Ispit Flashcards
1
Q
Meteorologija
A
- nauka o pojavama u atmosferi koje su značajne za
vreme
2
Q
Klimatologija
A
- proučavanje statističkih osobina atmosfere koje
predstavljaju klimu - razumevanje pojava kao posledica fizičkih zakona po
kojima se ponaša atmosfera
3
Q
Sastav atmosfere
A
- N- 76%
O- 23%
4
Q
Molekularna difuzija
A
- teži da proizvede atmosferu u kojoj ima više težih
gasova u donjim slojvima, a više lakših u gornjim
5
Q
Mešanje usled kretanja vazduha
A
- teži da proizvede atmosferu u kojoj je relativan odnos
pojedinih sastojaka svuda isti - dominira u donjih 100km atmosfere
6
Q
Vodena para
A
- veoma romenljiva
- učestvije u procesima isparavanja i kondenzacije u
atmosferi - pritisak zasićene vodene pare opada sa opadanjem T
7
Q
Ozon
A
- formira se fotohemijskim reakcijama na visini od
20-60km - štetan po zdravlje
- najviše ga ima na visini od oko 25km
- apsorbije biološki štetno ultraljubičasto zračenje
8
Q
Slojevi atmosfere
A
- homosfera- do 100km, dominira mešanje
- turbopauza- prelazak na proces difuzije
- heterosfera- proces fotodisocijacije kiseonika
- egzosfera- iznad 500km, H napušta zemlju
9
Q
Klima
A
- srednje stanje atmosfere ili najčešće vreme
- srednje stanje se shvata kao dugoročno ispoljavanje
vremenskih uslova iznad neke oblasti
10
Q
Klimatski elementi
A
- solarna klima- zavisi od astronomskih uslova (T)
- realna klima- na Zemlji, izražava se nizom promenljivih
fizičkih veličina (klimatski elementi) - klimatski elementi- odražavaju stanje atmosfere i
promene u njoj, (zračenje, pritisak vazduha, T, relativna
vlažnost, isparavanje, oblačnost, trajanje osunčavanja,
padavine, pojave i vetar)
11
Q
Pritisak vazduha
A
- ciklon- oblasti niskog pritiska sa zatvorenim izobarama
gde vazduh cirkuliše na visini u smeru suprotnom
kazaljki na satu - anticiklon- oblasti visokog pritiska u kojoj vazduh na
visini struji u smeru kazaljki na satu - vazduh kao materija ima težinu i sposobnos da prenosi
pritisak u svim pravcima podjednako - pritisak kojim atmosfera deluje na sva tela = sila kojom
vazduh deluje na 1m² zemljane površine - jedinice- Pa= pritisak od 1N (njutna) na P od 1m²
milibar (mb)= 100Pa=1hPa - meri se barometrom u mm živinog stuba
1mmHg= 1,333 hPa - pritisak na nivou mora oko 1000mb, na širini od 45° i T
od 0°C iznosi 1013,25mb - jednačina statike dp/dz=-gρ
- promene u horizontalnom pravcu 1-2mb na 100km
- opšte cirkulacije atmosfere iznad južne Evrope: sibirski
anticiklon, azorski anticiklon i sredozemna depresija - topografske i geografsko-fizičke karakteristike: visina,
oblik i razuđenost planinskih kompleksa, termička
razlika kopmo-more, sastav tla i vegetacioni pokrivač
12
Q
Temperatura vazduha
A
- toplotno stanje nekog tela, meri se °C ili Kelvinima
- visinski T opada oko 6-7°C po km
- inverzija- porast T sa visinom
- opadanje T sa visinom- vazduh se greje od podloge,
kretanjem naviše opada pritisak, vazduh se širi i vrši
rad na račun unutrašnje energije (adijabatsko hlađenje,
1°C na 100m), prestaje na visini od 10km (troposfera) - čestice aerosola se kreću u troposferi naviše, ispiraju
ih kišne i oblčne kapljice - tropopauza
- stratosfera- dole hladan, gore topao vazduh, vertikalna
kretanja onemogućena, malo vodene pare - jedan od najvažnijih klimatskih elemenata jer
temperaturski režm nekog mesta određuje pripadnost
klimatskom tipu - menja se u meridijalnom pravcu u zavisnosti od
geografske širine, zbog promene
bilanska zračenja - voda u poređenu sa tlom ima veliki toplotni kapacitet
13
Q
Relativna vlažnost vazduha
A
- vodenu paru vazduh dobija isparavanjem sa vodene
površine, vlažnog zemljišta i biljnog pokrivača - relativna vlažnost vazduha (U)- izražava sepen
zasićenosti vazduha vodenom parom, nije više moguće
dovođenje novih količina vodene pare bez
kondenzovanja (e=E) - U=e/E*100%
- maks. pritisak vodene pare ili napon zasićena, zavisi od
T
14
Q
Oblačnost
A
- utiče na sunčevo zračenje i izračivanje zemljine
površine i atmosfere,tj. bilans toplote - zavisi od vertikalnih kretanja u atmosfer koja su u
funkciji sistema pritiska i orografskih prepreka,
vertikalne raspodele T i vlažnosti u atmosferi - prikazuje se pomoću prostorne raspodele količine
oblaka, tj. pomoću pokrivenosti neba oblacima
izraženom u desetinama - najmanje avgust, najviše decembar
15
Q
Trajanje osunčavanja
A
- obrnuto srazmerno oblačnošću, a zavisi još i od
konfiguracije terena i godinjeg doba - izražava se brojem časova kojim je sunce sijalo u
određenom razdoblju - duže leti nego zimi, maks. u julu i avgustu a min. u
decembru
16
Q
Padavine
A
- izražavaju se preko visine stuba vode po jedinici
površine - za pogodnost klime nekog mesta veoma je važna
raspodela padavina tokom godine, tzv. režim padavina,
jedan od načina da se prikaže je pomoću relativnog
godišnjeg kolebanja padavina izraženog u % od
godišnje količine padavina
r=100% (Px-Pn)/P - odlika mediteranskog režima je velika čestina i količina
padavina u zimskoj polovini godine i suvo leto sa
najmanje kiše u najtoplijem mesecu - kontinentalni režim je obeležen sa čestim i obilnim
kišama u letnjoj polovini godine i prilično suvom zimom
sa najmanje padavina u februaru - velika prostorna i vremenska kolebanja padavina
dovode do pojave kišnih i sušnih perioda - kišni period- broj uzastupnih dana sa količinom
padavina većom ili jednakom 0,1mm - sušni period- broj uzastopnih dana bez padavina
17
Q
Pojave
A
- nepogode, grad i magla
- nepogode- poremećaj u atmosferi pri kojem se
ispoljavaju razorni efekti na zemljinoj površini - kod nas razvoj jednog ili više kumulonimbusa
prouzrokovanim jakom nestabilnošću atmosfere ili
brzim prodorima hladnog vazduha - pojava grada je uglavnom vezana za vrlo razvijene
kumulonimbuse koji imaju karakter nepogode - magla je pojava koja je u velikoj meri uslovljena
oblicima topografije zemljine površine, što znači da ima
izrazit lokalni karakter - po nastanku se dele na radijacione i advektivne
- radijacione- vezane za pojavu inverzije zbog radijacije i
hlađena tla, debljine od 100 do 500m - advektivne- nastaju horizontalnim prenosom vazdušnih
masa, različitih karakteristika, prinčemu dolazi do njihovog
mešanja
18
Q
Vetar
A
- vektor brzine kretanja vazduha
- na meteorološkim stanicama meri se preovlađujući
vetar - kao klimatski element je funkcija cirkulacije atmosfere i
oblika topografije zemljine površine - bura- severoistočni vetar, ciklonska i anticiklonska,
snižava T vazduha za nekoliko ° a relativnu vlažnost za
nekoliko desetina % - jugo- jugoistočni vetar
- košava- jugoistočni vetar, topla i hladna
- etezija- slabi seveni vetar
19
Q
Energija sunčevog zračenja
A
- sadržana u elektromagnetnim fluksevima
- apsorbuju je molekuli atmosfere ili površine tla
petvarajući je u toplotu - džul (J)- jedinica za merenje energije i toplote kao vida
energije, def. kao rad sile jednog N na putu od 1m - 1J= Nm=1 kg · 1 m2 · 1 s−2
20
Q
Procesi prenosenja toplote
A
- provodljivost
- konvekcija
- zračenje
21
Q
Elektromagnetno zračenje
A
- asambl talasa koji putuju kroz vakuum brzinom
svetlosti (c=300 000km/s)
22
Q
Elektromagnetni spektar
A
- zračenje svih mogućih talasnih dužina
- talasi različitih talasnih dužina imaju različite
frekvencije - ultraljubičasto- 0,001-0,4µm
- vidljivo- 0,4-0,8µm
- skoro-infracrveno- 0,8-4µm
- infracrveno- 4-10na2µm
- FAR- fotosintetički aktivna radijacija, deo spektra koji je
aktivan u procesima fotosinteze
23
Q
Zakoni zračenja
A
- emisija i apsorpcija zračenja su kontinuarne funkcije
talasne dužine zračenja, λ - Eλ- monohromatska iradijansa, zračenje emitovano po
jedinici površine, vremena i talasne dužine u
prostornom uglu 2π - aλ- monohromatska apsorptivnost, odnos
apsorbovanog i primljenog zračenja pri datij talasnoj
dužini - Eλ/aλ=f(λ,T), Kirhof- tela koja dobro emituju zračenje na
nekoj talasnoj dužini dobro i apsorbuju zračenje na istoj
toj talasnoj dužini - f(λ,T)- univerzalna funkcija
- crno telo- apsorbije svo raspoloživo zračenje koje do
njega dopire, aλ=1 - sivo telo- monohromatska iradijansa ima vrednost
između 0 i 1 - talasna dužina zraka koji nosi najviše energije je
obrnuto proporcionalna apsulutnoj T tela (Vinov zakon
pomeranja) - E=σT4- Štefan-Bolcmanov zakon za crno telo
- E=aσT4- za sivo telo
- T Sunca- Vin 6100K, Štefan-Bolcman 5780K