Hoofdstuk 1: geschiedenis

Question 1

Eerste benaming pid

Answer 1

Henri & Binet 1895: La psychologie individuelle
- Aankondiging nieuwe discipline: Individuele psychologie
Aandacht voor
- Variëren van psychische processen tussen personen
- Onderling variëren van psychische processen binnen personen

Question 2

Probleem met de terminologie van Henri en Binet

Answer 2

• Teveel connotatie met psychoanalytische theorie van Adler
• Verwijst ook nr intraindividuele verschillen één persoon (single case studies) -> verwarring

Question 3

William Stern 1900

Answer 3

Eerst gebruik term differentiële psychologie
3-voudige taak omschrijving:
1. Aard en grootte van verschillen in psychisch leven tussen individuen en groepen beschrijven
2. Hoe manifesteren deze verschillen zich (methode)
3. Welke factoren bepalen verschillen (verklaren)

Question 4

Probleem met gebruik van de term differentiële psychologie

Answer 4

Domein is te groot, overkoepelende term
- onderscheid psychologie van intelligentie en persoonlijkheidspsychologie

Question 5

Robert Yerkes 1913

Answer 5

Wilde eenheid brengen in alle takken van psychologie die vergelijken
-> comparatieve psychologie
- Object is niet het belangrijkste, maar de vergelijking en verschillen
- Gebruikmaken van vergelijkende of correlationele methode

Question 6

Problemen met comparatieve psychologie

Answer 6

exclusieve focus op dierenstudies

Question 7

Oud China 2200 v.C

Answer 7

dmv archiefonderzoek gevonden
-> driejaarlijkse testafnames van arbeiders voor toewijzen van posities, eventuele promotie
-> 19e eeuw nemen diplomaten uit Engeland dit idee mee naar Engeland voor het uitvoeren van competitieve ambtenarenexamens

Question 8

Pythagoras
6e eeuw v.C

Answer 8

• Broederschap rond filosofie, theologie, wetenschap
• Veel regels, taboes, geheimen, heel selectief
• Toelatingstest obv fysionomie: innerlijke persoonseigenschappen (vb.
  kunnen zwijgen) afleiden adhv uiterlijke persoonskenmerken (gelaat,
  lichaamshouding etc.) ➔ ondertussen achterhaald

Question 9

Plato 427 v. C

Answer 9

• Ideale Staat = plaats waar individuen taken toegewezen waarvoor best
  geschikt
• Niemand exact gelijk geboren, verschillen op vlak van natuurlijke
  begaafdheden
• Militaire (vnl) geschiktheidstests om soldaten Ideale Staat te selecteren
• Voorloper van personeelspsychologie: juiste persoon toewijzen a juiste
  taak

Question 10

Theophrastus
327 v.C.

Answer 10

• Collectie van persoonlijkheidsschetsen (karakters) - persoonlijkheidstypes (veinzer, vleier, …) - eerste systematische studie van karakterverschillen
• Kenmerken die vaak samen voorkomen (= verbanden tussen
  verschillen) ➔ vormen van persoonlijkheidstypes
• Heden: ‘persoonlijkheidstests’ in Flair: type creëren obv antwoorden
  op verschillende dimensies

Question 11

Juan .. Navarro
1530

Answer 11

• Examen de ingenios para las sciencias ➔ grote invloed, vele
  vertalingen
• Grote individuele verschillen, zowel algemeen (intelligentie) als
  specifiek (vaardigheden)
• Oorzaken gezocht in lichaamssappen, klimaat, grootte van brein, …
• Premisse: verschillende beroepen vereisen verschillende
  vaardigheidspatronen
• Diagnostiek door staat, jongeren verplichten kennisdomein te
  studeren waarvoor meest geschikt
• Heden: discussie over ijkingstoetsen, kan men obv een proef zeggen
  of iemand geschikt is?

Question 12

Francis Galton
1822

Answer 12

• Interesse in individuele verschillen, tegen nomothetische benadering:
  ‘als in Zwitserland bergen in meren gooien, zal het land vlak zijn, maar
  dit gemiddelde is geen representatie meer van Zwitserland’
• Pionier meetinstrumenten voor individuele verschillen
• Meten mentale kracht - obv onderzoek motorische beperkingen mensen mentale handicap - uiteenlopende vaardigheden hangen onderling samen - als (niet) goed in A, dan ook (niet) goed in B, C, D en E
• Technieken - fluitjes voor gehoorafstand - handdynamometer voor grijpkracht - vingerafdrukkenonderzoek - cardiograaf, bloeddrukmeter bij kleine emotionele shocks - genegenheid: druk op stoelpoten meten om te kijken hoe erg mensen naar elkaar toe neigen (naast elkaar zitten op 2 stoelen, druk meten)
• Aanleggen van databestanden
• Eerste simpele statistische analyses (frequentieverdelingen)

Question 13

James Cattell
1860

Answer 13

• Doctoraatsstudent Wundt: idiografisch ipv nomothetisch
• Doctoraat individuele verschillen
• Mental tests: metingen individuele vaardigheidsverschillen
• Elementaire sensori-motorische taken (cf. Galton): afstand tussen 2
  tactiele sensaties (naald) die nodig is om het als 2 ipv 1 drukpunt(en)
  te ervaren bijvoorbeeld

Question 14

Alfred Binet
1857

Answer 14

•  Cattell, Galton: individuele verschillen in hogere-ordeprocessen,
  sterker dan elementaire sensori-motorische taken
• Ontwikkelt ‘Echelle métrique de l’intelligence’ ➔ Stanford-Binet test
  = eerste officiële intelligentietest, detectie zwakbegaafden

Question 15

20e eeuw

Answer 15

• WOI: interesse in individuele verschillen in stress (combat stress als
  voorloper van PTSS)
• Meting en beschrijving IV in crisis in jaren 1960 door sterke
  waardenconnotaties bij verschillen (‘goed’ en ‘slecht’)
  ➔ leidde tot evaluatief neutraler onderzoek naar cognitieve stijlen
  (zonder waardeoordeel)
• Problemen met treklabels - filosofisch-ideologisch: onderbrengen in hokjes is desindividuerend,
  maar ieder mens is net uniek - empirisch: individuele gedragsverschillen niet consistent over
  situaties heen (Mischel, 1968) = cross-situationele inconsistentie

Question 16

Proximale verklaringen voor idv

Answer 16

• Psychologische verklaringen
• Biologische verklaringen
  -> humorale theorie
  -> frenologie

Question 17

Psychologische verklaringen

Answer 17

Individuele verschillen obv verschillen in basisvaardigheden+ basisdimensies van persoonlijkheid (‘de geest’)

Question 18

Plato

Answer 18

• Ziel bestaat uit eerst 2, later 3 delen - rationele ziel: intellectueel (intelligentie, …) - irrationele ziel: verlangen en begeerte (lust, emotie) - begeestering: aanzet tot actie (motivatie)
• Mensen verschillen op deze delen in hun ziel van elkaar

Question 19

Huarte

Answer 19

• Individuele verschildimensies associëren met cognitieve functies van
  de geest: begrijpen, geheugen, verbeeldingskracht - vb. filosofisch-theologische scholastiek = begrijpen - vb. prediken = verbeelding
• Structuur van vaardigheidsdimensies: begrijpen en verbeelden sluiten
  elkaar uit, mutueel exclusief
  ➔ je kan ze niet beide hebben, slechts 1 talent

Question 20

Hippocrates 460 v.C.

Answer 20

• 4 oerelementen in lichaam (lucht, aarde, vuur en water)
• Nemen vorm aan van 4 humores (sappen): bloed, flegma (slijm),
  zwarte gal, gele gal
• Ziekte = stoornis in evenwicht sappen
  ➔ loopneus betekent teveel flegma; behandeling houdt in evenwicht
  herstellen (vb. bloed aftappen)

Question 21

Galenus
130

Answer 21

• Indien overwicht aan sappen, geen ziekte maar een bepaald
  temperament
• Verschillende temperamenten
  Slijm Flegmatisch Kalm, bedacht
  Bloed Sanguistisch Levendig, gelukkig
  Gele gal Cholerisch Kwaad
  Zwarte gal Melancholisch Pessimistisch

Question 22

Gall
1758
&
Spurzheim
1776

Answer 22

• Assumpties frenologie - mentale functies gebaseerd op specifieke processen gelokaliseerd in
  specifieke hersengebieden - intensiteit van functies gereflecteerd in omtrek en externe topografie
  (knobbeltjes) van schedel
• Taxonomie 35 mentale functies/vermogens, zowel affectief als
  intellectueel

Question 23

Horoscopale
astrologie

Answer 23

• Ontstaan in Babylonië, 10 000 v.C. - stand van sterren vormt dierenriem met 12 (13) tekens,
  sterrenbeelden - relatieve positie planeten op moment van geboorte bepaald
  persoonlijkheid en levensloopgebeurtenissen - revival vanaf renaissance - implicatie: predeterminisme, leren en ervaring ondergeschikte rol
• Evidentie - geen; enkel over onderzoek meer kans op schizofrenie indien
  geboren in maart-april ➔ maar niets te maken met predeterminisme,
  eerder omgevingsfactoren

Question 24

Nature versus
nurture

Answer 24

• Plato: reminiscentietheorie - kennis = vormen, ideeën = objectieve werkelijkheid - ziel is eeuwig, lichaam is enkel voertuig van ziel; ziel kende vormen
  al voor ziel in lichaam was - kennis en leren = het naar boven halen, opgraven van aanwezige
  kennis in ziel
  ➔ nature, constellatie
• Augustinus (354) - ziel is immaterieel en onverwoestbaar - vermogens van de ziel zijn aangeboren
  ➔ nature, constellatie
• Descartes (1596) - eerst: mensen bij geboorte allemaal zelfde vermogen (de rede) om
  waar en vals te onderscheiden - later nuance: verschillen bij geboorte, maar kan getraind worden
  ➔ nature naar nurture
• John Locke (1632) - tégen aangeboren, universele ideeën - mens = tabula rasa - eenvoudige ideeën komen binnen, combinaties tot complexe ideeën,
  die vormen kennis
  ➔ nurture
  ➔ fundamentele tegenstelling tussen rationalisten (aangeboren, nature) en
  empiristen (aangeleerd door ervaring, nurture)

Question 25

J.B. Watson

Answer 25

• Grondlegger behaviorisme (vandaag belang in gedragstherapie)
• Persoonlijkheid = conditionering van S-R-ketens
  ➔ zie Little Albert, vreesconditionering
• Individuele verschillen = resultaat van verschillen in leergeschiedenis
  ➔ nurture

Question 26

Charles Darwin
1809

Answer 26

• Voor Darwin - schepping statisch, gebouwd door God in 6 dagen - intelligent design: ideale eigenschappen om te overleven, organismen
  goed aangepast omdat schepper zo slim is, bepaalt bewust individuele
  verschillen
• Systematische observatie - schepping dynamisch, steeds in evolutie - natuur past zichzelf aan door natuurlijke en seksuele selectie
• On the origin of species: natuurlijke en seksuele selectie - meer individuen geboren dan dat er uiteindelijk geslachtsrijp worden
  (=verlies), survival of the fittest - natuurlijke variatie in eigenschappen van nakomelingen; verschillen
  toe te schrijven (deels) aan erfelijkheid (nature) - sommige eigenschappen leiden tot hogere overlevings- en
  voortplantingskansen
  ➔ nakomelingen erven succesvolle eigenschappen (v overlevers)
  ➔ sterke nadruk op rol van genen, nature

Question 27

Francis Galton
1822

Answer 27

• Geïnspireerd door Darwin, focust zich op overerving van mentale
  eigenschappen
• Assumptie = genialiteit is erfelijk
• Stamboommethode - testen met mensen, 2.5% besten waren ‘geniaal’ - 1000 genieën in 300 families onderzocht - kijken of er genieën voorkomen in stamboom familie
• Conclusies - meer genieën in geniale families dan obv toeval - hoe kleiner verwantschap, hoe minder kans dat deze persoon genie - besluit dat genialiteit erfelijk is
• Confounder: rol van het milieu, in zelfde stamboom vaak zelfde
  opvoeding etc. ➔ invloed op genialiteit
• Komt met eugenetische conclusies: kwaliteit menselijk ras opdrijven
  dmv natuurlijke selectie, enkel goede individuen laten voortplanten

Question 28

Rest 20e
eeuw

Answer 28

• Eugenetische beweging (Terman oa): gedwongen sterilisatie,
  huwelijkswetten, imigratiewetten, nazisme
• Discussie nature-nurture heeft implicaties voor veel domeinen - rechtssysteem: schuldig indien moordenaar in je genen? - syndroom van Down vroegtijdig opsporen: aborteren?
• Nature en nurture: sterke interactie nature-nurture, hebben invloed op
  elkaar (vb. trauma invloed op DNA, genen invloed op opvoeding)
• Eindideaal eugenetici: wereld van perfecte mensen, geen individuele
  verschillen
• Ook eindideaal van Watsonianen: individuele verschillen opheffen
  door opvoeding