Inleiding Recht H6 Flashcards
Wat is een rechtsvergelijking?
Rechtsstelsels, rechtsfamilies, rechtsbeginselen, rechtsgebieden, rechtsregels of rechtsinstituten van twee of meer landen worden met elkaar vergeleken vanuit een gezichtspunt van vergelijkbaarheid (tertium comparationis). Dit zijn doeleinden van regels, beginselen en/of instituties
Wat zijn de basisproblemen van de rechtsvergelijking?
- De taal
- De vreemde culturen
Welke rechtsfamilies kunnen er onderscheiden worden door René David?
- De Romaans-Germaanse rechtsfamilie -> historische binding aan het Romeinse recht -> codificatie. Wettenrecht
- De common law-groep -> Engeland en de landen die zijn gebaseerd op het Engelse recht. Recht gevormd door rechters. Regels concreter. Rechtersrecht
- De socialistische rechtsfamilie -> niet meer van belang door instorten planeconomische stelsels
Wat is het nut van de rechtsvergelijking?
- Rechtsfilosofische reflectie van het rechtsbegrip -> aard van het rechtsbegrip
- Onze eigen nationale recht beter te begrijpen en te verbeteren -> rechtsvergelijking -> relativeren van het rechtsdenken
- Leren over rechtsstelsels van andere volken -> internationale betrekkingen
- Betekenis van rechtsvergelijking in het internationale -> algemene rechtsbeginselen
Internationaal recht kan worden onderverdeeld in twee groepen, welke en wat houdt het in?
- Klassiek internationaal recht: Volkenrecht -> regels tussen staten
- Moderne internationaal recht: verhoudingen tussen staten en internationale organisaties en individuen
In klassiek internationaal recht staan de rechten en plichten van staten in hun onderlinge verhoudingen centraal. Het gaat om afbakeningsrecht, ookwel recht van co-existentie. Wat zijn de rechtsgebieden die traditioneel tot het klassieke internationaal recht behoren?
- Recht van zee
- Recht van de diplomatieke betrekkingen
- Recht inzake staatsaansprakelijkheid
- Regels met betrekking tot geweldsmisbruik
De samenwerking tussen staten werd steeds belangrijker -> modern internationaal recht -> recht van coöperatie -> rechter der internationale organisaties. Wat is dan het verschil tussen recht van co-existentie en recht van coöperatie?
Co-existentie: geven hun soevereiniteit niet op, bestaan naast elkaar, doelen worden afgebakend
Coöperatie: geven soevereiniteit wel op, werken samen
Wat zijn de bronnen van het internationaal recht? Art. 38 Statuut Internationaal Gerechtshof
- Verdragen
- Internationaal gewoonterecht
- Algemene rechtsbeginselen
- Rechterlijke beslissingen
- Opvattingen van de meest gezaghebbende auteur
Wat is een verdrag?
Een internationale overeenkomst tussen twee (bilateraal) of meer (multilateraal) staten of organisaties waarin de wil en de bereidheid van staten zich te binden tot uitdrukking komt
Hoe ontstaat een verdrag?
- Gedrag wordt gesloten door regering
- Raad van State dient advies te hebben uitgebracht
- Goedkeuring door SG
- Ratificatie
- Bekendmaking in Tractatenblad
Wanneer het in werking treedt, regelt het verdrag
Verbindende kracht wanneer het is bekendgemaakt
Wat zijn twee vereiseten van internationaal gewoonterecht?
- Herhaling
- Staten moeten van mening zijn dat deze praktijk overeenkomt met het recht
Wat zijn de algemene rechtsbeginselen als bron van internationaal recht? Wat zijn voorbeelden van algemene rechtsbeginselen?
Rechtsbeginselen die grondslag vormen van rechtsstelsel van de beschaafde naties.
- Schadevergoeding bij toebrengen schade
- Beginsel van misbruik van bevoegdheid
- Beginsel van goede trouw
Wie zijn de belangrijkste rechtssubjecten van het internationaal recht? Staten. Volkenrechtelijk is er sprake van een staat als er wordt voldaan aan 3 kenmerken:
- Territoir
- Bevolking
- Regering die gezag uitoefent
Wat zijn de kenmerken van nationaal recht?
- Hoog ontwikkelde rechtsorde
- Verticale structuur wat tot uiting komt in centraal gezag
- Centrale wetgever
- Uitvoerende macht
- Rechtgevende macht
- Overheid beschikt over geweldsmonopolie
Wat zijn de kenmerken van internationaal recht?
- Heeft geen internationale wetgever
- Geen wereldrechter -> staten zelf die regelen dienen uit te voeren
- Geen centraal gezag om internationaal recht af te dwingen
- Horizontale structuur
Wat is het non-interventiebeginsel?
Het is voor staten verboden zich met elkaars interne aangelegenheden in te laten
Wat zijn intergouvernementele organisaties?
De organisatie kan slechts bindende besluiten nemen indien alle lidstaten hiermee instemmen. Intergouvernementele organisaties komen het meest voor, bv. NAVO, Raad van Europa
Wat zijn supranationale organisatie?
De staten dragen een deel van hun soevereiniteit over en tegen hun wil kunnen worden gebonden aan de door de organisatie genomen besluiten. EU en VN zijn supranationaal
Wat is het belangrijkste doel van de VN?
Het handhaven van de internationale vrede en veiligheid
De Raad van Europa is ook intergouvernementeel. Wat is er tot stand gekomen uit de Raad van Europa?
- EVRM (Europees Verdrag van de Rechten van de Mens). Dit heeft zijn eigen hof EHRM. Deze uitspraken zijn bindend voor de staten die partij zijn bij het EVRM
Wat zijn de organen van de Europese Unie?
- Europese Commissie -> onafhankelijk orgaan. Hoogst uitvoerende orgaan. Puur gericht op belang van de EU
-De Raad van Minsisters -> belangrijkste politieke en wetgevende orgaan - Europees Parlement -> om de vijf jaar verkozen. Taak: controleren van de commissie, kan commissie dwingen af te treden
Wat zijn de organen van de Europese Unie?
- Europese Commissie -> onafhankelijk orgaan. Hoogst uitvoerende orgaan. Puur gericht op belang van de EU
-De Raad van Minsisters -> belangrijkste politieke en wetgevende orgaan - Europees Parlement -> om de vijf jaar verkozen. Taak: controleren van de commissie, kan commissie dwingen af te treden
- Hof van Justitie -> 28 rechters. elke 6 jaar. Een lagere nationale rechter mag aan het hof een prejudiciële vraag stellen.
- Europese Raad -> geeft nodige impulsen voor de ontwikkeling van de Unie. Gevormd door regeringsleiders lidstaten en voorzitten EU Commissie
- Europese Centrale Bank -> waarborgen prijsstabiliteit
- Algemene Rekenkamer -> Toezicht houden op de financiële middelen van de EU
Bepaalde mensenrechten hebben een gewoonterechtelijke status. Wat houdt dit in?
Of staten partij zijn bij een mensenrechtenverdrag niet van toepassing is voor het zich houden aan mensenrechten.
Wat zijn een aantal mensenrechten?
- Verbod op marteling
- Verbod op slavernij
- Verbod van rassendiscriminatie
- Recht op leven
- Recht op zelfbeschikking
Wat is dualisme?
Nationaal en internationaal recht vormen gescheiden rechtsorden. Verdragsregel moet via procedure van wet in formele zin omgezet worden naar nationale wet
Wat is monisme?
Internationaal recht en nationaal recht zijn praktisch een. Internationaal recht heeft zelfs voorrang boven het nationaal recht
Er zijn twee benaderingen van de definitie van mensenrechten. Wat zijn dit?
- Filosofisch-ethische: Mensenrechten zijn fundamentele waarden die door het recht moeten worden beschermd of die de basis zijn van het recht. Sterk natuurrechtelijke treken
- Structureel-vergelijkende/moderne benadering: Men probeert structuur van mensenrechten te vergelijken met verschijnselen die er op lijken. Mensenrechten plaatsen we nu als tussencategorie tussen natuurrecht en positief recht
Er zijn 5 kenmerken van het moderne concept van mensenrecht. Welke zijn dit?
- Hoger recht
- Gecodificeerd hoger recht
- Rigide recht
- Afdwingbaarheid voor de rechter
- Universaliteitspretentie
Wat zijn de eisen van het hogere recht?
- Het moet zichtbaar gemaakt worden -> codificeren
- Het moet stabiel zijn -> zwaardere wijzigingsprocedure dan het recht van alledag
- Het moet effectief zijn -> institutionaliseren en reguleren van het verzet tegen de staat. Hoger recht opgetekend in de constitutie. Toetsbaar door de rechter
Wat is constitutionalisme?
Natuurlijke rechten steeds meer opgetekend. Het codificeren van hoger recht in grondwetten. Constitutionalisme markeert het begin van het mensenrechtenidee
Wat is het verschil tussen normaal recht en hoger recht na codificatie?
Staat na codificatie niet op hetzelfde niveau, maar het gaat boven het alledaags recht. Verschilt op materieel en formeel niveau. Hoger recht in speciale documenten op plechtstatige manier ondertekend
Er zijn drie houdingen van hoger recht
- Flexibel hoger recht -> mee veranderen met de opvattingen van de maatschappij.
- Volkomen rigide hoger recht -> Het is onwijzigbaar. Natuurrecht en godenrecht
- Gematigd rigide hoger recht -> alleen veranderbaar via speciale procedure:
1. via gekwalificeerde meerderheid
2. Via referendum
3. Goedkeuring door een speciaal orgaan
Wat houdt afdwingbaarheid van de rechter in?
Het hogere recht kan via het rechterlijk optreden beschermd worden.
Wat zijn 4 manieren waarop we een beroep kunnen onderkennen op rechten?
- Gewone juridische rechten -> positiefrechtelijk systeem waaraan we recht ontlenen
- Mensenrechten als constitutionele rechten -> speciale en beschermende rechten -> verdragen en grondwetten
- Gewone morele rechten
- Mensenrechten als universele of natuurlijke rechten -> rechten voor iedereen, overal en onder alle omstandigheden
Eerste 2 positief recht, laatste twee moraal
Het internationaal recht kent verschillende rechten. Welke zijn dit?
- Het vredesrecht
- Neutralisatierecht
- Oorlogsrecht: Ius ad bellum en ius in bello (humanitair oorlogsrecht)
