Hfst 5: Bewegingsstelsel Flashcards
Wat is reuma?
verzamelnaam voor 200-tal acute en chronische aandoeningen die ons bewegingsstelsel (spieren, pezen, gewrichten) en het bijbehorende bindweefsel aantasten, en die niet aangeboren zijn of veroorzaakt werden door een ongeval of trauma
Welke groepen van reumatische aandoeningen zijn er?
- Ontstekingsreuma of artritis
- Systeemziekten
- Metabool-degeneratieve aandoeningen
- Weke-delen reuma
Wat is artritis?
- vooral in gewrichten en pezen
- meestal met pijn, zwelling, warmte, krachtvermindering en/of stijfheid van één of meerdere gewrichten
- kan acuut of chronisch
Wat zijn systeemziekten?
- meestal gepaard met chronische ontsteking op bindweefselplaatsen, zoals gewrichten, al dan niet in combinatie met de huid, bloedvaten, organen (hart, nieren, longen) of de speekselklieren
Wat zijn metabool-degeneratieve aandoeningen?
vorm van kraakbeenfalen (bv. artrose). Een andere aandoening binnen deze groep is osteoporose of botontkalking
Wat is weke-delen reuma?
tast de omgeving rond het gewricht aan (bv. peesaandoeningen, vormen van spierreuma, fibromyalgie …)
Welke vormen van reuma zijn er?
- jicht
- ziekte van Bechterew
- Fibromyalgie
- osteoporose
Wat is jicht?
- pijnlijke reumatoïde aandoening die gekenmerkt wordt door een plotse hevige
ontsteking aan een gewricht - vorm van acute artritis
Hoe ontstaat jicht?
Sommige mensen scheiden niet genoeg urinezuur uit of produceren er te veel- > te hoog gehalte urinezuur in bloed -> kristallen vormen -> slaan neer in kraakbeen of kunnen gewrichtsholte binnendringen -> ontsteking, zwelling, roodheid en veel pijn
Wat zijn de symptomen van jicht?
- extreme gevoeligheid in het gewricht;
- zwelling en ontsteking van een gewricht;
- glanzende, rode huid;
- schilferende, jeukende huid rond het aangetaste gewricht;
- snelle verergering van de pijn, meestal ’s nachts;
- bewegingsbeperking van het getroffen gewricht;
- koorts, nausea en braken;
- knobbels op de gewrichten
- op termijn: last van nierstenen of nierinsufficiëntie
Hoe wordt urinezuur geproduceerd in het lichaam?
- ontstaat bij de afbraak van purine
- lichaam maakt zelf ook purine aan bij de
afbraak en vernieuwen van lichaamscellen - ichaam maakt meer purine aan dan
dat we binnenkrijgen via de voeding.
Waardoor kan een verhoogd urinezuurgehalte in het bloed ontstaan?
- verhoogde purine-afbraak door stress, chronisch alcoholgebruik of cytostatica;
- verhoogde cel-afbraak door tumoren, psoriasis en obesitas;
- te veel purinerijk voedsel innemen
Wat is de ziekte van Bechtrew?
= spondylitis ankylosans
- reumatische aandoening die een ontsteking van de gewrichten van het bekken en de wervelkolom veroorzaakt
-> veroorzaakt pijn en stijfheid en kan leiden tot een verstijving van wervelkolom
Wat loopt er mis bij de ziekte van Bechtrew?
- gezond persoon: ruimte tussen os sacrum en os ilium
- ziekte van Bechterew: tast ontsteking de randen van gewricht aan, raken kraakbeen en bot beschadigd en wordt het kraakbeen vervangen door bot
- vergevorderd stadium: ziekte heeft volledige verbening van het gewricht plaats gevonden en zijn het os sacrum en os ilium met elkaar vergroeid
Bij wie komt de ziekte van Bechtrew voor?
openbaart zich meestal op jonge leeftijd en komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen
Wat is fibromyalgie?
ziektetoestand die zich uit in bewegings-apparaat (spieren en pezen) en die gekenmerkt wordt door chronische, verspreid voorkomende pijnen en spierstijfheid over het hele lichaam
Wat zijn de kenmerken van fibromyalgie?
- pijn vooral in nek- en schoudergordel, lage rug, bekkengordel en ledematen
- verhoogde drukpijn op een aantal specifieke punten. Deze pijnlijke plekken, de zogenaamde ‘tender points’
Wat is osteoperose?
- bot ontkalkt bot te snel
- proces dat in de loop van een aantal jaren in stilte plaatsvindt
Welke factoren kunnen aanleiding geven tot osteoporose?
- leeftijd
- geslacht
- hormoonstatus
- immobilisatie
- roken
- alcohol
- medicatie gebruik
- bepaalde ziektebeelden
Hoe kan immobilisatie osteoporose beïnvloeden?
bedlegerigheid leidt tot calciumverlies, waardoor er een versnelde botafbraak kan ontstaan; regelmatige lichaamsbeweging kan dit voorkomen door de bloedsomloop te stimuleren, hierdoor kunnen meer voedingsstoffen (zoals calcium) de botten
bereiken
Hoe kan het hormonenspiegel osteoporose beïnvloeden?
de oestrogeen/testosteronspiegel is belangrijk voor de aanmaak en instandhouding van het bot; vrouwen die al vroeg in de menopauze zitten of bij wie de baarmoeder wordt weggehaald, maken minder oestrogenen aan en hebben dus een groter risico op het ontstaan van osteoporose
Wat zijn de symptomen van osteoporose?
- vermindering van lichaamslengte;
- rugpijn;
- kromme rug;
- spontane fracturen;
- spierpijn en spierzwakte;
- compressiefracturen van de wervels
Welke maatregelen kunnen helpen bij de preventie van osteoporose?
- calciumrijke voeding;
- vitamine D;
- lichaamsbeweging;
- rookstop;
- geen overmatig alcoholgebruik;
- minderen van koffie;
- zonlicht
Welke onderzoeken worden er gedaan om de diagnose osteoporose te stellen?
- klinisch onderzoek;
- RX: breuken opsporen, ook osteoporotisch bot;
- botdichtheidsmeting: meestal meet men de heupen en de lumbale wervels. Hoe lager meting, hoe groter risico op fracturen
- bloedafname: bepaling van hormonen, calcium, vitaminen, nierfunctie, schildklierfunctie …
- urinestaal: controle op calcium verlies via urine (= hypercalciurie).
Welke niet-medicamenteuze behandeling van osteoporose zijn er?
- sport;
- dieet;
- beperking van sommige medicatie
Welke medicamenteuze behandeling van osteoporose zijn er?
- hormoonvervangende therapie;
- calcium en vitamine D (bv. Sandoz Calcium®, D-vital®, Steovit® …);
- calcitonine: natuurlijk hormoon van de schildklier dat botontkalking afremt;
- bifosfonaten: verhinderen de botafbraak en stimuleren de productie van nieuw bot
(bv. Actonel®,Fosamax® …)
Wat zijn de symptomen van fracturen?
- haematoomvorming door beschadiging van de omliggende bloedvaten;
- zwelling ten gevolge van de haematoomvorming;
- spierspasmen in de omliggende spieren;
- pijn bij manipulatie
- abnormale stand van het bot;
- lengteverschil van het lidmaat ten opzichte van het andere;
- een dof gevoel of tintelingen in de buurt van de breuk ten gevolge van schade aan de omliggende zenuwen
Hoe kan men fracturen indelen naar de relatie t.o.z. van de omliggende weefsels?
- Gesloten fractuur: de huid is intact en het bot is niet zichtbaar;
- open fractuur: de huid is niet intact en het bot is duidelijk zichtbaar
Hoe kan men fracturen indelen naar ernst van de breuk?
- Volledige breuk: het bot is volledig gebroken;
- onvolledige breuk: het bot is slechts gedeeltelijk gebroken
Hoe kan men fracturen indelen naar de breuklijn?
- Transversale breuk: de breuklijn is horizontaal
- longitudinale breuk: de breuklijn is verticaal
- schuine breuk zonder verplaatsing: de breuklijn loopt schuin en het bot is nog steeds gepositioneerd op dezelfde plaats
- schuine breuk met verplaatsing: de breuklijn loopt schuin en het bot is niet meer gepositioneerd op dezelfde plaats
- spiraalbreuk: de botten zijn gedraaid
- comminutieve breuk: het bot is versplinterd
Waarop gaat gaat men letten bij het uitwendig onderzoek bij fracturen?
- zwelling;
- pijn;
- sensibiliteit;
- mobiliteit;
- abnormale stand van het lichaamsdeel
Hoe gaat men bevestigen dat er een fractuur is?
- RX-opname -> beeld krijgen van de soort fractuur
- zware impact op lichaam: ook een CT-scan vragen -> meer gedetailleerd beeld van de breuk en de omliggende weefsels
Welke behandelingen zijn er bij fracturen?
- gipsverband
- operatie
- rust
Welke vragen moet men stellen om de juiste behandeling voor fracturen te vinden?
- Welk bot is gebroken?
- Wat voor soort breuk is het?
- Zit de breuk in een gewricht?
- Zijn er andere weefselbeschadigingen in de buurt van de breuk?
Hoe werkt een gipsverband?
- nodig om bot in correcte positie te
houden - Als bot verplaatst -> arts bot eerst reduceren of in correcte positie plaatsen
- steeds gesloten reductie waarbij huid intact is
Waarom wordt een open gipsverband gebruikt?
- eerste uren/dagen na de breuk kan zwelling optreden
- kan meer open staan wanneer zwelling zou toenemen
- eerste 48 uur lidmaat in hoogstand
Hoe lang blijft een gipsverband ter plaatse?
- open: tot zwelling is afgenomen
- gesloten: afhankelijk van fractuur -> bekijken na RX
Hoe wordt een gipsverband aangelegd?
- gipskous aangelegd -> huid beschermen
- circulair dikke laag met wattenverband aangelegd -> drukletsels voorkomen
- het gipsverband wordt aangelegd -> eerst natgemaakt om circulair te kunnen aanbrengen -> Door drogen van verband zal hardheid optreden