3. Teorie stresu Flashcards
Zdefiniuj stres psychologiczny
Stres jako bodziec, reakcja, transakcja; ujęte w emocjach, działaniach itd.
Stres jako przykra reakcja emocjonalna, dyskomfort.
Definicja zbliżona do potocznego rozumienia stresu (napięcia, zagrożenia lęku).
Dwa nurty badań nad stresem psychologicznym
- bliższy psychologii klinicznej i psychiatrii
* lęk = główne źródło patologii w sposobach przystosowania się
* zaburzenie = następstwo silnego stresu - badanie stresu na poziom wykonania zadań
* czy stres pomaga? czy stres przeszkadza?
Jak Janis definiuje stres?
Teoria napięcia emocjonalnego Janisa
JAKO REAKCJA
Stres to: taka zmian w otoczeniu, która typowo, tj. u przeciętnej osoby, wywołuje wysoki stopień napięcia emocjonalnego, które przeszkadza w normalnym sposobie reagowania.
Jakie dwa aspekty stresu obejmuje teoria Janisa?
- Sytuację stresową, którą opisuje za pomocą bodźców wywołujących zaburzenia zachowania
- Reakcję stresową, czyli wszelkie zmiany w zewnętrznym zachowaniu się, uczuciach, postawach, które wywołane zostały przez sytuację stresową
Fazy stresu wg Janisa
Teoria napięcia emocjonalnego Janisa
- Zagrożenie – dostrzeganie symptomów niebezpieczeństwa
- Działania niebezpieczeństwa – spostrzeżenie niebezpieczeństwa, którego pokonanie prawdopodobnie wywoła stres
- Skutki stresu – konsekwencje stresu
Jak Tomaszewski definiuje stres?
Stres = trudna sytuacja - rozbieżność między potrzebami/zadaniami a możliwościami ich zaspokojenia/wykonania.
Stres wg Tomaszewskiego jest…
…subiektywny!
Jak można traktować stres?
Koncepcja stresu Tomaszewskiego
- Zakłócenie (utrudnia realizowanie celów)
- Przeciążenie (wysokie natężenie stresu powoduje obciążenie)
- Zagrożenie (możliwość utraty cennych wartości): fizyczne, społeczne
- Deprywację (niezaspokajanie swoich potrzeb i celów)
Co to jest antycypacja stresu?
Tomaszewski
Reakcja stresowa na coś, co ma się dopiero wydarzyć
Jak Reykowski definiuje stres?
Stres to czynniki stanowiące zagrożenie i zakłócenie oraz czynniki warunkujące niezaspokojenie potrzeb.
Wymień klasyfikację informacji wg Reykowskiego?
- Typu zadanie – zmaganie z realizowaniem celu
- Ułatwiające
- Neutralne
- Typu sukces
- Typu trudności – informacje o przeszkodach na drodze do celu
- Typu porażka – informacje o odniesieniu porażki
Pogrubione = mają bezpośrednie połączenie ze stresem!!!
Jak stres obciąża system regulacji człowieka?
Reykowski
- Zmusza do dodatkowej aktywności
- Zmusza do reorganizacji oczekiwań i dążeń
- Sygnalizuje możliwość deprywacji i/lub straty, dezorganizując tym samym struktury potrzeb, wartości, obraz własnej osoby
Fazy stresu psychologicznego wg Reykowskiego
- Faza mobilizacji – przy niewielkim nasileniu stresu ma korzystne działanie mobilizowania (do pewnego progu tolerancji)
- Faza rozstrojenia – stopniowe pogorszenie funkcjonowania myślenia, poznawczego, podejmowania decyzji
- Faza destrukcji – bezradność wobec stresu; możliwości człowieka do radzenia sobie ze stresem są wyraźnie ograniczone lub żadne (Mogą pojawić się: płacz, agresja, ucieczka…)
Jak Strelau definiuje stres?
Interakcyje podejście do stresu
Stres odnosi się do stanu, na który składają się silne negatywne emocje oraz towarzyszące im zmiany fizjologiczne i biochemiczne przekraczające normalny (podstawowy) poziom pobudzenia.
Powodem stresu jest zakłócenie równowagi pomiędzy wymaganiami i możliwościami ich spełnienia.
Co może być źródłem stresu wg Strelaua?
- uniwersalne stresory (mają obiektywne właściwości, które są stresujące, np. wojna)
- stresory podlegające indywidualnie zróżnicowanej ocenie
Jak Lazarus definiuje stres?
Poznawcza koncepcja Lazarusa
Określona relacja między jednostką a otoczeniem, która oceniana jest przez nią jako obciążająca lub przekraczająca jej zasoby i zagrażająca jej dobrostanowi.
Kiedy występuje stres wg Lazarusa?
Stres występuje dopiero wtedy, gdy jednostka nada sytuacji znaczenie stresujące.
Według Lazarusa stres jest…
…subiektywny! Występuje tylko, gdy osoba oceni sytuację jako stresującą
Jak jednostka może ocenić sytuację poznawczo pierwotnie?
wg Lazarus & Folkman
- bez znaczenia
- sprzyjająco-pozytywną
- stresującą
Czym jest ocena pierwotna?
Lazarus & Folkman
Ocena pierwotna: jest osądem o znaczeniu danej transakcji dla dobrostanu człowieka; ocenia on czy jego aktualna konfrontacja z otoczeniem angażuje ważne dla niego wartości lub cele
Czym jest ocena wtórna?
Lazarus & Folkman
Ocena wtórna: zawiera oszacowanie dostępnych danej osobie strategii radzenia sobie ze stresem ze względu na koszty i prawdopodobieństwo sukcesu
Jaka jest relacja między oceną pierwotną a wtórną?
Lazarus & Folkman
obydwa procesy przebiegają równocześnie i są ze sobą sprzężone = wzajemnie na siebie wpływają
Emocje i ocena poznawcza, co jest pierwsze?
ocena poznawcza ma charakter pierwotny, a emocje – wtórny
Na co dzieli się ocena poznawcza?
Lazarus & Folkman
- Ocena sytuacyjna
- Ocena dyspozycyjna
Czym jest ocena sytuacyjna?
Lazarus & Folkman
jest to rodzaj oceny, który uwzględnia zmienność sytuacyjną i jest zależna od aktualnych cech zdarzenia stresowego
Czym jest ocena dyspozycyjna?
Lazarus & Folkman
jest to ocena, która przejawia się w wielu różnych sytuacjach w podobny sposób i jest wyrazem trwałej skłonności jednostki do oceniania własnych relacji z otoczeniem w określony sposób
Jak jednostka ocenia sytuację, jeśli już stwierdzi, że jest stresująca?
Lazarus & Folkman
3 rodzaje oceny sytuacyjnej i dyspozycyjnej:
1. ocena krzywdy/straty
2. ocena zagrożenia
3. ocena wyzwania
Jakie emocje towarzyszą ocenie sytuacji jako: krzywdy, zagrożenia, wyzwania?
Krzywda/strata: żal, smutek, złość
Zagrożenie: lęk, niepokój, strach
Wyzwanie: lęk, nadzieja, zapał, podniecenie
Jak Antonovsky definiuje stres?
Stresorem jest element wprowadzający do systemu ENTROPIĘ, czyli takie doświadczenie życiowe, którego cechą jest brak spójności (konsekwencji), niedociążenie lub przeciążenie oraz brak udziału w podejmowaniu decyzji
Jakie są elementy entropii?
Antonovsky
- Ocena pierwotna pierwsza (czy bodziec jest stresorem?)
-
Ocena pierwotna druga, czy stresor jest:
* zagrażający
* pozytywny
* nieszkodliwy
* obojętny
Jeśli bodziec jest nieszkodliwy/obojętny to nie trzeba uruchamiać zasobów
Dotyczy zbierania informacji zwrotnych i modyfikacji działań
Przedstawiciele psychologicznych teorii stresu to…
Janis, Lazarus, Tomaszewski, Reykowski, Strelau, Hobfoll, Antonovsky
