Hugmyndafræði og uppeldishlutverk fjölskyldunnar Flashcards
5 einkennandi þættir fyrir þroska yfir æviskeiðið
- Multidirectional - í margar áttir
- Multidisciplinary - breytileiki en jafnframt stöðugleiki
- Plasticity - Breytileiki en jafnframt stöðugleiki
- Multicontextual - í mörgu samhengi
- Multicultural - í margvíslegri menningu
Mannlegur þroski í margs konar samhengi (multicontextual)
- Sögulegt:
- Félags- og fjárhagslegt
- Sögulegt (historic): fólk sem fæðist á svipuðum tíma tilheyrir ákv hóp (cohort) og verður fyrir svipuðum áhrifum
- Félags- og fjárhagslegt (socioeconomic): menntun og fjárhagsleg staða getur haft áhrif á þroska einstaklingsins. Erfið fjárhagsleg staða getur t.d dregið úr möguleikum foreldra að fjármagna íþrótta- og listþjálfun barna
Vistfræðileg - kerfakenning um þroska (Urie Bronfenbrenner)
- Microsystems
- Exosystems
- Macrosystems
- Mesosystem
Vistfræðileg - kerfakenning um þroska
- Microsystems
þeir sem standa næst einstaklingum s.s fjölskyldan og jafningjar
Vistfræðileg - kerfakenning um þroska
- Exosystems
Ytra kerfi, s.s lagalegt kerfi, félagslegt kerfi, menntakerfið
Vistfræðileg - kerfakenning um þroska
- Macrosystems
stærri félagsleg umgjörð s.s menningarleg gildi, pólítískar áherslur, efnahagslegar áherslur
Vistfræðileg - kerfakenning um þroska
- Mesosytem
samspil milli kerfa
Mannlegur þroski í margs konar menningu (multicultural)
- mismunandi hvað börnum er kennt í hverju samfélagi
- ólíkir siðir og venjur meðal ólíkra þjóðarbrota
Helstu svið mannlegs þroska
- Líffélagslegt
- Vitsmunalegt
- Sálfélagslegt
Helstu svið mannlegs þroska
- Líffélagslegt
Líkamsvöxtur, líkamsbreytingar og erfðir en einnig heilbrigðishættir sem hafa áhrif (t.d næring).
Hreyfiþroski, allt frá því að grípa hringluna og í að geta t.d hjólað eða hlaupið.
Félagslegir og menningarlegir þættir sem hafa áhrif s.s lengd brjóstagjafar, menntun barna með sérþarfir, viðhorfur til þess hvernig hinn fullkomni líkami eigi að vera
Helstu svið mannlegs þroska
- Vitsmunalegt
Hugsanaferli sem eru notuð til að öðlast þekkingu og kynnast umhverfinu.
Í því felst skynjun, ímyndun, dómgreind, minni og tungumál - ferli sem fólk notar til að hugsa, ákveða og læra.
Felur í sér formlega menntun í skóla og óformlega menntun frá foreldrum og vinum, forvitni einstaklings og sköpun hans.
Helstu svið mannlegs þroska
- Sálfélagslegt
þroski tilfinninga, skapgerðar og félagslegrar færni.
Áhrif fjölskyldu, vina, samfélags, menningarinnar og hins stærra samfélags.
Menningarmunur t.d varðandi barneignir, samsetningu fjölskyldunnar og hver sé viðeigandi hegðun kynjanna.
Lífsskeiðin
- Ungbarn: 0-2 ára
- Snemm barnæska: 2-6 ára
- Mið barnæska: 6-11
- Unglingsárin: 11-18 ára
- Snemm fullorðinsár: 18-25 ára
- Fullorðinsár: 25-65
- Síðbúin fullorðinsár: 65 og eldri
Rannsóknir á þroska mannsins
Rannsóknir á þroska mannsins leitast við að skoða hvernig og hversvegna fólk breytist eða breytist ekki yfir ákveðinn tíma.
Hvað er kjarnafjölskylda?
Fjölskylda sem samanstendur af konu, karli og barni / börnum þeirra undir 18 ára
Hvað er stórfjölskylda?
fjölskylda sem er með 3 kynslóðir sem búa saman og etv aðrir ættingjar
Hvað er nánd?
Nánd felur í sér ástúð, hlýju og væntumþykju.
Tilfinning um nálægð og tengsl
Nánd - eitt stig í kenningu Erik Erikson
- Nánd gegn einangrun (intimacy vs isolation)
- Maðurinn hefur þörf fyrir nánd. Hún er nauðsynleg fyrir heilsu og vellíðan
- Nánd þróast með samskiptum, með því að sjá tilfinningar og oopna sjálfan sig (hug sinn og skoðanir) fyrir annarri manneskju
Parasamband: HVernig er staðið að ákvörðun um barneignir?
- Ræða saman (viðhorf beggja)- > komast að samkomulagi
- Velta fyrir sér hvers vegna?
- Gera sér grein fyrir hvað felst í því að eignast barn, krefjandi þættir (tími, álag, kostnaður…) og styrkjandi/ánægjulegir þættir (sambandið, gleði, gefandi…)
- Er pláss fyrir barnið? -Tími fyrir það?
- Hlutverk foreldra eftir barneign- breytt hlutverk, hver ber ábyrgð? Hver vaknar til barnsins? Hvenær að byrja að vinna?
8 þroskastig fjölskyldunnar
1.stig - myndun fjölskyldu
2.stig - barneignafjölskylda
3.stig - fjölskylda með forskólabörn
4.stig fjölskylda með skólabörn
5.stig fjölskylda með unglinga
6.stig - fjölskylda með ungt fullorðið fólk (fyrsta barn til að fara að heima og þar til allir eru farnir)
7.stig - miðaldra foreldrar (tómt hreiður og þar til hætt er að vinna)
8.stig - fjölskylda eftir að fjölskyldumeðlimir eru hættir að vinna og fram að ævilokum
ýmiss þroskaverkefni fjölskyldunnar: dæmi
- Viðhalda góðu sambandi við maka
- Skapa öryggi innan veggja heimilisins
- Hafa heilbrigð samskipti í fjölskyldunni og utan hennar s.s. við upprunafjölskyldu og
tengdafjölskyldu - Skapa stöðugleika í fjölskyldunni með nýju barni
- Mynda tengsl við barnið (attachment)
- Samhæfa ólík þroskaverkefni og þarfir fjölskyldumeðlima
- Mæta þörfum fjölskyldumeðlima varðandi húsnæði, fæði, klæði…
- Félagsmótun barna (vera til leiðsagnar, hvetja og aðstoða við nám…)
- Vitsmunaleg örvun barna
- Umönnun barna (verndun þeirra…)
- Byggja upp sterka sjálfsmynd barna
- Stöðug aðlögun að breytingum
- Átta sig á mismunandi þroskastigum barna
Foreldraskyldur (barnalög nr 76)
Barn á rétt á forsjá foreldra sinna, annars eða beggja, uns það verður sjálfráða. Foreldrum ber að annast barn sitt og sýna því umhyggju og virðingu, vernda barn sitt gegn hvers kyns ofbeldi og annarri vanvirðandi háttsemi, afla barni sínu lögmæltrar fræðslu og ala með því iðjusemi og siðgæði. Foreldrum ber að stuðla eftir mætti að því að barn þeirra fái menntun og starfsþjálfun í samræmi við hæfileika þess og áhugamál.
Réttindi barns (barnalög 76)
Barn á rétt á að lifa, þroskast og njóta verndar, umönnunar og annarra réttinda í samræmi við aldur sinn og þroska og án mismununar af nokkru tagi. Óheimilt er að beita barn hvers kyns ofbeldi eða annarri vanvirðandi háttsemi. Það sem barni er fyrir bestu skal ávallt hafa forgang þegar teknar eru ákvarðanir um málefni þess. Barn á rétt á að láta skoðanir sínar í ljós í öllum málum sem það varða og skal tekið réttmætt tillit til skoðana þess í samræmi við aldur og þroska.
Uppeldisaðferðir foreldra: einkennast af tvennu
- Hvers foreldrar krefjast af börnum og unglingum (demandingness)
- Hvernig foreldrar koma til móts við börn og unglinga og stuðla t.d að sjálfsöryggi og sjálfstjórn þeirra (responsiveness)
