Hoorcollege 1 Essay Flashcards
Wat zeggen Thomas Hobbes en Frans de Waal over het ontstaan van moraliteit?
Hobbes stelt dat in het begin van de menselijke geschiedenis er slechts weinig mensen waren en veel bronnen en voedsel. Echter, toen de bevolking groeide moesten mensen met elkaar in competitie gaan over die bronnen. Individuën raakten verwikkeld in een bittere strijd om te overleven. Enkel de sterksten haalden het. In dit harde klimaat verscheen het sociale contract: men dacht dat het in ieders belang was dat men zich hield aan een set van ethische regels en normen. Deze regels werden geïnstitutionaliseerd in wetten en afgedwongen door de staat. Voorbeeld: Stel je voor dat er geen verkeersregels zijn. Iedereen zou zomaar kunnen rijden zonder verkeerslichten of rijbanen. Dit zou leiden tot ongelukken en chaos. Hobbes zou zeggen dat we dus verkeersregels nodig hebben, net zoals we morele regels nodig hebben om vredig samen te leven en met elkaar om te kunnen gaan.
De bioloog Frans De Waal (°1948) heeft aangetoond dat gevoeligheid aan eerlijkheid en altruïsme, die beschouwd worden als voorwaarden voor moraliteit, ook bij dieren voorkomen. Natuurlijk wordt menselijke moraliteit door velen beschouwd als anders dan de moraliteit van niet-menselijke dieren. Er is in onze moraliteit namelijk een rol weggelegd voor religie en voor het concept van taboe, wat misschien niet zo is bij niet- menselijke dieren.
Bijvoorbeeld apen delen soms voedsel met elkaar, zelfs als ze er niets voor terugkrijgen. Dit laat zien dat samenwerking en eerlijkheid niet alleen menselijke eigenschappen zijn.
Door deze theorieën naast elkaar te leggen, kunnen we zien dat moraliteit zowel een sociaal contract als een natuurlijk fenomeen kan zijn.
Leg uit utilitarisme. Wat zijn de sterke en zwakke punten?
+) Het is ethisch progressief want het houdt rekening met ieder wezen die geluk kan ervaren, dus ook vrouwen en dieren
+) het spreekt ons gezond verstand aan en is dus een goede basis voor beleidsvoering
+) Democratisch, spreekt geluk aan van iedereen en niet alleen van de elite.
+) Flexibel, want beslissing wordt per situatie genomen.
-) blijft in zekere mate speculatief → bijv stel je bent arts en er zijn 5 patiënten nodig die elk een orgaan nodig hebben om te overleven, je vind dan één man die een perfecte match is voor alle 5 de patiënten. Moet je deze man dan van het leven beroven om de andere 5 patiënten te redden?
-) kan ook tot conclusies leiden die intuïtief supererogarotisch aanvoelen. Je doet dan meer dan wat strikt moreel noodzakelijk is. → bijv als iemand super rijk is, zou deze persoon dan al zijn geld moeten doneren omdat dit voor meeste mensen zal leiden tot een goed gevolg dan dat deze rijke man maar een deel van zijn geld doneert of helemaal niks?
Leg uit: deontologische ethiek: Wat zijn de sterke en zwakke punten?
+) Bij deontologische ethiek gaat het ook om respect en autonomie, deze kun je niet terug vinden in het utilitarisme. Hierbij gaat het alleen om de gevolgen van een handeling, maar niet om bijvoorbeeld de intentie. Iets doen omdat je voelt dat dit je plicht is maakt ook deel uit van je ethisch handelen, ongeacht de gevolgen die dat heeft
+) Onafhankelijk van gevolgen → morele waarden blijven vaststaan, ook als ze nadelige effecten hebben. Bijvoorbeeld een arts mag niet doden, zelfs niet als dit zou helpen om 5 andere patiënten te redden.
-) Kan alleen plicht wel grond zijn voor moreel handelen? Of moet er iets bijkomen zoals, het geven om anderen. Dit houdt geen rekening met de variatie van ethische situaties.
-) Botsende plicht → wat als plichten zoals loyaliteit en eerlijkheid met elkaar in conflict komen. Een persoon verbegt een vriend voor een vijand. Moet hij dan de waarheid zeggen als ernaar wordt gevraagd, ook als dit die vriend in gevaar brengt?
Leg uit: de theorie van rechtvaardigheid van Rawls. Wat zijn de sterke en zwakke punten?
+) Biedt geloofwaardige argumenten voor de verdeling van bronnen, en is ook toepasbaar op wetten en instellingen
+) Beschermt de zwakste → ongelijkheid kan alleen als het de zwaksten helpt
+) neutrale manier van rechtvaardig bepalen door sluier van onwetendheid worden egoïstische belangen uitgesloten
-) er wordt te veel nadruk gelegd op geld en materiële bronnen. Andere mogelijkheden zijn ook belangrijk zoals onderwijs, vriendschap, mogelijkheid om gezinsleven te hebben. Dit is de capaciteitenbenadering
-) Is het altijd eerlijk? Als iemand hard werkt en echt zijn best doet en iemand die nauwelijks iets doet dus wordt gezien als zwak, evenveel rechten.
Leg uit: deugdethiek. Wat zijn de sterkste en zwakste punten?
+) deugdethiek is een brede moraal. Het is duidelijk wat de inhoud is van de morele principes, in tegenstelling tot het utilitarisme en deontologie.
-) deugdzaamheid hangt af van de juiste opvoeding en opleiding. Kan iemand die leeft in slechte omstandigheden en geen toegang heeft tot juiste begeleiding en opleiding wel deugdzaam leven?
-) Wat als deugdzaam wordt gezien kan verschillen van cultuur tot cultuur, afhankelijk van de cultuur kan bijvoorbeeld euthanisie worden gezien als moord.
-) Deugdethiek lijkt gemaakt te zijn voor interpersoonlijke relaties, maar hoe pas je deze concrete morele regels toe op specifieke sitatueis. → deugdethiek verteld hoe je je leven moeten leiden maar niet hoe je moet handelen in bepaalde ethische dilemma’s
Leg uit: zorgethiek. Wat zijn de sterke en zwakke punten?
+) respect voor de kwetsbaarheid van anderen, het belang van relaties, ethiek als beantwoorden aan behoeften.
+) flexibel: geen strikte regels, kijkt naar de situatie
+) herkenbaar sluit aan bij hoe mensen moreel handelen in het dagelijkse leven → een moeder zorgt voor haar kind, niet omdat het een morele plicht is, maar omdat ze om haar kindje geeft.
-) het associeren van het vrouw-zijn en zorgen duwt mannen en vrouwen altijd nog in een bepaalde rol. Het feit dat er nog steeds vrouwen zijn die een zorgende rol hebben heeft in die optiek niet te maken met dat vrouwen intrinsiek een meer zorgende moraal zouden hebben.
-) verschillende mensen kunnen zorg anders interpreteren. Moet een doktor altijd naar de wensen van een patiënt luisteren, zelfs als die medische risico’s negeert?
Leg uit: wat is de kritiek van Charles Mills op het Kantianisme en sociaal-contract denken?
Kantianisme is deontologisch: Een ethische theorie ontwikkeld door Immanuel Kant die stelt dat de moraliteit van een handeling afhangt van de intentie achter de handeling en of deze voldoet aan een universele wet. Het benadrukt de plicht en het respecteren van de waardigheid van ieder individu
Sociaal contract: men dacht dat het in ieders belang was dat men zich hield aan een set van ethische regels en normen. Deze regels werden geïnstitutionaliseerd in wetten en afgedwongen door de staat.
Hij wijst erop dat voor Kant het concept rationele persoon niet van toepassing was op vrouwen en gekleurde mensen. Kants theorie was voor iedereen bedoeld, maar in de praktijk sloot het raciale minderheden uit. Kant’s theorie was te abstract en geen rekening houdt met historische onderdrukkingen
Voor hem vereist dat respect voor de ander is dat we in rekening brengen, hoe die ander, als deel van een minderheidsgroep, benadeeld waren en zijn.
Filosofen zoals Locke pleitten voor vrijheid, maar steunde slavernij. In de grondwet van amerika werden ideal van vrijheid opgesteld, maar slavernij bleef bestaan. Ongeschreven contract sloot niet-witte mensen uit.
