Historyzm we Francji Flashcards
Historyzm we Francji
W XIX wieku dominującym stylem w nauczaniu akademickim wciąż był klasycyzm,
ale w wyniku studiów nad antykiem zainteresowano się także renesansem, jako czasem
odrodzenia kultury antycznej, oraz barokiem klasycyzującym, który we Francji był bardzo
popularny. W pierwszych dekadach stulecia pojawiały się neorenesansowe loggie i tarasy.
Nawiązywano też chętnie do rodzimej wersji architektury renesansowo-manierystycznej
– stylu wypracowanego na dworze Franciszka I. Przejawiało się to m.in. w powstawaniu
licznych budynków z wysokimi dachami i ozdobnie opracowanymi lukarnami, jak np.
gmach ratusza w Paryżu.
W latach 1853–1870 z inicjatywy cesarza Napoleona III przeprowadzono gruntowną przebudowę miasta, która nadała stolicy Francji reprezentacyjny
charakter.
Odpowiadał za nią Georges Eugène Haussmann – urbanista i prefekt jednej
z dzielnic Paryża. Wyburzono całe dzielnice wraz z ich zabytkową zabudową. Na nowo
wytyczono lub poszerzono ulice i bulwary, często rozchodzące się promieniście od obszernych
placów. Założono parki, zmodernizowano wodociągi i system kanalizacji, wprowadzono
też instalacje gazowe. Powstało wiele wspaniałych budynków użyteczności publicznej
i wielopiętrowych kamienic utrzymanych w duchu historyzmu. We wnętrzach budynków,
których formę dostosowywano do funkcji, pojawiały się metalowe wzmocnienia konstrukcji
Charles Garnier, Opera w Paryżu
Najciekawszym budynkiem powstałym w Paryżu w czasach II Cesarstwa była Opera budowana w latach 1861–1875.
Jej twórca, Charles Garnier, należał do architektów, którzy czerpali z dawnych stylów
w sposób twórczy. Mimo różnorodnych inspiracji osiągnął charakterystyczny wyraz
i spójność stylową gmachu. Fasada Opery najbardziej kojarzy się z barokiem, ze względu
na silne efekty światłocieniowe i zdwojone półkolumny zdobiące przestrzenie międzyokienne. Widoczne są w niej także inspiracje renesansem, zarówno włoskim (przez pięć
lat Garnier studiował w Rzymie), jak i w wydaniu francuskim (ryzality nawiązują
do renesansowej elewacji Luwru). Jest to więc kompilacja
neorenesansu i neobaroku.bDolną
kondygnację zdobią rzeźby, spośród
których najsłynniejsza, wykonana przez
Jeana Baptiste’a Carpeaux, przedstawia
alegorię tańca. Budynek przekryty jest
kopułą usytuowaną ponad główną salą.
Wnętrze pełne jest rzeźb, marmurowych
reliefów oraz złoconych sztukaterii.
Foyer przypomina Galerię Zwierciadlaną
w Wersalu. Na uwagę zasługuje też
bardzo reprezentacyjna klatka schodowa.
Widownia mieści ponad 2 tysiące osób.
Garnier zapytany, w jakim stylu stworzył gmach Opery, odpowiedział, że „w stylu
Napoleona III”. W odczuciu architekta był to bowiem styl nowy, w twórczy sposób czerpiący
z architektury historycznej. Ze swoją dekoracyjnością, a także funkcjonalizmem
oraz logicznym rozłożeniem pomieszczeń, gmach był realizacją cesarskich aspiracji
Napoleona III. Stał się też wzorem dla wielu budowli widowiskowych w Europie.
Paul Abadie, kościół Sacré-Coeur w Paryżu
Przykładem kompilacji stylów neobizantyńskigo i neoromańskiego jest kościół
Sacré-Coeur w Paryżu – dzieło Paula Abadiego. Bazylika ta, wzniesiona na szczycie
wzgórza Montmartre, swą charakterystyczną sylwetką góruje nad miastem. Bazylika została wzniesiona na planie krzyża greckiego. Jej budowę rozpoczęto w 1875 roku,
po wojnie francusko-pruskiej, a ukończono na początku wieku XX. Elewacje wykonano z białego
trawertynu. Kopuły o oryginalnym kształcie zostały zainspirowane romańskimi świątyniami Akwitanii.
neogotyk we Francji
W XIX wieku we Francji gotyk, ze względu na antyfeudalne nastroje, początkowo był
postrzegany jako symbol fanatyzmu i rojalizmu, mimo że w kraju tym istniało wiele
wspaniałych zabytków sztuki gotyckiej. Z czasem te zapatrywania się zmieniły. Architekci
w mniejszym stopniu koncentrowali się jednak na tworzeniu w stylu neogotyckim,
a w większym na naukowym opracowywaniu istniejących zabytków, a w konsekwencji
ich restaurowaniu i konserwacji.
Eugène Emmanuel Viollet-le-Duc
współpracował
przy odnowie Sainte-Chapelle, a następnie katedry Notre Dame w Paryżu. Prowadził
prace konserwatorskie m.in. w Chartres, Amiens i Reims. Zyskał też sławę jako autor
wielotomowej encyklopedii architektury francuskiego średniowiecza. Jego działania były
kontrowersyjne, gdyż przebudowując kościoły w duchu domniemanej czystości stylowej,
wprowadzał do nich wiele ulepszeń i elementów, które były wytworem jego fantazji.
We wspomnianej katedrze Notre Dame stworzył m.in. sygnaturkę na skrzyżowaniu naw.
W takim duchu odrestaurował też słynną twierdzę w Carcassonne.
Henri Labrouste, Biblioteka
św. Genowefy w Paryżu
Niekiedy w powstających w tamtym czasie budynkach fasada była utrzymana w jednym
ze stylów historycznych, a kryła za sobą budowlę wykonaną w zupełnie innej szacie stylowej. Przykładem takiej architektury fasadowej może być zaprojektowana przez Henriego
Labrouste’a Biblioteka św. Genowefy w Paryżu, za której neorenesansową fasadą kryje
się nowoczesne wnętrze.
Architekt w swoich projektach
w nowatorski sposób łączył
konstrukcje z żeliwa z dekoracją
w stylach historycznych.
W fasadzie budowanego w latach
1844–1850 budynku widoczne
są cechy neorenesansowe.
Wnętrze zaaranżowane jest
z wykorzystaniem nowych
technologii.
