Hoofdstuk 2 - Chromosomale afwijkingen

Question 1

Juist of fout?

Euploïden zullen meestal tot een miskraam leiden.

Answer 1

Juist.

Question 2

Juist of fout?

Een autosomale monosomie zal altijd tot een miskraam leiden.

Answer 2

Juist.

Question 3

Welke aneuploïden zullen tot een levensvatbaar kind leiden?

Answer 3

• Trisomie 13: Patau syndroom
• Trisomie 18: Edwards syndroom
• Trisomie 21: Down syndroom

Question 4

Wat is de meest voorkomende oorzaak van trisomie 21?

Answer 4

Een losse trisomie 21, in 95% van de gevallen afkomstig van de moeder. De ouders hebben geen chromosomale afwijkingen. Het herhalingsrisico is 1%.

Question 5

Wat is een reciproke translocatie?

Answer 5

Wanneer twee chromosomen niet-homologe regio’s inruilen.

Question 6

Wat zijn minder voorkomende oorzaken van Down syndroom?

Answer 6

• 4% Robertsoniaanse translocatie: verhoogd herhalingsrisico
• 1% mozaïcisme door postzygotische non-disjunctie

Question 7

Wat is de kleinst detecteerbare afwijking bij karyotypering?

Answer 7

5 megabasen of 5.000.000 nucleotiden.

Question 8

Wat zijn indicaties voor karyotypering?

Answer 8

• Constitutionele aandoeningen: miskraam, mors in utero, perinataal overlijden, sub- of infertiliteit, vermoeden trisomie, congenitale anomalieën, verstandelijke beperking of vertraagde neuromotore ontwikkeling
• Familiale anamnese: eerste-graadsverwant met gekende of vermoede chromosomale afwijking
• Prenataal: afwijkende NIPT, echografische afwijkingen
• Neoplasie: vaste tumoren, hematologische tumoren

Question 9

Wat is meestal de oorzaak van het Turner syndroom?

Answer 9

Een anafase lag, waardoor 1 van de geslachtschromosomen te traag migreert naar de celpool tijdens de celdivisie en buiten de nucleus belandt en wordt afgebroken. Dit kan zowel optreden bij de gametogenese (constitutioneel) of post-zygotisch bij vroege mitose (mozaïcisme). Veel Turner patiënten zijn mozaïek.

Question 10

Is er bij hogere maternele leeftijd een hoger risico op Turner?

Answer 10

Neen.

Question 11

Waar moet je additioneel mee opletten wanneer een mannelijke patiënt met Turner mozaïek is (45X/46XY)?

Answer 11

Wanneer er XY weefsel in de gonaden aanwezig is, gaat het gepaard met een verhoogd risico op maligniteit. Daarom wordt een preventieve gonadectomie aangeboden.

Question 12

Wat is hybridisatie?

Answer 12

Wanneer twee enkele, complementaire DNA-ketens samengebracht worden in een oplossing bij matige temperatuur en pH om zo terug een dubbele helix te vormen. De match hoeft hiervoor geen 100% te zijn.

Question 13

Waarvoor wordt FISH gebruikt?

Answer 13

Om aan- of afwezigheid, copy number en/of chromosomale locatie van een DNA sequentie te bestuderen.

Question 14

Waarvoor wordt arrayCGH gebruikt?

Answer 14

Voor genoomwijde detectie van winst of verlies van genetisch materiaal (bv. deleties of duplicaties). Ongebalanceerde translocaties kunnen dus gedetecteerd worden, maar gebalanceerde translocaties niet!

Question 15

Wat zijn CNV’s?

Answer 15

Copy number variaties zijn structurele variaties die een verandering teweegbrengen in het aantal kopijen van specifieke regio’s in het DNA. Ze kunnen een deletie of een duplicatie betreffen. Deze deleties of duplicaties overspannen een vrij groot deel van het DNA en kunnen dus meerdere genen bevatten.

Question 16

Welke impact kunnen CNV’s hebben?

Answer 16

Ze kunnen benigne polymorfe varianten zijn, maar kunnen ook complexe aandoeningen, Mendeliaanse aandoeningen of sporadische aandoeningen veroorzaken.

Question 17

Bij welke (niet-genetische) aandoeningen zijn CNVs zoals betrokken?

Answer 17

Schizofrenie, bipolaire stoornis, autisme, Alzheimer, idiopathische epilepsie, Parkinson, mentale retardatie, pancreatitis, ziekte van Cröhn, psoriasis, lupus, obesitas,…

Question 18

Geef enkele voorbeelden van autosomaal dominante aandoeningen die veroorzaakt worden door CNVs.

Answer 18

• Williams-Beuren syndroom (deletie)
• Velocardiofaciaal syndroom (deletie)
• Charcot-Marie Tooth type 1A (duplicatie)
• Smith-Magenis syndroom (deletie)
• Spinocerebellaire ataxie-20 (duplicatie)

Question 19

Geef enkele voorbeelden van autosomaal recessieve aandoeningen die veroorzaakt worden door CNVs.

Answer 19

• Ziekte van Gaucher (deletie)
• Spinale musculaire atrofie (deletie)
• Familiale juveniele nefronophtysis (deletie)
• Thalassemie (deletie)

Question 20

Geef enkele voorbeelden van X-gebonden aandoeningen die veroorzaakt worden door CNVs.

Answer 20

• Rood-groen kleurenblindheid (deletie)
• Hemofilie A (inversie/deletie)
• Ichtyosis (deletie)

Question 21

Wat is imprinting?

Answer 21

Het proces waarbij materneel en paterneel afkomstige chromosomen op een unieke manier chemisch gemodificeerd worden, resulterend in een verschillende expressie van gen(en) afhankelijk van hun parentale origine.

Question 22

Juist of fout?

Prader-Willi syndroom wordt veroorzaakt door een deletie van de PWS regio op het materneel allel.

Answer 22

Fout, het wordt veroorzaakt door een deletie van de PWS-regio op het paterneel allel.