Kolokwium - Psychologia Stresu Flashcards
1
Q
Kim byli pierwsi badacze stresu?
A
fizjolog, Walter Cannon
endokrynolog, Hans Selye
2
Q
Jak Cannon rozumiał stres?
A
Stres to reakcja uruchamiana w celu przywrócenia równowagi organizmu (homeostazy) po zadziałaniu zaburzajacych bodźców
3
Q
Opisz teorię stresu wg Cannona
A
stres = stan pogotowia, reakcja na zagrożenie
reakcja “walki lub ucieczki” = przygotowanie organizmu do poradzenia sobie ze stresorem
4
Q
Co to jest homeostaza?
A
Równowaga organizmu
5
Q
Opisz biologiczne ujęcie stresu
A
Stan, który przejawia się swoistym zespołem, składającym się z wszystkich nieswoistych zmian wywołanych w układzie biologicznym. Fizjologiczna reakcja organizmu
6
Q
Opisz psychologiczne ujęcie stresu
A
Stres jako bodziec, reakcja, transakcja; ujęte w emocjach, działaniach itd.
Stres jako przykra reakcja emocjonalna, dyskomfort.
Definicja zbliżona do potocznego rozumienia stresu (napięcia, zagrożenia lęku).
7
Q
Kto wprowadził do literatury pojęcie stresu psychologicznego?
A
Irving Janis
8
Q
Jak Janis definiuje stres psychologiczny?
A
Taka zmiana w otoczeniu, która typowo, tj. u przeciętnego człowieka, wywołuje wysoki stopień napięcia emocjonalnego i przeszkadza w normalnym toku reagowania.
Uważam, że stres jest silny -> Moja reakcja jest silna
9
Q
Jak można opisać stresor według Heszen?
A
- Nasilenie stresora
- Charakterystyka czasowa
- Lokalizacja
- Kontrolowalność
- Dziedziny stresu
10
Q
Jakie może być nasilenie stresora wg Heszen?
A
- Uciążliwości dnia codziennego
- Zmiany życiowe
- Wydarzenia ekstremalne/traumatyczne
11
Q
Jaka może być charakterystyka czasowa stresora wg Heszen?
A
- Stresory ograniczone w czasie
- Stresory przewlekłe
12
Q
Jaka może być lokalizacja stresora wg Heszen?
A
- Zewnętrzne
- Wewnętrzne
13
Q
Podaj przykład wewnętrznych stresorów
A
osobowość, konflikt wewnętrzny, irracjonalne przekonania, interpretacja świata
14
Q
Jaka może być kontrolowalność stresora wg Heszen?
A
- Przewidywalność (kontrola poznawczaa)
- Kontrola instrumentalna
- Niekontrolowane
- Ograniczona kontrola
15
Q
Co jest ważnym czynnikiem w radzeniu sobie ze stresem?
A
Subiektywne poczucie kontroli jest najważniejszym czynnikiem pomagającym lub utrudniającym radzenie sobie ze stresem.
16
Q
Jakie są dziedziny stresu wg Heszen?
A
- Stresory rodzinne
- Stresory zawodowe
- Stresory edukacyjne
- Stresory bojowe (związane głównie z służbą wojskową)
- Zdrowotny… i wiele innych
17
Q
Jakie mogą być stresory?
A
- Fizyczne
- Chronobiologiczne
- Psychologiczne
- Organizacyjne
18
Q
Podaj przykład stresorów źródła fizycznego
A
czynniki klimatyczne, hałas, promieniowanie, niedotlenienie, czynniki chemiczne
19
Q
Podaj przykład stresorów źródła chronobiologicznego
A
zaburzenia naturalnych rytmów biologicznych i okołodobowych, deprywacja senna, zmiana strefy czasowej i klimatycznej
20
Q
Podaj przykład stresorów źródła psychologicznego
A
zakłócenia, zagrożenie, sytuacje konfliktowe, deprywacaja emocjonalna, przebodźcowanie
21
Q
Podaj przykład stresorów źródła organizacyjnego
A
związane z udziałem w grupie zadaniowej i rezygnacji z własnej indywidualności
22
Q
Opisz Skalę Ponownego Przystosowania Społecznego Homlesa i Rahe’a (SRSS)
A
- na podstawie definicji Janisa (stres jako bodziec)
- 43 wydarzenia życiowe, wartości od 0 do 100
- wynik = szansa zapadnięcia na chorobę somatyczną w ciągu 2 lat
23
Q
Stres jako reakcja to…
A
Pojawiające się u człowieka fizjologiczne i psychologiczne następstwa doświadczanych stresorów.
24
Q
Jak Selye rozumie stres?
A
Stres = każda niespesyficzna reakcja organizmu pojawiająca się w odpowiedzi na działanie bodźców szkodliwych.
25
Jakie **zespoły adaptacyjne** wyróżnił Selye?
1. GAS - General Adaptation Syndrome, Ogólny zespół adaptacyjny
2. LAS - Local Adaptation Syndrome, Lokalny zespół apadtacyjny
26
Jakie są fazy GAS?
1. Reakcja alarmowa
2. Stadium odporności
3. Stadium wyczerpania
27
Opisz **reakcję alarmową** w GAS
**1. Faza szoku:**
* odporność obniża się
* zaburzenia normalnych funkcji organizmu
* spadek ciśnienia i temperatury
**2. Faza przeciwdziałania szokowi:**
* podwyższenie odporności
* wzrost ciśnienia i temperatury
* mobilizowanie sił do poradzenia sobie ze stresem
28
Opisz **stadium odporności** w GAS
* przystosowanie do działania stresora
* odporność na względnie stałym, podwyższonym poziomie
* zasoby energetyczne -> funkcje obronne
* wzrost wrażliwości na bodźce wcześniej nieszkodliwe
29
Opisz **stadium wyczerpania** w GAS
* wyczerpanie zasobów
* wynika z długiego działania stresora i niemożności opanowania go
* załamanie odporności
* rozregulowanie funkcji organizmu
* choroby
Potrzeba do niego energii:
1. powierzchniowej (zasoby dostępne na rządanie)
2. głębokiej (zasoby energii, które nie mogą się odnawiać) - jej wyczerpanie prowadzi do śmierci
30
Czym jest LAS?
Local Adaptation Syndrome, Lokalny zespół adaptacyjny
Zmiany specyficzne zachodzące w miejscu działania bodźca (np. w miejscu zranienia)
31
Co to jest **eustres**?
mobilizuje człowieka do działania, poprawia zdrowie, jakość życia
32
Co to jest **dystres**?
utrudnia działanie, powoduje szkody, zagraża zdrowiu
33
Jak Lazarus i Folkman definiują stres?
Jako **transakcję**.
Stres = określona relacja między osobą a otoczeniem, która oceniana jest przez osobę jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi.
34
Dlaczego wg Lazarusa i Folkman stres jest transakcją?
Stres to dynamiczna **interakcja jednostki z otoczeniem**. To od oceny jednostki zależy, czy zidentyfikuje bodziec jako stresujący. Ocena poznawcza, emocje i radzenie sobie to **proces**.
35
Jakie rodzaje oceny poznawczej wyróżnia Lazarus i Folkman?
1. pierwotna
2. wtórna
36
Scharakteryzuj ocenę poznawczą pierwotną wg Lazarusa i Folkman
Pierwsza, automatyczna poznawcza interpretacja sytuacji/stresora. Może być:
* niemająca znaczenia
* sorzyjająco-pozytywna
* stresująca
37
Jakie mogą być oceny pierwotne i jakie emocje powodują wg Lazarusa i Folkman?
1. **Krzywda/strata** - utrata wartościowych obiektów -> złość, żal, smutek
2. **Zagrożenie** - straty, które jeszcze nie powstały -> strach, lęk, martwienie się
3. **Wyzwanie** - możliwość opanowania sytuacji, zarówno straty jak i korzyści -> nadzieja, zapał, podekscytowanie, lęk
38
Co się dzieje, jeśli ocena pierwotna jest stresująca?
Jednostka aktywuje ocenę poznawczą wtórną
39
Czym jest ocena poznawcza wtórna wg Lazarusa i Folkman?
Ocena możliwości poradzenia sobie z sytuacją stresową, występuje jako "druga", kiedy jednostka ma możliwość przeanalizowania stresora
40
Opisz Kwestionariusz Oceny Stresu (KOS)
Skale:
1. zagrożenie
2. wyzwanie/aktywność
3. wyzwanie/pasywność
4. krzywda/strata
Bada subiektywną ocenę sytuacji stresowej i predyspozycji jednostki do reagowania na stresor.
41
Podaj stresory, które mogą wystąpić podczas choroby
* wejście w rolę chorego
* ból
* wydatki finansowe
* lęk przed śmiercią/kalectwem
* utrudnienie realizacji celów
42
Podaj przykłady fizycznych symptomów stresu
* rozszerzenie źrenic
* suchość w buzi
* szybszy oddech
* napięcie mięśni
43
Podaj przykłady emocjonalnych symptomów stresu
* lęk, niepokój
* zniecierpliwienie
* podekscytowanie
* zapał, nadzieja
44
Podaj przykłady poznawczych symptomów stresu
* problemy z pamięcią
* obniżenie koncentracji
* trudności w myśleniu
* niski obiektywizm
ale również:
* poprawa koncentracji i pamięci
* szybsze podejmowanie decyzji
45
Podaj przykłady behawioralnych symptomów stresu
* alkohol, używki
* izolacja, unikanie kontaktów
* zakłócony sen
* popełnianie błędów, wypadki
46
Jakie są krótkotrwałe konsekwencje stresu?
* zakłócenia somatyczne, np. ból brzucha, gorsze trwaienie
* obniżenie nastroju
* zmiany procesów poznawczych
* pogorszenie sprawności działania
47
Jakie są długotrwałe skutki stresu?
* pogorszenie zdrowia - choroby sercowo-naczyniowe, dermatologiczne, trawienne, oddechowe
* obniżenie odporności
* problemy seksualne
* zaburzenia snu i odżywiania
* gorsze funkcjowanie psychospołeczne - zaburzenia nastroju, lękowe
* obniżenie samooceny
* gorsze relacje z ludźmi
* wypalenie zawodowe
48
Opiz model etiopatogenezy Levi'ego
* połączenie podejścia psychospołecznego i biologicznego
* podkreślenie, że stres pośredniczy w rozwoju chorób
49
Jak stres wpływa na pojawienie się choroby układu sercowo-naczyniowego?
W wyniku stresu:
* wzrost ciśnienia krwi
* podwyższenie tętna
* zaburzenia akcji serca
* migotanie komór
* osłabienie obwodowego przepływu krwi
Przedłużający się stres pogłębia zmiany
50
Jak stres powoduje chorobę niedokrwienną serca?
zmniejszony przepływ wieńcowy = niedostateczne zaopatrzenie serca w tlen i substancje odżywcze
51
Czym jest reakcja "freeze"?
Zamrożenie - reakcja ciała, kiedy nie zadziała ani mechanizm walki ani ucieczki
52
Jaka część mózgu jest odpowiedzialna za reakcję "freeze"?
**Nerw błędny**, ma dwa systemy:
1. system brzuszny - odpowiedzialny za relaks, odpoczynek
2. system grzbietowy - odpowiedzialny za reakcje zamrożenia
53
Czym jest **zespół przewlekłego zmęczenia**?
dokuczliwe zmęczenie trwające ponad 6 miesięcy (dodatkowo: osłabienie pamięci, bóle gardła, tkliwe węzły chłonne, niesatysfakcjonujący sen)
54
Jakie fazy ma **wypalenie zawodowe**?
1. Faza wyczerpania emocjonalnego
2. Faza depresonalizacji (psychicznego "odłączenia od pracy")
3. Faza braku osiągnięć w pracy
55
Czym jest stres zawodowy?
Jest to stan napięcia psychicznego, który wywołany jest rozbieżnością między wymaganiami stawianymi przez środowisko pracy a indywidualnymi zasobami pracowników, wyznaczanymi ich psychiczną wydolnością.
56
Jakie stresory mogą wystąpić w środowisku pracy?
1. fizyczne warunki pracy
2. sposób wykonywania pracy
3. rola organizacyjna
4. relacje interpersonalne
5. funkcjonowanie jako element organizacji
6. rozwój zawodowy
7. łączenie kilku ról naraz (np. rodzic i pracownik)
57
Co to jest **proces** radzenia sobie ze stresem?
odnosi się do całokształtu aktywności podejmowanej przez osobę w danej sytuacji stresowej
58
Co to jest **styl** radzenia sobie ze stresem?
specyficzna, względnie stała dla jednostki dyspozycja, wyznaczająca przebieg procesu zaradczego (charakterystyczny repertuar strategii radzenia sobie, jakie jednostka wykorzystuje w różnych sytuacjach stresowych)
59
Co to jest **strategia** radzenia sobie ze stresem?
behawioralny i poznawczy wysiłek (działanie) podejmowany przez osobę w danej sytuacji
60
Jakie są funkcje radzenia sobie ze stresem wg Lazarus i Folkman?
1. Instrumentalna
2. Emocjonalna
61
Jakie są funkcje radzenia sobie ze stresem instrumentalne?
Ukierunkowanie na zadaniowe poradzenie sobie ze stresem, rozwiązanie problemu, wyeliminowanie stresora.
* monitorowanie stresu (uświadamianie sobie stresu)
* strukturalizacja (zbieranie informacji o stresorze, przegląd zasobów)
* wykorzystanie umiejętności społecznych (zwiększanie wsparcia społecznego)
62
Jakie są emocjonalne funkcje radzenia sobie ze stresem?
Eliminowanie napięcia i przykrych stanów emocjonalnych związanych ze stresem.
* unikanie
* zaprzeczanie
* nadużywanie substancji
* "zdrowsze" taktyki, np. angażowanie w hobby, sport
63
Jakie są sposoby radzenia sobie ze stresem wg Moos i Schaefer?
1. Aktywne
2. Unikowe
64
Jakie są aktywne sposoby radzenia sobie ze stresem wg Moos i Schaefer?
Aktywne, poznawcze:
* Analiza logiczna
* Pozytywne przewartościowanie
* Akceptacja odpowiedzialności
* Poszukiwanie informacji
* samokontrola
Aktywne behawioralne:
* Aktywne radzenie sobie
* Planowane rozwiązywanie
* Konfrontacja z problemem
* Poszukiwanie wsparcia
* Negocjacje
65
Jakie są unikowe sposoby radzenia sobie ze stresem wg Moos i Schaefer?
Unikowe, poznawcze:
* Unikanie poznawcze
* Dystansowanie się
* Odwracanie uwagi
* Akceptacja/zaprzeczanie
Unikowe, behawioralne:
* Poszukiwanie innych wzmocnień
* Samooszukiwanie się
* Unikanie działań/ucieczka
* Wyładowanie emocjonalne
66
Jakie są style radzenia sobie ze stresem wg Miller?
1. **Unikanie**: odwracanie uwagi od stresora (pomijanie, odrzucanie, wypieranie, zaprzeczanie, angażowanie się w czynności bezstresowe)
2. **Konfrontacja**: koncentrowanie uwagi na stresorze i/lub własnych reakcjach (poszukiwanie, gromadzenie, przetwarzanie, wykorzystywanie informacji i o wydarzeniu stresowym)
67
Podaj definicję radzenia sobie ze stresem (Lazarus, Folkman)
stale zmieniające się poznawcze i behawioralne wysiłki podmiotu, mające na celu sprostanie specyficznym wymaganiom zewnętrznym i/lub wewnętrznym, ocenianym jako wyczerpujące lub przekraczające zasoby jednostki
68
Jakie są style radzenia sobie ze stresem wg Khrone'a?
1. Fluktuacja radzenia sobie
2. Konsekwentne monitorowanie (aktywna czujność)
3. Elastyczne radzenie sobie (brak obronności)
4. Konsekwentne unikanie (sztywne unikanie)
69
Na czym polega **fluktuacja radzenia sobie** (Khrone)?
niska tolerancja zarówno niepewności (czujność) jak i pobudzenia (poznawcze unikanie); wysoki poziom lęku
70
Na czym polega **konsekwentne monitorowanie** (Khrone)?
niska tolerancja niepewności (czujność) i wysoka tolerancja pobudzenia; zachowanie niedostosowane do wymagań sytuacji
71
Na czym polega **elastyczne radzenie sobie** (Khrone)?
wysoka tolerancja zarówno niepewności jak i pobudzenia; elastyczne dostosowanie się do wymagań sytuacji
72
Na czym polega **konsekwentne unikanie** (Khrone)?
wysoka tolerancja niepewności i niska tolerancja pobudzenia; zachowanie niedostosowane do wymagań sytuacji
73
Jakie style radzenia sobie ze stresem wyróżnili Endler i Parker?
1. Styl skoncentrowany na zadaniu
2. Styl skoncentrowany na emocjach
3. Styl skoncentrowany na unikaniu
* Angażowanie się w czynności zastępcze
* Poszukiwanie kontaktów towarzyskich
74
Opisz Styl skoncentrowany na zadaniu
polegający na podejmowaniu zadań. Występuje tendencja do podejmowania wysiłków zmierzających do rozwiązania problemu przez poznawcze przekształcenia lub próby zmiany sytuacji
75
Opisz Styl skoncentrowany na emocjach
charakterystyczny dla osób, które w sytuacjach trudnych koncentrują się na sobie i swoich przeżyciach emocjonalnych oraz wykazują tendencję do myślenia życzeniowego i fantazjowania w celu zmniejszenia napięcia emocjonalnego
76
Opisz Styl skoncentrowany na unikaniu
polegający na wystrzeganiu się myślenia, doświadczania i przeżywania sytuacji stresowej. Może przyjmować dwie formy:
a) Angażowanie się w czynności zastępcze;
b) Poszukiwanie kontaktów towarzyskich
77
Jakie są strategie radzenia sobie ze stresem wg Lazarusa i Folkman?
1. Poszukiwanie informacji - poszerzanie wiedzy nt. stresora
2. Bezpośrednie działanie - działania poza poznawczymi, które służą opanowaniu sytuacji
3. Powstrzymywanie się od działania - wymagające wysiłku powstrzymywanie się od działań, np. szkodliwych dla zdrowia
4. Metody intrapsychiczne - regulowanie emocji
5. Wsparcie społeczne
78
Na czym polega radzenie sobie ze stresem skoncentrowane na znaczeniu?
Wzbudzanie emocji pozytywnych - radzenie sobie skoncentrowane na znaczeniu (urealnienie priorytetów, adaptacyjne przekształcenie celów, znajdowanie korzyści, nasycenie zwykłych wydarzeń pozytywnym znaczeniem, wzmacnianie pozytywnego afektu).
79
Jakie są rodzaje radzenia sobie uwzględniające kontekst czasowy?
1. reaktywne
2. antycypacyjne
3. prewencyjne
4. proaktywne
