Hoofdstuk 6 Flashcards
5 rechtvaardigingsgronden
- overmacht noodtoestand
- noodweer
- bevoegd gegeven ambtelijk bevel
- wettelijk voorschrift
- ontbreken materieel wederrechtelijkheid
Grond 1: overmacht noodtoestand
Je moet een keuze maken tussen twee botsende plichten: de wet naleven en een maatschappelijke plicht. Het moet gaan om een acute noodsituatie.
Grond 2: noodweer
Het moet gaan om een noodzakelijke verdediging tegen een ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding van je eigen of andermans lijf, eerbaarheid of goed. Vaak gaat het om zelfverdediging.
Noodzakelijke verdediging: proportionaliteit en subsidiariteit.
Proportioneel: Verdediging en aanval staan met elkaar in verhouding, dus niet proportioneel als je wordt bedreigd met een zakmes en je schiet terug met een AK 47.
Stel dat dit niet zo is: schulduitsluitingsgrond noodweerexces.
Subsidiariteit: het doel van de verdediging kan niet op een andere minder ingrijpende manier worden bereikt, weglopen is vaak de beste verdediging.
Ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding
Het gaat om een aanranding die nu plaatsvindt! Vrees is niet genoeg!
Aanranding moet wederrechtelijk zijn, zie voorbeeld 6.5 pagina 79 boek. Denk aan politieoptreden, zij hebben het geweldsmonopolie.
Lijf, eerbaarheid of goed.
Je mag jezelf alleen verdedigen als het gaat om je lijf, eerbaarheid of goed. Let op het gaat om de seksuele eerbaarheid.
Grond 3: bevoegd gegeven ambtelijk bevel
Je mag iets doen als je de bevoegdheid hebt van een ambtenaar. Het moet wel proportioneel zijn.
Grond 4: wettelijk voorschrift
Artikel 42 sr zegt dat niet strafbaar is, degene die een feit begaat ter uitvoering van een wettelijk voorschrift.
Grond 5: Ontbreken materiele wederrechtelijkheid.
Dit is een ongeschreven rechtvaardigingsgrond.
Arrest:
HR 20 februari 1933, NJ 1933, 918 Veearts. Ging om een overtreding van artikel 82 van de Vee wet: veearts injecteert een virus om koeien te beschermen, maar doel van de wet is bescherming van gezond vee. Arts doet dit door de koeien weerstand te laten opbouwen tegen het virus.
Er zijn vijf schulduitsluitingsgronden:
- Ontoerekeningsvatbaarheid;
- Psychische overmacht;
- Noodweerexces;
- Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel;
- Afwezigheid van alle schuld, AVAS, ongeschreven schulduitsluitingsgrond.
Grond 1: ontoerekeningsvatbaarheid
Art. 39 sr. Strafbaar feit plegen onder invloed van gebrekkige ontwikkeling of een ziekelijke stoornis. De dader kan in dat geval geen verwijt worden gemaakt.
Verminder toerekeningsvatbaar is geen schulduitsluitingsgrond, dat kan alleen in mindere mate toegerekend worden aan de dader.
Grond 2: psychische overmacht
Iemand wordt tot een bepaalde keuze gedwongen. Het moet gaan om een acute van buiten komende drang of kracht waartegen redelijkerwijs geen weerstand geboden kan worden. Om een succesvol beroep op psychische overmacht te doen: eiser van proportionaliteit en subsidiariteit.
Proportioneel: het handelen staat in verhouding met het te bereiken doel
Subsidiariteit: er was geen ander minder ingrijpend alternatief voorhanden.
Grond 3: noodweerexces
Niet strafbaar is de overschrijding van de grenzen van de noodzakelijke verdediging, indien deze het onmiddellijke gevolg is geweest van een hevige gemoedsbeweging, door de aanranding veroorzaakt. Let op er moet wel sprake zijn van een noodweersituatie.
4 voorwaarden van noodweerexces
- Er is sprake van een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding van eigen/andermans lijf, eerbaarheid of goed;
- Er is sprake van noodzakelijke verdediging;
- De verdediging is subsidiair, maar niet proportioneel;
- De disproportionele verdediging is het gevolg van een hevige gemoedsbeweging, die door de aanranding wordt veroorzaakt.
Alleen als aan alle vier de voorwaarden is voldaan, dan is een beroep op noodweerexces succesvol!
Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel
Iemand die zich beroept op een onbevoegd gegeven bevel, is straffeloos als hij een bevel heeft opgevolgd waarvan hij niet wist of hoefde te weten dat dit bevel onbevoegd werd gegeven.
