Barnæskan: Líkamsþroski barna, gróf- og fínhreyfingar

Question 1

Hvað er hreyfiþroski?

Answer 1

• Hugtak sem notað er um aldrustengdar breytingar á hreyfifærni
• Ferli sem heldur áfram allt lífið
• Hreyfiþroskaáfangar

Question 2

Hvað eru grófhreyfingar?

Answer 2

Athafnir sem reyna á stærri vöðva líkamans. Þær fela í sér stjórn á uppréttri stöðu og hreyfingum líkamans.
- Dæmi: velta, sitja, skríða, ganga, hlaupa, sparka bolta…

Question 3

Hvað eru fínhreyfingar?

Answer 3

Hæfni líkamans til að beita minni vöðvum líkamans. þær féla í sér hæfni til að samhæfa t.d sjón og hendur
- Dæmi: teikna, púsla, lita og klipppa

Question 4

Hvað ræður hreyfiþroska?

Answer 4

Fyrri kenningar um hreyfiþroska
- Byggðar á langtímarannsóknum á hreyfiþroska
- þroski á MTK stýrir öllum þroska þ.m.t hreyfiþroska
(mikilvægi reflexa)
(lítil áhersla/áhugi á t.d þroska annarra líkamskerfa og áhrifum umhverfis

Question 5

Ungbarnaviðbrögð

Answer 5

• Til að: tryggja öndun, næringu (leitarviðbragð, sogviðbragð og kynging)
• önnur viðbrögð mikilvæg: gripviðbragð og moro viðbragð

Question 6

Ef ungbarnaviðbrögð eru of veik eða of sterk eða ef þau hverfa ekki á ákv aldir… hvað merkir það?

Answer 6

Að eitthvað sé að í MTK

Question 7

Hreyfiþroskaröð

Answer 7

Ákveðin röð á því hvenær börn ná ákv getu (áfanga)

Question 8

Samtímahugmyndir um hreyfiþroska - Kenning kvikra kerfa

Answer 8

• Kenning um hreyfistjórn
• Hefur verið notuð til að stýra hreyfiþroska

Hreyfiþroski er flókinn. Mörg undirkerfi vinna saman að hreyfingu og hreyfistjórn

Question 9

Kerfi sem hafa áhrif á hreyfiþroska

Answer 9

• MTK: dreifð stjórnun innan MTK
• Stoðkerfið: styrkur, vöðvasamvinna, stærð og hlutföll í líkamanum
• þroski á líkamskerfum (öðrum en heila); hjarta, lungu, sjón og önnur skynfæri
• Umhverfið: menning, uppeldisaðferðir og væntingar, skoða umhverfið, æfing (endurteknningar og fjölbreytni)

Question 10

MTK - kerfi sem hafa áhrif á hreyfiþroska

Answer 10

Dreifð stjórnun innan MTK
- Samspil margra kerfa
- Skyn- og hreyfikerfi vinna saman, skyntúlkun
- ýmsir vitsmunaþættir
- þroski á heila - háður virkni (öll reynsla virkjar taugatengingar - styrkir þær en aðrar eru óvirkar )

Question 11

Stoðkerfið - kerfi sem hafa áhrif á hreyfiþroska

Answer 11

• Styrkur
• Vöðvasamvinna (synergiur)
• Stærð og hlutföll í líkama (vöxtur - börnin stækka, þyngjast og fitudreifing breytist. þurfa að laga kerfin með tilliti til þess)

Question 12

Umhverfi - kerfi sem hafa áhrif á hreyfiþroska

Answer 12

• Tækifæri til að hreyfa sig á fjölbreyttan hátt (verkið og umhverfið) - menning
• Uppeldisaðferðir og væntingar
• Að skoða umhverfið og velja bestu hreyfilausnina í því, er eitt af lykilatriðum þess að læra hreyfingar
• Æfing (endurtekning og fjölbreytni)

Question 13

Kenning kvikra kerfa og hreyfiþroski - Thelen og félagar

Answer 13

• Hreyfiþroska er hægt að skýra út frá breytileika á sambandi milli undirkerfa
• Samt er til staðar eh erfðafræðileg forskrift
• Þegar barn færist frá einu getustigi til annars er það vegna þess að eitt (eða fleiri) undirkerfi breytist og hefur áhrif á öll hin
• Undirkerfin þroskast ekki á sama hraða

Question 14

Grófhreyfiþroski fyrsta ársins
- 0-3 mánaða - höfuðstjórn

Answer 14

Á baki:
- í beygju - byrjar að rétta úr sér
- Sparka með fótum og snýr höfði/bol

Á maga:
- í beygju og höfuðið er snúið til annarar hliðar
- fer upp á olnboga og heldur höfði - 2 mánaða
- úthald til að vera á grúfu er stutt í byrjun og barnið kvartar þegar það er búið að fá nóg

Að sitja og standa
- barnið getur ekki setið eitt
- barnið getur ekki staðið eitt

Question 15

Grófhreyfiþroski fyrsta ársins
- 3-6 mánaða - ýtir sér upp frá grúfu og situr

Answer 15

Á baki:
- sparkar mikið og lyftir fótum upp á móti höndum og andliti
- Veltir sér á hliðar 4 1/2 mánaða

Á maga:
- fer upp á olnboga og svo ýtir það sér upp á beina handleggi
- teygir sig eftir hlutum með annarri hendi, meðan þungi hvílir á hinni

Að sitja: sum börn geta setið í lok þessa tímabils

Að standa: spyrnir í fætur þegar stutt er við það

Question 16

Grófhreyfiþroski fyrsta ársins
- 6-9 mánaða - Hreyfing

Answer 16

Á baki:
- vill ekki vera í þessari stöðu

Á maga
- leikur sér á maganum
- skríður áfram á maganaum
- Fer upp á 4 fætur

Sitja
- setjafnvægi - situr án stuðnings - 7 mánaða
- fer um á rassinum

Á fjórum fótum
- ruggar sér fram og aftur á fjórum fótum
- skríða á fjórum fótum 7 mánaða

Standa og ganga
- vill láta leiða sig og ganga
- togar sig upp á hné, stendur upp með stuðningi af húsgögnum - 8 mánaða

Question 17

Grófhreyfiþroski fyrsta ársins
- 9-12 mánaða - Ganga

Answer 17

Á baki og maga: vill ekki

Að sitja:
- Sest upp og leggst niður
- margar setstellingar

Á fjórum fótum: skríður á fjórum fótum

Að standa og ganga
- togar sig upp við húsgögn, gengur meðfram
- gengur þegar leitt með báðum höndum, annarri hendi
- fyrstu skrefin á n stuðnings tekin - 11 mánaða og 3 vikna

Question 18

Fínhreyfiþroski 0-6 mánaða

Answer 18

• 3 mánaða setur hendur saman
• 4 mánaða skoðar hendur sínar, teygir sig í áttina að hlutum til að slá í þá
• 5 mánaða byrjar að grípa um hluti (erfitt að sleppa takinu til að byrja með

Question 19

Fínhreyfiþroski - 6-12 mánaða

Answer 19

• Situr og teygir sig eftir leikföngum, tekur þau, slær í, slær saman og skoðar með munninum.
• gripið færist í fingur nær þumli
• Tangargrip

Question 20

Fínhreyfiþroski - við 12 mánaða

Answer 20

Grip vel þróað og aðlagað að lögun hvers hlutar

Question 21

Líkamsþroski á aldrinum 1-6 ára

Answer 21

• Hægir á vexti miðað við fyrsta æviárið
• Samt hraður vöxtur (útlimir vaxa hraðar en bolur, erfðir og umhverfi)

Question 22

þroski á heila

Answer 22

• Heldur áfram að vaxa á leikskólaárum
• við 6 ára aldur er heilinn orðinn 90% af stærð fullorðinna
• Sérhæfðari
• Sum svæði heila vaxa hraðar en önnur

Question 23

Hreyfiþroska eftir að sjálfstæðri göngu er náð - frá 12/15 mánaða fram að 5 ára aldri (leikskólaaldri)

Answer 23

• Áfram miklar framfarir í hreyfigetu (gróf- og fínhreyfingum)
• Börnin læra nýjar hreyfingar / athafnir eða nýjar aðferðir við ýmsar athafnir sem þau hafa þegar náð
• Meðhreyfingar þegar þau læra nýtt og reyna á sig
• Leikni næst með æfingu
• Hreyfingar barnsins verða smám saman mjúkkar og áreynslulitlar

Question 24

Líkamsþroski á grunnskólaaldri

Answer 24

• Vaxa áfram
• Stelpur stækka hraðar en strákar (stærri við 12 ára aldur)
• Hlutföll í líkama breytast

Question 25

þroski á heila á grunnskólaárum

Answer 25

• Er orðinn 90-95% af fullorðinsstærð
• Taugatengingar stækka og verða flóknari
• Áhrif á hreyfiþroska og annan þroska (mál og vitsmunaþroska)
• Unglingar: mörg svæði heilans ná hámarksstærð, endurskipulagning í heila, háð virkni / notkun

Question 26

Hreyfiþroski á gunnskólaárunum

Answer 26

• fínstilling hreyfinga
• flóknari hreyfingar
• hraði
• Flóknir leikir og íþróttir
• meira krefjandi verkefni
• Unglingar: líkamleg virkni ( lágmarkshreyfing 60mín á dag 7 daga vikunnar)

Question 27

Breytileiki er einkenni þroska

Answer 27

• Fjölbreyttar hreyfingar eru merki um að barnið sé að læra
• Breytileiki í hreyfingum eru merki um að eitt eða fleiri kerfi séu að breytast og sérhæfast
• Barnið er að prófa sig áfram til að finna bestu hreyfinguna

Question 28

þroskaskimun

Answer 28

• Eftirlit á börnum hjá heilsugæslunni
• Samkv Landlæknisembættinu skulu gerðar 5 lykiladlursskoðanir: 6 vikna, 3-6-10 og 18 mánaða
• Eftir það eru 2 skoðanir fram að grunnskólaaldri: 2 1/2 og 4 ára

Question 29

Hvað er skimunarpróf (screening test)

Answer 29

Próf sem eru framkvæmd á fólki sem er heilbrigt til greina þá sem eru í hættu á að fá sjúkdóm eða frávik

Question 30

Brigance þroskaskimun

Answer 30

Nær til margra þroskaþátta:
- fín- og grófhreyfingar
- almenn þekking
- málþroski
- skólafærni
- beiting skriffæris

hægt að leggja matið fyrir og gefa stig á 15-20 mín