Leereenheid 4 - Strafuitsluitingsgronden Flashcards
Welke algemene aspecten zijn van belang bij strafuitsluitingsgronden
Proportionaliteit en subsidiariteit
Garantenstellung
Culpa in causa
Welke overeenkomsten en verschillen bestaan er tussen intensief noodweerexces en extensief noodweerexces?
overeenkomsten:
noodweersituatie vereist, dubbel causaal verband tussen: wederrechtelijke aanranding – hevige gemoedstoestand – disproportionele verdediging.
Verschil: disproportionele verdediging tijdens de wederrechtelijke aanranding en disproportionele verdediging aansluitend of na wederrechtelijke aanranding
College:
Overeenkomsten:
- Noodweersituatie vereist, dubbel causaal verband tussen: wederrechtelijke aanranding – hevige gemoedstoestand- disproportionele verdediging.
Verschil
- Disproportionele verdediging tijdens de wederrechtelijke aanranding en disproportionele
verdediging aansluitend of na wederrechtelijke aanranding.
Intensief: dat je gedurende de aanranding je verdedigt en je verdedigt je intens, te veel geweld HR
Bijlmer Noodweer).
Extensief: de aanranding is in wezen afgerond, je hoeft je niet meer te verdedigen, omdat de toestand er niet meer is. Als de aanval is afgelopen kan het zijn dat noodweerexces toch wordt aangenomen. Soms kan het extensief noodweerexces geaccepteerd worden volgens HR nadat de aanval is afgelopen. De grens is wel dat het duidelijk moet zijn dat je door die aanval nog steeds in een hevige gemoedsbeweging bent. Als je een dag later de persoon nog een natrap geeft dan is de hevige gemoedsbeweging er niet meer en dus ook het dubbele causale verband (tijdsgrens).
Wat is Garantenstellung
Garantenstellung is een hogere zorgplicht op basis van sociale positie of status (politieagent, arts, vechtsporter). Als gevolg daarvan wordt de proportionaliteits- en subsidiariteitseis strenger.
Arrest verpleegster
Uit welk arrest volgt de strafuitsluitingsgrond AVAS
HR 14 februari 1916, NJ 1916, 681 (Melk en water)
De Hoge Raad introduceerde de leer van de afwezigheid van alle schuld (AVAS). Arrest speelde een rol in het leerstuk deelneming. Er is sprake van doen plegen als iemand een ander een delict laat plegen waarvoor die ander zelf niet kan worden gestraft.
Twee criteria: je wist het niet en je hoefde het niet te weten.
Variant: Putatieve strafuitsluitingsgronden: je dacht in een situatie van een strafuitsluitingsgrond te zitten, en dat mocht je ook denken. In dat geval AVAS.
Variant 2: Rechtsdwaling: Rechtsdwaling kan AVAS opleveren indien de verdachte zich gerechtvaardigd op de verstrekte informatie mocht beroepen (HR SER Advies)
Kan overmacht ook worden aanvaard bij een conflict tussen plichten?
Overmacht als noodtoestand – Opticien arrest
Het wettelijk begrip overmacht omvat blijkens de wetsgeschiedenis ook noodtoestand. Ook een conflict van plichten dat de dader in een noodsituatie brengt omtrent wat de goede beslissing is – wettelijke dan wel maatschappelijke plicht volgen – mag onder overmacht worden begrepen.
Uit welk arrest volgt de strafuitsluitingsgrond Ontbreken van de materiele wederrechtelijkheid
Ontbreken van de materiele wederrechtelijkheid (Veearts-arrest)
Gedraging voldoet aan de delictsomschrijving, maar schendt niet het door die delictsomschrijving beschermde rechtsgoed -> rechtvaardigingsgrond
Kan rechtsdwaling AVAS opleveren?
HR 13 december 1960, NJ 1961, 416 (SER-advies)
De Hoge Raad oordeelde dat een beroep op AVAS kan slagen indien de informatie, op grond waarvan verdachte meent rechtvaardig te handelen, is gegeven door een persoon of instantie van wie, niet alleen van de kant van de verdachte maar ook van de kant van elke andere doorsnee burger, verwacht mag worden dat deze de juiste informatie zal geven.
-> Rechtsdwaling kan AVAS opleveren indien de verdachte zich gerechtvaardigd op de verstrekte informatie mocht beroepen.
Kan een onmiddelijke dreiging van een aanranding (noodweer) ook noodweer opleveren?
HR 2 februari 1965, NJ 1965, 262 (Asbak)
Een ontmiddelijke dreiging en een aanranding (in de zin van 41 lid 1 Sr) kan ook een noodweersituatie opleveren)
Kan een beroep op een strafuitsluitingsgrond worden gedaan indien iemand zichzelf in de situatie heeft gebracht dat hij daar een beroep op moet doen?
HR 9 juni 1981, NJ 1983, 412 (Culpa in causa)
Indien iemand wegens een zieke stoornis, in casu de psychose, een strafbaar feit begaat, kan deze daad toch aan hem worden toegerekend indien diegene zich verwijtbaar in de toestand van die zieke stoornis heeft gebracht.
Is de enkele omstandigheid dat iemand verwijtbaar in een noodweer situatie terecht is gekomen voldoende om hem een beroep op noodweer te ontzeggen?
HR 13 juni 1989, NJ 1990, 48 (In de steek gelaten vrouw)
Hoewel de vrouw zich verwijtbaar in een confronterende situatie had gebracht, is het mogelijk dat de concrete situatie dermate bedreigend en onvoorspelbaar was dat een beroep op psychische overmacht mogelijk is.
De enkele omstandigheid dat iemand verwijtbaar in een noodweer situatie terecht is gekomen, is niet voldoende om hem een beroep op noodweer te ontzeggen. Hierbij spelen de voorzienbaarheid (van de aanranding) en de aard van de aanranding een beslissende rol.
Kan verdediging met een verboden wapen noodweerexces opleveren?
HR 23 oktober 1984, NJ 1986, 56 (Bijlmer noodweer)
Intensief noodweer exces. Verdediging met een verboden wapen hoeft noodweerexces niet in de weg te staan.
NB: het hof had geoordeeld dat vuurwapengebruik geboden was, maar er was sprake van illegaal wapenbezit.
