hoofdstuk 15 Flashcards
2 redenen waarom causaal interpreteren niet altijd correct kan zijn
- een causaal verband hoeft niet perfect te zijn
- zelfs een perfecte associatie is niet voldoende om van causaliteit te spreken
stelling; enkel waar causale verbanden zijn, kn de epidemioloog interventies doen
juist
prognostische factoren
determinanten die zodra de ziekte eenmaal in gang is gezet, van invloed zijn op het verloop van het ziekteproces
risicofactoren
determinant die/dat de toegenomen waarschijnlijkheid op het oplopen van een ziekte weergeeft in verband met een bepaald gegeven
9 richtlijnen om te helpen bepalen of associaties al dan niet causaal zijn: Austin Bradford Hill
- ) tijdsrelatie
- ) plausibiliteit
- ) consistentie
- ) biologische gradiënt
- ) grootte van het effect
- ) interventie
- ) specificiteit
- ) coherentie van informatie
- ) analogie
tijdsrelatie; waar houdt het rekening mee?(2) + uitleg
- incubatieperiode = tijd tussen blootstelling en eerste symptomen
- latentie periode = tijd tussen infectie en het moment dat de ziekte overdraagbaar is
betekenis plausibiliteit
wanneer er een causaal verband vermoed wordt moet men nagaan of met de huidige kennis van de wetenschap dit verband als waarschijnlijk kan worden geacht
betekenis consistentie
verschillende studies, uitgevoerd met verschillende methodes, op verschillende tijdstippen en populaties, op vergelijkbare resultaten moeten uitkomrn
biologische gradiënt(2)
- er is een dosis-responsrelatie tussen de risicofactor en de ziekte
- er is een verband tussen de mate van blootstelling en de sterkte van het effect
grootte van het effect
sterke banden verhogen de waarschijnlijkheid van een causale relatie
specificiteit betekenis
de causale factor zou enkel en alleen tot één effect moeten leiden, en dit effect zou alleen het gevolg van deze unieke factoren moeten zijn
coherentie van informatie
alle bescikbare gegevens moeten een coherent geheel vormen
sufficiënt- component cause model
het model van voldoende en noodzakelijke oorzaak
voldoende oorzaak, welke weergave wordt er gebruikt?
verschillende determinanten dien samen bestudeerde aandoening tot gevolg hebben. taartdiagrammen stellen telkens een ‘voldoende oorzaak’ voor, waarbij de stukjes van de taart de deeloorzaken vormen
wat betekent voldoende oorzaak
minimale set van factoren die ondervermijdelijk de ziekte veroorzaken
noodzakelijke oorzaak
elke VO is opgedeeld in 8 determinanten. C,H en E zijn NO’s; zij komen in elke voldoende oorzaak terug. zonder de aanwezigheid van de determinanten zal de desbetreffende aandoening niet kunnen ontstaan
hoe kan een causaal verband ook nog verklaard worden? (3)
- bias
- toeval
- effectmodificatie
bias, 2 vormen
systematische fout in het design of verloop van de studie
- selectiebias
- informatie bias
selectie bias
verstoring van de resultaten doordat bepaalde patiënten meer kans hebben om geïncludeerd te worden in een studie
informatie bias
wanneer er een fout optreedt in een meting van te onderzoeken parameters of classificatie van patiënten
effectmodificatie
effect van een determinant op de ziektefrequentie is verschillend voor de verschillende categorieën van een andere variabele
