Leki Przeciwlękowe Anksjolityki Flashcards
Lęk
Jest uczuciem nieuzasadnionego, niejasnego oraz bezprzedmiotowego zagrażającego niebezpieczeństwa
• Jego przeżywaniu towarzyszy stan pobudzenia AUN oraz niepokój psychiczny
• Jako krótkie, gwałtowne napady (lęk napadowy) lub długotrwałe, mniej nasilone formy (lęk uogólniony)
• Wyraz zaburzenia homeostazy organizmu zakłóconej czynnikami psychicznymi lub somatycznymi
Strach
Uczucie emocjonalne pojawiające się w warunkach zagrożenia zewnętrznego
• Jego przyczyny są poznane – to odróżnia go od lęku – lęk to nieuzasadniony strach
Neuroprzekaźniki lęku
Działanie anksjolityczne można wiązać z nasileniem procesów hamujących m.in. w układzie limbicznym oraz wpływem na przekaźnictwo:
➢GABA-ergiczne (BZD)
➢NA-ergiczne (klonidyna, propranolol, niektóre LPD)
➢5HT-ergiczne (TLPD, SSRI, IMAO)
➢glutaminianergiczne (NMDA)
➢CCK (związki w fazie badań)
W leczeniu stanów lękowych stosujemy więc leki wpływające na te układy neuroprzekaźnikowe
Zwierzęce modele lęku u gryzoni
Test czterech płytek (bodziec awersyjny - prąd)
Test uniesionego labiryntu krzyżowego (eksploracja)
Leki przeciwlękowe = ataraktyki
Działanie
U zwierząt wykorzystywane do znoszenia stresu, lęku i niepokoju, napięcia nerwowego, do uspokojenia zwierząt dzikich, agresywnych; wykorzystuje się ich działanie uspokajające, zwiotczające mięśnie i przeciwdrgawkowe
• Działanie wielokierunkowe leków – szczególnie benzodiazepin, przekłada się na ich szerokie zastosowanie w terapii
Wielokierunkowe działanie farmakologiczne anksjolityków
Przeciwlękowe • Hamowanie nadmiernego napięcia i agresywności • Uspokajające i nasenne* • Przeciwdrgawkowe* • Miorelaksujące*
Podział leków przeciwlękowych (wymień)
- selektywne inhibitory MAO (monoaminooksydazy)
- trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne
- selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny
- benzodiazepiny
- różne (gabapentyna, trazodon, hydroksyzyna, buspiron), nutraceuty
SELEKTYWNE INHIBITORY MONOAMINOOKSYDAZY (IMAO)
monoaminooksydaza- 2 izoenzymy: MAO-A i MAO-B • MAO-A odpowiada za rozkład gł. noradrenaliny i serotoniny, MAO-B rozkłada gł. dopaminę
SELEGILINA
MD: nieodwracalny, selektywny inhibitor MAO-B
• hamowanie MAO-B powoduje hamowanie degradacji i wzrost stężenia dopaminy w szczelinie synaptycznej
Stosowanie: zaburzenia poznawcze u geriatrycznych psów i kotów
• najlepiej podawać rano- reguluje zaburzenia snu
• działanie neuroprotekcyjne
• poprawa kliniczna po 4-8 tyg. stosowania, jeśli występuje korzystne działanie terapia przewlekła
• interakcje: SSRI, TLPD, inne inhibitory MAO, alfa-2-agoniści, fenotiazyny, należy zachować okres 6 tygodni odstępu pomiędzy stosowaniem inhibitorów MAO a stosowaniem SSRI lub TLPD
TRÓJPIERŚCIENIOWE LEKI PRZECIWDEPRESYJNE (TPLD, TCA) mechanizm działania
MD: hamują wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny, co powoduje ich zwiększone stężenie w szczelinie synaptycznej
TRÓJPIERŚCIENIOWE LEKI PRZECIWDEPRESYJNE (TPLD, TCA)
Działanie + DN
działanie: przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i przeciwobsesyjne
• metabolizowane w wątrobie,silnie wiążą się z białkami osocza
• koty są dużo wrażliwsze na ich działanie- ponieważ metabolizowane są m.in. w procesie glukuronidacji
• interakcje: SSRI, MAO-I,tramadol, fenytoina, karbamazepina, cymetydyna, leki powodujące depresję OUN, trazodon, tyroksyna
• ich inne działania receptorowe (antagonizm receptorów muskarynowych, α1-adrenergicznych, H1-histaminowych) mogą odpowiadać za DN takie jak: zatrzymanie moczu, obniżenie progu drgawkowego, senność i sedacja, zaburzenia rytmu serca, wahania ciśnienia krwi, objawy ze strony przewodu pokarmowego (wymioty, zaparcia, suchość w jamie ustnej, bóle brzucha)
TRÓJPIERŚCIENIOWE LEKI PRZECIWDEPRESYJNE (TPLD, TCA) przykłady
amitryptylina
klomipramina
imipramina
amitryptylina
Md
MD: hamuje wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny, wykazuje działanie cholinolityczne i antyhistaminowe (H1)
• wykazuje właściwości przeciwbólowe w bólu przewlekłym i neuropatycznym
• element leczenia lęku separacyjnego u kotów
• w kocich psychogennych chorobach dróg moczowych
• w psychogennych dermatozach
• początek działania po 3-6 tyg.
amitryptylina
• P/W: zaburzenia kardiologiczne, choroby nerek, ciężka choroba wątroby, padaczka, jaskra, zaparcia, neutropenia, trombocytopenia, nadczynność tarczycy, ciąża
amitryptylina
DN: ślinienie, wymioty, letarg, zaparcia, zatrzymanie moczu
przedawkowanie: poważne arytmie i zapaść krążeniowo-oddechowa!
klomipramina
Działanie
element leczenia lęku separacyjnego i stereotypii u psów (gryzienie ogona, ziarniniak z wylizywania) • lek II-rzutu w przypadku agresji u psów • u koni do leczenia długoterminowego zaburzeń lękowych, stereotypii, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych
• obniża próg drgawkowy
klomipramina
PW
P/W: padaczka, choroby układu sercowo-naczyniowego, zaparcia, jaskra, zatrzymanie moczu, samce przeznaczone do rozrodu
klomipramina
DN: zatrzymanie moczu, letarg, wymioty, u koni ryzyko kolki
SELEKTYWNE INHIBITORY WYCHWYTU ZWROTNEGO SEROTONINY (SSRI)
Mechanizm + działanie
- MD: hamują wychwyt zwrotny serotoniny ze szczeliny synaptycznej, zwiększając jej stężenie
- działanie: przeciwlękowe, zwiększenie napędu motorycznego
SELEKTYWNE INHIBITORY WYCHWYTU ZWROTNEGO SEROTONINY (SSRI)
Przykłady
fluoksetyna
sertralina
escitalopram
paroksetyna
fluoksetyna
Wskazania
wskazania: zaburzenia lękowe, w tym agresja na tle lękowym • u koni do leczenia długoterminowego zaburzeń lękowych, stereotypii, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych
• początek działania po 4-5 tyg., hamowanie agresji może być widoczne po kilku dniach
• szerszy margines bezpieczeństwa niż TLPD • u kotów silnie wyrażone skutki uboczne- najważniejsze to zatrzymanie moczu i zaparcie
• obniża próg drgawkowy
fluoksetyna
DN
• DN: przejściowy brak łaknienia, rozdrażnienie, niepokój, u koni ryzyko kolki • odstawianie- stopniowe zmniejszanie dawki co tydzień • nie należy podawać innych leków psychotropowych przed upływem 3 tygodni po zakończeniu leczenia fluoksetyną, a inhibitorów MAO przed upływem 6 tygodni
Zespół serotoninowy co to jest
wywołany zbyt dużą ilością serotoniny w mózgu. Najczęściej jest skutkiem interakcji różnych substancji blokujących wychwyt zwrotny neuroprzekaźnika. W medycynie weterynaryjnej najczęściej opisywany jako konsekwencja omyłkowego przedawkowania leków blokujących wychwyt zwrotny serotoniny.
Leki o potencjale wywołania zespołu serotoninowego wymień
TCA, SSRI, trazodon, mirtazapina, MAO-I, tramadol, amfetamina, tryptofan.
Objawy zespołu serotoniowego
rozszerzenie źrenic, biegunka, wymioty, tachykardia, objawy neurologiczne (zmiany stanu świadomości, hiperrefleksja, mioklonie, drżenia, sztywność mięśni, drgawki).
Benzodiazepiny (wymień)
ALPRAZOLAM
KLONAZEPAM
ALPRAZOLAM
Zastosowanie i działanie
pośrednio-długo działająca pochodna BZD
• działanie: przeciwlękowe i powodujące niepamięć (amnezja następcza trwa do 8h)
• zastosowanie: w zaburzeniach lękowych, zwłaszcza z epizodami paniki • u kotów unikać długotrwałego stosowania ze względu na dużą hepatotoksyczność
KLONAZEPAM
Zastosowanie
długo działająca pochodna benzodiazepiny
• zastosowanie: przeczulica i zaburzenia lękowe u kotów, hipertoniczność mięśni (episoding falling) u Cavalier King Charles Spanieli
Inne leki (wymień)
TRAZODON
GABAPENTYNA
TRAZODON- mechanizm
MD: inhibitor wychwytu zwrotnego serotoniny i antagonista receptorów 5-HT2A
• stosowany w krótkotrwałych sytuacjach lękowych (np. hospitalizacja, podróż)
• u psów w opornych na leczenie zaburzeń behawioralnych
TRAZODON PW
P/W: jaskra, padaczka, zatrzymanie moczu, ciężka choroba wątroby
TRAZODON
D/N: sedacja, wymioty, wysunięcie trzeciej powieki • interakcje: inhibitory MAO, cymetydyna, karbamazepina
GABAPENTYNA
Jako doraźny lek uspokajający dla nerwowych zwierząt przed stresującym wydarzeniem
Leki przeciwhistaminowe (wymień)
HYDROKSYZYNA
CYPTOHEPTADYNA
HYDROKSYZYNA
lek przeciwhistaminowy I-generacji
CYPTOHEPTADYNA
lek przeciwhistaminowy I-generacji
• u koni w syndromie headshaking, może obniżać zachowania związane z popędem u młodych ogierków
LEKI STOSOWANE W ZABURZENIACH BEHAWIORALNYCH KONI wymień
KARBAMAZEPINA
DEKSTROMETORFAN
KARBAMAZEPINA
lek przeciwpadaczkowy, hamuje kanały sodowe bramkowane napięciem powodując hamowanie uwalniania glutaminianu w ośrodkowym układzie nerwowym
• u koni w syndromie headshaking
DEKSTROMETORFAN
antagonista receptora NMDA, pochodna morfiny
• działanie przeciwkaszlowe, u psów i kotów bardzo niska biodostępność po podaniu doustnym
• u koni w leczeniu łykawości i innych sterotypii
FEROMONY KOCIE/ PSIE
kot: syntetyczne feromony wydzielane przez skórę kotki wychowującej młode i feromony policzkowe; działanie ułatwiające adaptację do stresowej sytuacji (np. przeprowadzka, nowy domownik, nowy kot)
- pies: syntetyczne feromony wydzielane przez skórę suki wychowującej młode; działanie ułatwiające adaptację do stresowej sytuacji (np. pozostawanie psa samego w domu, pobyt w hotelu, wizyta w lecznicy)
- dawkowanie: kontaktowe, spray’e, dyfuzory
ALFA-KAZOZEPINA
agonista receptora GABA-B, biologicznie aktywny peptyd uzyskiwany z mleka
• alfa-kazozepina ma przypisywany uspokajający wpływ na noworodki karmione mlekiem matki • lęk o niewielkim nasileniu, początek działania
NUTRACEUTYKI
Wymień
L-TEANINA (ekstrakt z liści zielonej herbaty)
TRYPTOFAN
L-TEANINA (ekstrakt z liści zielonej herbaty)
Mechanizm działania + działanie
MD: wiąże się z receptorami AMPA, kainowymi i NMDA oraz blokuje wiązanie kwasu L-glutaminowego z receptorami glutaminianu w korze mózgowej
łagodne działanie anksjolityczne, zalecana do stosowania w łagodnych zaburzeniach lękowych bez występowania zachowań agresywnych
PROPENTOFILINA
MD: pochodna ksantyny, inhibitor fosfodiesterazy i wychwytu zwrotnego adenozyny
PROPENTOFILINA działanie
Działanie:
łagodnie rozszerza oskrzela
• rozszerza naczynia mózgowe
• działa antyarytmicznie, łagodnie inotropowo i chronotropowo dodatnio
• zwiększa elastyczność RBC, umożliwiając im przechodzenie przez małe naczynia włosowate • zapobiega agregacji płytek krwi
• wskazania: zaburzenia poznawcze, starcze osłabienie słuchu
PROPENTOFILINA
• P/W: w chorobach serca stosowanie po konsultacji z kardiologiem
