Hoofdstuk 3 - Voortplanting en ontwikkeling

Question 1

Mitose

Answer 1

= vorming van ‘gewone cellen’

• Interfase
• Profase
• Prometafase
• Metafase
• Anafase
• Telofase

Question 2

Meiose

Answer 2

= vorming van voortplantingscellen
> slechts 1 verdubbeling van N chromosomen > twee opeenvolgende celdelingen > 4 haploïde cellen ontstaan
- Profase 1 en 2
- Prometafase 1 en 2
- Metafase 1 en 2
- Anafase 1 en 2
- Telofase 1 en 2 en  interfase

Question 3

Interfase

Answer 3

= eerste stap mitose

• groei- en duplicatiefase
• chromosomen volledig gestrekt
• exacte replica chromosomen gevormd
• DNA ketens gaan uiteen > DNA-polymerase maakt nieuwe complementaire strengen
• Elke DNA-keten wordt omgeven door fibrillen met ongedeelde centromeer

Question 4

Profase

Answer 4

= tweede stap mitose

• chromatiden worden korter en dikker door toenemende contractie en spiralisatie
• er ontstaat een dochtercentriool > 2 centriolenparen, migreren naar beide polen en ontstaan spoeldraden

Question 5

Prometafase

Answer 5

= derde stap mitose

• kernmembraan desintegreert
• chromosomen naar equatoriaalvlak cel
• spoel heeft centrale celgebied ingenomen

Question 6

Metafase

Answer 6

= vierde stap mitose
- chromosomen op equatoriaalvlak
- chromatiden van chromosoom zijn met kinetochoor verankerd op spoeldraden in centromeer
- DNA van centriomeer zal verdubbelen > beide chromatiden komen volledig los van elkaar
> chromosomen wijken uit elkaar

Question 7

Anafase

Answer 7

= vijfde stap mitose

- dochterchromosomen geheel uit elkaar en naar polen van de spoelfiguur > nemen V-vorm aan en worden nog korter

Question 8

Telofase

Answer 8

= zesde stap mitose

• begint zodra dochterchromosomen zijn gegroepeerd in polen van de cel
• rond elke groep wordt nieuwe kernmembraan gebouwd
• chromosomen despiraliseren en uiteindelijk verschijnen de nucleoli
• gelijktijdig cytokinese > scheiden van dochtercellen

> twee identieke dochtercellen zijn gevormd, beiden zijn identiek aan oudercel. Nu begint een periode van groei voor beide cellen

Question 9

Profase 1

Answer 9

= eerste stap meiose bij eerste deling

• chromosomen tegen elkaar (synapsis) = tetrade
• genetisch materiaal uitgewisseld (crossing-over)

Question 10

Prometafase 1

Answer 10

= tweede stap meiose bij eerste deling

• chromatiden gespiraliseerd
• kernmembraan desintegreert
• spoelfiguur verschijnt
• tetraden in equatoriale vlak

Question 11

Metafase 1

Answer 11

= derde stap meiose bij eerste deling

centromeren van homologe chromosomen naar tegengestelde polen

Question 12

Anafase 1

Answer 12

= vierde stap meiose bij eerste deling

• centromeren geheel uit elkaar
• tetraden in samenstellende homologen gescheiden
• halve tetraden wijken uiteen
• 2 chromatiden hebben gemengde structuur, 2 anderen hebben zelfde structuur behouden

Question 13

Telofase 1 en interfase

Answer 13

= vijfde stap meiose bij eerste deling

• chromosomen bereiken polen in gecondenseerde toestand
• interkinese lijkt op mitosische interfase maar zonder DNA-replicatie.

Resultaat = 2 haploïde dochtercellen

Question 14

Tweede meiotische deling

Answer 14

Korte profase > nieuwe spoelfiguur > chromosomen equatoriaal vlak > centromeren uit elkaar, chromatiden naar overliggende polen > chromatiden bereiken polen ? cytokinese

Resultaat = 4 haploïde dochtercellen

Question 15

Belang van meiose

Answer 15

1) halveren aantal chromosomen
2) genen willekeurig in nieuwe verbanden samengevoegd
> willekeurig wijken bivalenten
> crossing-over tussen bivalenten

Question 16

Aseksuele voortplanting

Answer 16

= productie van individuen zonder tussenkomst van gameten

• nakomelingen zelfde genotype (klonen)
• bij: archaebacteria, eubacteria, protista en bepaalde phyla van animalia

Verschillende wijzen:

1) binaire deling - bij ééncelligen = gelijke deling
2) knopvorming = ongelijke deling, een uitgroei van de ouder (neteldieren)
3) gemmulatie - aggregatie cellen omgeven door gemmula (sponzen)
4) fragmentatie - organisme verdeeld in delen welke uitgroeien tot een nieuw individu (ongewervelden)

Question 17

Seksuele voortplanting

Answer 17

= productie van individuen die een samensmelting zijn van twee ouderindividuen (gameten versmelten)

• Set van N chromosomen van één ouder en set van N chromosomen van andere ouder
• Ouders in principe van ander geslacht: vrouwelijk ova en mannelijk spermatozoa

Question 18

Structuur van ovum

Answer 18

= onbeweeglijke cel met haploïde kern
- veel dooier aanwezig (vitellus of deutoplasma) in cytoplasma
- vaak omgeven door doorzichtige laag: zona pellucida
- cytoplasma niet uniform verdeeld
> animale pool bevat de kern
> vegetatieve pool bevat deutoplasma

Question 19

Soorten ova

Answer 19

1) oligolecitaal ei
> weinig dooier, zeer gelijk verdeeld over cytoplasma. Mammalia, sponzen en holtedieren
2) Mesolecitaal ei
> veel dooier, duidelijk aan vegetatieve pool, kern aan animale pool. Weekdieren, wormen, vissen, amfibieën
3) telolecitaal ei
> zeer veel dooier, cytoplasma samengedrukt in klein eilandje. Vogels en reptielen
4) centrolecitaal ei
> veel tot zeer veel dooier, omring door cytoplasmatische schorslaag, kern centraal. Arthropoda

Question 20

Structuur van spermatozoön

Answer 20

• weinig cytoplasma, geen overbodige organellen
• veel mitochondria om veel energie te produceren
• van bijna alle dieren geflagelleerd en zeer beweeglijk

Kop: is gecondenseerde kern, voorste 2/3e bedekt met acrosoom (als kap op nucleus). Acrosoom bevat enzymen.
Staart: omgeven door speciale structuren. Bij de kop bevinden zich veel mitochondria

Question 21

Vormen van seksuele voortplanting

Answer 21

1) Parthenogenese = ontwikkeling van embryo van niet-bevruchte eicel.
> ameiotische of meiotische parthenogenese
2) Hermafroditisme - bij organismen die éénhuizig zijn.
> soms zelfbevruchting, vaak kruisbevruchting. Voordeel: potentieel tweemaal zoveel nakomelingen.

Question 22

Interne bevruchting

Answer 22

1) Spermatoforen - mannelijk scheidt kleine pakketjes spermatozoa af, vrouwtje neemt deze op met receptaculum, bevruchting gebeurt intern.
2) Coïtus - mannelijk brengt spermatozoa direct in oviducti of andere speciale organen (spermathecae).