym
- wspomaga w leczeniu wstrząsu i niedociśnienia
- doustnie jest składnikiem preparatów złożonych
NIEPOŻĄDANE:
- lęk, niepokój, nerwowość, osłabienie, bladość powłok, zaburzenia oddychania, zaburzenia oddawania moczu, bezsenność, omamy, drgawki, zaburzenia widzenia (porażona akomodacja i rozszerzenie źrenic), odruchowa bradykardia
21
Q
Nafazolina
A
- w ostrym i przewlekłym nieżycie nosa na tle stanów zapalnych i alergicznych
- jako krople do ostrego zapalenia spojówek
podobnie: KSYLOMETAZOLINA
22
Q
Tetryzolina
A
- leczenie objawowe prostego nieinfekcyjnego zapalenia spojówek (cz. fiz. lub alergia)
- nieżyt nosa i zapalenie zatok
NIEPOŻĄDANE:
- częste i długotrwałe stosowanie => przekrwienie błony śluzowej i nawrót objawów chorobowych
- rozwój zespołu suchego oka
- niedokrwienie przedniego odcinka gałki ocznej
23
Q
Midodryna
A
- leczenie hipotonii ortostatycznej
NIEPOŻĄDANE:
- wysokie BP na leżąco i siedząco, parestezje, świąd głowy, dreszcze, gęsia skórka, zaburzenia oddawania moczu (parcie, częstomocz, zatrzymanie)
24
Q
Leki sympatykomimetyczne - receptory β
A
- Izoprenalina
- Orcyprenalina
- Dobutamina
25
Izoprenalina
- rzadko wykorzystywana, kiedys w blokach serca
- podwyższa skurczowe i obniża* rozkurczowe BP
- zwiększa HR
- obniża opór naczyniowy
26
Orcyprenalina
- stosowana w przejściowych zaburzeniach przewodnictwa w sercu, niewymagających elektroterapii czy rozrusznika
27
Dobutamina
- we wstrząsie kardiogennym, ciężkiej przewlekłej niewydolności serca z małą CO
- w diagnostyce kardiologicznej ChNS (próba dobutaminowa)
28
Leki sympatykomimetyczne - receptory β2
- pochodne adrenaliny, z mniejszym skutkiem ubocznym na serce niż β-adrenomimetyki
- w terapii astmy oskrzelowej i POChP
- Salbutamol
- Fenoterol
- Terbutalina
- Salmeterol
- Formoterol
29
Salbutamol
- hamuje skurcze macicy (lek tokolityczny), podobnie fenoterol w przypadku zagrożenia poronieniem lub przedwczesną akcją porodową
podobne działanie: FENOTEROL, TERBUTALINA
30
Salmeterol
- długo działający β2-mimetyk
- dodatkowo przeciwzapalny
- działa po 10-20 minutach
podobne działanie: FORMOTEROL - ale po 1-3 minutach
31
Leki pobudzające rec. dopaminergiczne
Fenoldopam
- rec. D1
- słaby antagonista rec. α2-adrenerg
- rozkurcz naczyń i obniżenie BP
- we wlewie dożylnym przy leczeniu nadciśnienia, szpitalnie, nie dłużej niż 48h
32
Leki o pośrednium działaniu sympatykomimetycznym
- uwalnianie NA z pęcherzyków synaptycznych lub zwrotne wchłanianie NA ze szczeliny synaptycznejdo neuronu presynaptycznego
- Efedryna
- Pseudoefedryna
- Amfetamina
33
Efedryna
- najczęściej stosowany lek zwężający naczynia przy spadku ciśnienia przy znieczuleniu
- silnie pobudza OUN
34
Pseudoefedryna
- izomer D-efedryny
- obwodowo podobnie jak A
- ośrodkowo - słabiej niż amfetamina
- obkurczenie naczyń w śluzówcew nieżycie nosa, zapaleniu zatok i zapaleniu GDO
- w wielu preparatach złożonych
35
Amfetamina
- działa ośrodkowo i obwodowo
36
Leki α-adrenolityczne
- alkaloidy sporyszu
| - inne nieselektywne leki α-adrenolityczne
37
Alkaloidy sporyszu
- częściowi agoniści i częściowi antagoniści α-adrenerg, dopaminerg, serotoninowych
- Ergotamina
- Dihydroergotamina
- Dihydroergokryptyna
- Dihydroergotoksyna
38
Ergotamina
- w napadach migreny
| - w położnictwie po wydaleniu łożyska, w krwawieniach połogowych
39
Dihydroergokryptyna
- profilaktyka migreny
40
Dihydroergotamina
- leczenie napadów migreny
| - leczenie hipotonii ortostatycznej
41
Dihydroergotoksyna
- mieszanina dihydroergo -taminy, -krystyny, -kryptyny
| - w zaburzeniach sprawności funkcji mózgowej w podeszłym wieku
42
Inne nieselektywne leki α-adrenolityczne
- Fenoksybenzamina
| - Fentolamina
43
Fenoksybenzamina
- nieselektywna nieodwracalna blokada rec α
- długie działąnie
- terapia przełomów nadciśnieniowych, szczególnie przy guzie chromochłonnymrdzenia nadnerczy i w okołooperacyjnej kontroli BP przy chirurgicznym leczeniu phaeochromacytoma
- podawana w zaburzeniach oddawania moczu (kiedy problem jest od nadmiernej stymulacji α)
44
Fentolamina
- krótkie działanie
| - zapobiegawczo i leczniczo w phaeochromacytoma w okresie okołooperacyjnym
45
Selektywni antagoniści receptorów α1 -adrenergicznych
- Prazosyna
- Terazosyna
- Bunazosyna
- Doksazosyna
- Urapidyl
- Tamsulozyna
- Afluzosyna
46
Prazosyna
- krótkie działanie
- leczenie nadciśnienia tętniczego, choroby Raynauda
- leczenie zaburzeń oddawania moczu w związku z łagodnym przerostem prostaty
- nie powoduje tachykardii
NIEPOŻĄDANE
- po pierwszej dawce leku hipotonia ortostatyczna
PODOBNE - tylko dłuższy czas działania:
- TERAZOSYNA, BUNAZOSYNA, DOKSAZOSYNA (d -długie działanie)
47
Urapidyl
- dodatkowe ośrodkowe działanie obniżające BP pobudzając rec serotoninowe 5-HT1A
- w stanach nagłych związanych z nadciśnieniem
48
Tamsulozyna
- selektywny antagonista α1A
- stosowany w łagodnym przeroście prostaty, rozluźnienie zwieracza pęcherza moczowego
podobne: AFLUZOSYNA
49
Leki sympatykolityczne
- Guanedytyna
- Rezerpina
- Klonidyna
- Guanfacyna
- Metyldopa
50
Guanetydyna
- blokuje uwalnianie NA z płytkich magazynów neuronalnych pod wpływem stymulacji neuronów
- rzadko stosowana w nadciśnieniu
- najczęściej podawany w odruchowej dystrofii współczulnej
51
Rezerpina
- wiąże trwale z pęcherzykami, w których magazynowane aminy katecholowe w neuronach => blokada zdolności przechowywania NA i dopaminy => wypłukuje aminy katecholowe i 5-HT => depresja
- metabolizm amin katecholowych w cytoplazmie
- rzadko stosowany w nadciśnieniu
52
Klonidyna
- obniża BP przez selektywne pobudzenie α2 w neuronach strefy presyjnej w rdzeniu przedłużonym
- hamuje odśrodkową impulsację sympatyczną i zmniejsza napięcie zwieraczy przedwłośniczkowych
- działa też na obwodzie, pobudza presynaptyczne α2, co hamuje uwalnianie NA
- w leczeniu nadciśnienia
- przerwanie terapii może => zespół odstawienny
53
Guanfacyna
- obniża BP podobnie jak klonidyna
| - w leczeniu nadciśnienia
54
Metyldopa
- prolek => α-metyloNA
- działa ośrodkowo p/nadciśnieniowo
- pobudza ośrodkowe, presynapt. α2 => spadek akt. neuronów adrenergicznych
- stosowane w nadciśnieniu, zwłaszcza w ciaży
55
Leki β-adrenolityczne (β-blokery)
- powstałe na podstawie izoprenaliny
- 3 generacje:
I - nieselektywne
II - kardioselektywne
III - wielofunkcyjne
56
β-blokery I (nieselektywne)
- blokują oba podtypy
Przykłady (7):
- Propranolol
- Nadolol
- Sotalol
- Bupranolol
- Metypranolol
- Penbutolol
- Tymolol
57
β-blokery II (kardioselektywne)
- różnią się między sobą stopniem kardioselektywności
- pozbawione pozasercowych działań niepożądanych
Przykłady (9):
- Acebutolol
- Atenolol
- Betaksolol*
- Bisoprolol*
- Talinolol
- Celiprolol
- Metoprolol
- Nebiwolol*
- Esmolol (krótkodziałający, antyarytmiczny)
* - najbardziej kardioselektywne
58
β-blokery III
- wielofunkcyjne (hybrydowe) lub wazodylatacyjne
- łączą blokadę rec. β z rozszerzaniem naczyń
Przykłady:
1) Labetalol - dodatkowo zdolność blokady α1
podobnie: Bucindolol, Karwedylol
4 )Celiprolol - silne działanie agonistyczne wobec β2
5) Nebiwolol - pośredniczy mechanizm aktywacji szlaku przemian L-arginina/tlenek azotu (NO) w śródbłonku
59
β-blokery z wewnętrzną aktywnością sympatykomimetyczną (ISA)
Acebutalol, oksprenolol, alprenolol, pindolol, celiprolol, labetalol
- obniżają efekt bradykardii
- inotropowo ujemne > chronotropowo ujemne
zwykłe β-blokery:
- wzrost VLDL, spadek HDL, LDL bez zmian
- dlatego korzystniejsze β-blokery z ISO
60
β-blokery działają na serce
UJEMNIE:
- Chronotropowo
- Inotropowo
- Batmotropowo
- Dromotropowo
61
Wskazania β-blokerów
- nadciśnienie tętnicze
- ChNS (ale nie dławica Prinzmetala)
- zaburzenia rytmu
- niewydolność serca (nie ciężka/niewyrównana)
- guz chromochłonny rdzenia nadnerczy
- wady wrodzone ze zwężeniem drogi odpływu PK ( zespół Fallota; podzastawkowe zwężenia t. płucnej)
- kardiomiopatia przerostowa
- zespół wypadania pł. zast. przedsionkowo-komorowej lewej
- wrodzony zespół długiego QT
- zespół Marfana
- omdlenie odruchowe
- jaskra
- nadczynność tarczycy
- profilaktyka migrenowych bółów głowy
62
Przeciwwskazania
- objawowa bradykardia
- objawowa hipotonia
- blok przedsionkowo-komorowy II lub III
- zespół chorego węzła zatokowo-przedsionkowego
- ciężka niewyrównania niewydolność serca
- astma
63
NIe stanowią p/wskazania do stosowania β-blokerów:
- POChP - jeśli nie ma istnotnego skurczu oskrzeli
- Cukrzyca - mogą jednak tłumić objawy hipoglikemii (drżenie i tachykardię)
- Depresja
- Chorobą tętnic obwodowych
64
W nadciśnieniu tętniczym leczenie β-blokerem i diuretykiem
może zwiększyć ryzyko cukrzycy
65
Działania niepożądane β-blokerów
- bradykardia, blok p-k
- skurcz tętnic obwodowych i upośledzenie perfuzji tkankowej w przypadku ciężkiej choroby tętnic obwodowych
- zmęczenie, ból głowy, zaburzenia snu, bezsenność i żywe sny, depresja (działanie na OUN, zwł. po propranololu)
66
β-blokery
```
zaliczane do II grupy leków antyarytmicznych
ale sotalol (nieselektywny) należy do III grupy
```
67
stosowanie β-blokerów
głównie w tachykardiach nadkomorowych
68
działanie na serce β-blokera
- zwalnia częstotliwość i kurczliwość, przez co:
- spada zapotrzebowanie serca na O2
- poprawa ukrwienia też przez wydłużenie rozkurczu - faza decydująca o wielkości perfuzji wieńcowej
69
β-bloker w nadciśnieniu
- zmniejszenie kurczliwości LK
- zmniejszenie uwalniania reniny z aparatu przykłębuszkowego
- działanie ośrodkowe, zmniejszające aktywność symp.
- niektóre rozszerzają naczynia
70
Korzyści stosowania β-blokerów w niewydolności serca
- blokowanie patofizjologicznych mechanizmów kompensacyjnych, w tym nadmiernej aktywacji układu adrenergicznego
Kompensacja:
- zmniejszenie liczby receptorów β na powierzchni błony komórkowej => ujemny inotropowy efekt
- skurtkiem β-blokerów jest odwrócenie tego procesu i ponadto mają działanie ujemne chronotropowe
- nie wolno stosować jednak u pacjentów niewyrównanych hemodynamicznie
71
Karwedylol
- szczególnie w niewydolności serca
| - blokuje także receptor alfa1 - co obniża afterload
