Hoofdstuk 1: geschiedenis Flashcards
1
Q
Eerste benaming pid
A
Henri & Binet 1895: La psychologie individuelle
- Aankondiging nieuwe discipline: Individuele psychologie
Aandacht voor
- Variëren van psychische processen tussen personen
- Onderling variëren van psychische processen binnen personen
2
Q
Probleem met de terminologie van Henri en Binet
A
- Teveel connotatie met psychoanalytische theorie van Adler
- Verwijst ook nr intraindividuele verschillen één persoon (single case studies) -> verwarring
3
Q
William Stern 1900
A
Eerst gebruik term differentiële psychologie
3-voudige taak omschrijving:
1. Aard en grootte van verschillen in psychisch leven tussen individuen en groepen beschrijven
2. Hoe manifesteren deze verschillen zich (methode)
3. Welke factoren bepalen verschillen (verklaren)
4
Q
Probleem met gebruik van de term differentiële psychologie
A
Domein is te groot, overkoepelende term
- onderscheid psychologie van intelligentie en persoonlijkheidspsychologie
5
Q
Robert Yerkes 1913
A
Wilde eenheid brengen in alle takken van psychologie die vergelijken
-> comparatieve psychologie
- Object is niet het belangrijkste, maar de vergelijking en verschillen
- Gebruikmaken van vergelijkende of correlationele methode
6
Q
Problemen met comparatieve psychologie
A
exclusieve focus op dierenstudies
7
Q
Oud China 2200 v.C
A
dmv archiefonderzoek gevonden
-> driejaarlijkse testafnames van arbeiders voor toewijzen van posities, eventuele promotie
-> 19e eeuw nemen diplomaten uit Engeland dit idee mee naar Engeland voor het uitvoeren van competitieve ambtenarenexamens
8
Q
Pythagoras
6e eeuw v.C
A
- Broederschap rond filosofie, theologie, wetenschap
- Veel regels, taboes, geheimen, heel selectief
- Toelatingstest obv fysionomie: innerlijke persoonseigenschappen (vb.
kunnen zwijgen) afleiden adhv uiterlijke persoonskenmerken (gelaat,
lichaamshouding etc.) ➔ ondertussen achterhaald
9
Q
Plato 427 v. C
A
- Ideale Staat = plaats waar individuen taken toegewezen waarvoor best
geschikt - Niemand exact gelijk geboren, verschillen op vlak van natuurlijke
begaafdheden - Militaire (vnl) geschiktheidstests om soldaten Ideale Staat te selecteren
- Voorloper van personeelspsychologie: juiste persoon toewijzen a juiste
taak
10
Q
Theophrastus
327 v.C.
A
- Collectie van persoonlijkheidsschetsen (karakters) - persoonlijkheidstypes (veinzer, vleier, …) - eerste systematische studie van karakterverschillen
- Kenmerken die vaak samen voorkomen (= verbanden tussen
verschillen) ➔ vormen van persoonlijkheidstypes - Heden: ‘persoonlijkheidstests’ in Flair: type creëren obv antwoorden
op verschillende dimensies
11
Q
Juan .. Navarro
1530
A
- Examen de ingenios para las sciencias ➔ grote invloed, vele
vertalingen - Grote individuele verschillen, zowel algemeen (intelligentie) als
specifiek (vaardigheden) - Oorzaken gezocht in lichaamssappen, klimaat, grootte van brein, …
- Premisse: verschillende beroepen vereisen verschillende
vaardigheidspatronen - Diagnostiek door staat, jongeren verplichten kennisdomein te
studeren waarvoor meest geschikt - Heden: discussie over ijkingstoetsen, kan men obv een proef zeggen
of iemand geschikt is?
12
Q
Francis Galton
1822
A
- Interesse in individuele verschillen, tegen nomothetische benadering:
‘als in Zwitserland bergen in meren gooien, zal het land vlak zijn, maar
dit gemiddelde is geen representatie meer van Zwitserland’ - Pionier meetinstrumenten voor individuele verschillen
- Meten mentale kracht - obv onderzoek motorische beperkingen mensen mentale handicap - uiteenlopende vaardigheden hangen onderling samen - als (niet) goed in A, dan ook (niet) goed in B, C, D en E
- Technieken - fluitjes voor gehoorafstand - handdynamometer voor grijpkracht - vingerafdrukkenonderzoek - cardiograaf, bloeddrukmeter bij kleine emotionele shocks - genegenheid: druk op stoelpoten meten om te kijken hoe erg mensen naar elkaar toe neigen (naast elkaar zitten op 2 stoelen, druk meten)
- Aanleggen van databestanden
- Eerste simpele statistische analyses (frequentieverdelingen)
13
Q
James Cattell
1860
A
- Doctoraatsstudent Wundt: idiografisch ipv nomothetisch
- Doctoraat individuele verschillen
- Mental tests: metingen individuele vaardigheidsverschillen
- Elementaire sensori-motorische taken (cf. Galton): afstand tussen 2
tactiele sensaties (naald) die nodig is om het als 2 ipv 1 drukpunt(en)
te ervaren bijvoorbeeld
14
Q
Alfred Binet
1857
A
- Cattell, Galton: individuele verschillen in hogere-ordeprocessen,
sterker dan elementaire sensori-motorische taken - Ontwikkelt ‘Echelle métrique de l’intelligence’ ➔ Stanford-Binet test
= eerste officiële intelligentietest, detectie zwakbegaafden
15
Q
20e eeuw
A
- WOI: interesse in individuele verschillen in stress (combat stress als
voorloper van PTSS) - Meting en beschrijving IV in crisis in jaren 1960 door sterke
waardenconnotaties bij verschillen (‘goed’ en ‘slecht’)
➔ leidde tot evaluatief neutraler onderzoek naar cognitieve stijlen
(zonder waardeoordeel) - Problemen met treklabels - filosofisch-ideologisch: onderbrengen in hokjes is desindividuerend,
maar ieder mens is net uniek - empirisch: individuele gedragsverschillen niet consistent over
situaties heen (Mischel, 1968) = cross-situationele inconsistentie
16
Q
Proximale verklaringen voor idv
A
- Psychologische verklaringen
- Biologische verklaringen
-> humorale theorie
-> frenologie
17
Q
Psychologische verklaringen
A
Individuele verschillen obv verschillen in basisvaardigheden+ basisdimensies van persoonlijkheid (‘de geest’)
18
Q
Plato
A
- Ziel bestaat uit eerst 2, later 3 delen - rationele ziel: intellectueel (intelligentie, …) - irrationele ziel: verlangen en begeerte (lust, emotie) - begeestering: aanzet tot actie (motivatie)
- Mensen verschillen op deze delen in hun ziel van elkaar
19
Q
Huarte
A
- Individuele verschildimensies associëren met cognitieve functies van
de geest: begrijpen, geheugen, verbeeldingskracht - vb. filosofisch-theologische scholastiek = begrijpen - vb. prediken = verbeelding - Structuur van vaardigheidsdimensies: begrijpen en verbeelden sluiten
elkaar uit, mutueel exclusief
➔ je kan ze niet beide hebben, slechts 1 talent
20
Q
Hippocrates 460 v.C.
A
- 4 oerelementen in lichaam (lucht, aarde, vuur en water)
- Nemen vorm aan van 4 humores (sappen): bloed, flegma (slijm),
zwarte gal, gele gal - Ziekte = stoornis in evenwicht sappen
➔ loopneus betekent teveel flegma; behandeling houdt in evenwicht
herstellen (vb. bloed aftappen)
21
Q
Galenus
130
A
- Indien overwicht aan sappen, geen ziekte maar een bepaald
temperament - Verschillende temperamenten
Slijm Flegmatisch Kalm, bedacht
Bloed Sanguistisch Levendig, gelukkig
Gele gal Cholerisch Kwaad
Zwarte gal Melancholisch Pessimistisch
22
Q
Gall
1758
&
Spurzheim
1776
A
- Assumpties frenologie - mentale functies gebaseerd op specifieke processen gelokaliseerd in
specifieke hersengebieden - intensiteit van functies gereflecteerd in omtrek en externe topografie
(knobbeltjes) van schedel - Taxonomie 35 mentale functies/vermogens, zowel affectief als
intellectueel
23
Q
Horoscopale
astrologie
A
- Ontstaan in Babylonië, 10 000 v.C. - stand van sterren vormt dierenriem met 12 (13) tekens,
sterrenbeelden - relatieve positie planeten op moment van geboorte bepaald
persoonlijkheid en levensloopgebeurtenissen - revival vanaf renaissance - implicatie: predeterminisme, leren en ervaring ondergeschikte rol - Evidentie - geen; enkel over onderzoek meer kans op schizofrenie indien
geboren in maart-april ➔ maar niets te maken met predeterminisme,
eerder omgevingsfactoren
24
Q
Nature versus
nurture
A
- Plato: reminiscentietheorie - kennis = vormen, ideeën = objectieve werkelijkheid - ziel is eeuwig, lichaam is enkel voertuig van ziel; ziel kende vormen
al voor ziel in lichaam was - kennis en leren = het naar boven halen, opgraven van aanwezige
kennis in ziel
➔ nature, constellatie - Augustinus (354) - ziel is immaterieel en onverwoestbaar - vermogens van de ziel zijn aangeboren
➔ nature, constellatie - Descartes (1596) - eerst: mensen bij geboorte allemaal zelfde vermogen (de rede) om
waar en vals te onderscheiden - later nuance: verschillen bij geboorte, maar kan getraind worden
➔ nature naar nurture - John Locke (1632) - tégen aangeboren, universele ideeën - mens = tabula rasa - eenvoudige ideeën komen binnen, combinaties tot complexe ideeën,
die vormen kennis
➔ nurture
➔ fundamentele tegenstelling tussen rationalisten (aangeboren, nature) en
empiristen (aangeleerd door ervaring, nurture)
25
Q
J.B. Watson
A
- Grondlegger behaviorisme (vandaag belang in gedragstherapie)
- Persoonlijkheid = conditionering van S-R-ketens
➔ zie Little Albert, vreesconditionering - Individuele verschillen = resultaat van verschillen in leergeschiedenis
➔ nurture
26
Q
Charles Darwin
1809
A
- Voor Darwin - schepping statisch, gebouwd door God in 6 dagen - intelligent design: ideale eigenschappen om te overleven, organismen
goed aangepast omdat schepper zo slim is, bepaalt bewust individuele
verschillen - Systematische observatie - schepping dynamisch, steeds in evolutie - natuur past zichzelf aan door natuurlijke en seksuele selectie
- On the origin of species: natuurlijke en seksuele selectie - meer individuen geboren dan dat er uiteindelijk geslachtsrijp worden
(=verlies), survival of the fittest - natuurlijke variatie in eigenschappen van nakomelingen; verschillen
toe te schrijven (deels) aan erfelijkheid (nature) - sommige eigenschappen leiden tot hogere overlevings- en
voortplantingskansen
➔ nakomelingen erven succesvolle eigenschappen (v overlevers)
➔ sterke nadruk op rol van genen, nature
27
Q
Francis Galton
1822
A
- Geïnspireerd door Darwin, focust zich op overerving van mentale
eigenschappen - Assumptie = genialiteit is erfelijk
- Stamboommethode - testen met mensen, 2.5% besten waren ‘geniaal’ - 1000 genieën in 300 families onderzocht - kijken of er genieën voorkomen in stamboom familie
- Conclusies - meer genieën in geniale families dan obv toeval - hoe kleiner verwantschap, hoe minder kans dat deze persoon genie - besluit dat genialiteit erfelijk is
- Confounder: rol van het milieu, in zelfde stamboom vaak zelfde
opvoeding etc. ➔ invloed op genialiteit - Komt met eugenetische conclusies: kwaliteit menselijk ras opdrijven
dmv natuurlijke selectie, enkel goede individuen laten voortplanten
28
Q
Rest 20e
eeuw
A
- Eugenetische beweging (Terman oa): gedwongen sterilisatie,
huwelijkswetten, imigratiewetten, nazisme - Discussie nature-nurture heeft implicaties voor veel domeinen - rechtssysteem: schuldig indien moordenaar in je genen? - syndroom van Down vroegtijdig opsporen: aborteren?
- Nature en nurture: sterke interactie nature-nurture, hebben invloed op
elkaar (vb. trauma invloed op DNA, genen invloed op opvoeding) - Eindideaal eugenetici: wereld van perfecte mensen, geen individuele
verschillen - Ook eindideaal van Watsonianen: individuele verschillen opheffen
door opvoeding
