Leereenheid 6 - Deelneming aan strafbare feiten Flashcards
Wat houdt de strekking van het accessoiriteitsbeginsel in? (deelneming)
Deelneming is alleen maar strafbaar indien er een strafbaar feit (of een poging/voorbereiding daartoe) is gevolgd.
Uitzondering in de wet:
mislukte uitlokking ex art. 46a Sr. (hieronder valt ook: poging tot doen plegen en poging tot medeplegen, voor zover voldaan aan art. 47 lid 1 onder 2.
NB: In verband met het accessoriteitsvereiste is poging tot deelneming in beginsel niet strafbaar. Een uitzondering hierop zijn de vormen van poging tot deelneming die in art. 46a Sr zelfstandig strafbaar zijn gesteld.
Wat houdt de eis van dubbel opzet in?
De deelnemer moet opzet hebben:
1) op de deelneming (dus bijvoorbeeld opzettelijk medeplichtig zijn, opzettelijk uitlokken)
2) op het grondfeit waaraan deelgenomen wordt.
Voorwaardelijk opzet is voldoende, tenzij het grondfeit een oogmerk vereist.
Wanneer is er sprake van medeplegen.
Er moet sprake zijn Van nauwe en bewuste samenwerking.
Er moet sprake zijn van een voldoende significante of wezenlijke bijdrage van voldoende gewicht.
NB
Naast de algemene vereisten die voor de strafbaarheid van elke deelnemingsvorm gelden (accessoriteit en opzet) ligt het zwaartepunt bij medeplegen op het criterium of van een zo nauwe en bewuste samenwerking tussen twee of meer personen kan worden gesproken dat sprake is van medeplegen. De invulling van dit criterium is casuïstisch, maar de jurisprudentie van de HR geeft wel enige handvatten. Zo stelt de HR in 2014 (HR 16 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3637):
‘De kwalificatie medeplegen is slechts dan gerechtvaardigd als de bewezenverklaarde - intellectuele en/of materiële - bijdrage aan het delict van de verdachte van voldoende gewicht is’ […] en […] ‘de verdachte een voldoende significante of wezenlijke bijdrage […] heeft geleverd’.
De vraag blijft dan echter wanneer nu daadwerkelijk sprake is van een voldoende significante of wezenlijke bijdrage van voldoende gewicht. Daarover merkt de HR in hetzelfde arrest op:
‘Bij de vorming van zijn oordeel dat sprake is van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking, kan de rechter rekening houden met onder meer de intensiteit van de samenwerking, de onderlinge taakverdeling, de rol in de voorbereiding, de uitvoering of de afhandeling van het delict en het belang van de rol van de verdachte, diens aanwezigheid op belangrijke momenten en het zich niet terugtrekken op een daartoe geëigend tijdstip.’
Youlearn: Medeplegen kan in drie varianten voorkomen:
-Meerdere personen vervullen ieder voor zich de gehele delictsomschrijving
-Elk van de medeplegers vervult slechts een deel van de delictsomschrijving, maar gezamenlijk vervullen ze wel de gehele delictsomschrijving
-Eén van medeplegers vervult de gehele delictsomschrijving, maar de medepleger levert daaraan een bijdrage die voldoet aan het criterium van ‘nauwe en bewuste samenwerking’.
Is voor medeplegen fysieke aanwezigheid op de plek van uitvoering vereist?
HR 17 november 1981, ECLI:NL:HR:1981:AC7387, NJ 1983, 84, m.nt. Van Veen (Containerdiefstal)
De Hoge Raad heeft in het arrest Containerdiefstal beslist, dat van medeplegen óók gesproken kan worden in een geval waarin de verdachte niet fysiek aanwezig is geweest op de plaats van het delict. Een volledige, bewuste en nauwe samenwerking is voldoende.
Welke verschillen bestaan er tussen doen plegen en uitlokking?
Doen plegen:
De feitelijke dader moet niet strafbaar zijn (Pastoorarrest).
Gebruikte middelen zijn niet relevant
Voorbeeld: melk en water arrest
Uitlokken:
De feitelijke dader dient ook strafbaar te zijn
Het opzet moet bij de uitgelokte zijn gewekt
Er moet gebruik gemaakt zijn van de middelen genoemd in art. 47 lid 1 sub a Sr
Let op: uitlokking en medeplegen/medeplichtigheid kunnen samen gaan
NB: in beide gevallen moet sprake zijn van dubbel opzet: op de uitlokking (c.q. doen plegen) en op het plegen van het strafbare feit.
NB2: De uitvoerder moet de strafbare gedraging voltooien of een poging/voorbereidingshandeling daartoe doen (accessoiriteitsbeginsel). (Youlearn zelftoets)
NB2:
HR 27 juni 1898, W 7146 (Pastoor)
Het verschil tussen uitlokken en doen plegen is niet altijd helder geweest. De Hoge Raad meende dat “doen plegen” niet van toepassing kan zijn als degene die het delict pleegt zelf strafrechtelijk verantwoordelijk is. In het pastoor-arrest werd aldus vastgelegd dat “doen plegen” de voorwaarde kent dat degene die de gedraging pleegt niet zelf gestraft kan worden. De Hoge Raad meende dus dat hoewel het vertoonde gedrag ongetwijfeld laakbaar was, het telastegelegde niet was bewezen. Er was geen sprake van doen plegen, maar van uitlokking.
