Het kind

Question 1

Wat is de dubbele houding t.a.v. opvoeden?

Answer 1

“de appel valt niet ver van de boom” (nature) <=> “kinderen heb je zoals je ze kweekt” (nurture)

Question 2

Is de mens een ‘animal educandum’?

Answer 2

Is de mens wel opvoedbaar?

Question 3

Wat is het nativisme?

Answer 3

= erfelijkheidsstrekking
- pessimistisch t.o.v. opvoeden: opvoeding is machteloos

Question 4

Geef voorbeelden van het nativisme.

Answer 4

1. Lambroso: dat de misdadiger als zodanig is geboren en zelfs bepaalde kenmerken vertoont waardoor hij als crimineel herkenbaar is
2. nationaalsocialisme: de superioriteit van het Arische ras
3. na WOII: onderzoek naar de mogelijke intellectuele inferioriteit van kleurlingen

Question 5

Wat is het pedagogisch optimisme?

Answer 5

Ouders hebben vertrouwen in het kind en in het eigen kunnen, hoewel dit geen onbegrensd vertrouwen is.
Als dit vertrouwen te veel naar één kant overhelt, spreken we van pedagogisch optimisme.

Question 6

Wat is het uitgangspunt van het naturalisme?

Answer 6

dat de mens ter wereld komt met een natuurschat die zich, geleid door innerlijke krachten, ontplooit doorheen de verschillende levensstadia tot aan de volwassenheid

Question 7

Wat is het uitgangspunt van het idealisme?

Answer 7

leggen de nadruk op de macht van de opvoeding om tot een bepaald menstype te komen

Question 8

Welk zijn de bekendste naturalisten?

Answer 8

• Jean-Jacques Rousseau
• Maria Montessori
• Rudolf Steiner
• Célestin Freinet
• Janusz Korczak

Question 9

Wie was Jean-Jacques Rousseau? Wat waren zijn ideeën rond opvoeding?

Answer 9

• “Alles is goed zoals het uit de handen van de Schepper komt, alles ontaardt in de handen van de mens”
• de taak van de opvoeding is het ondersteunen van de natuurlijke ontwikkeling van de vermogens en het beschermen van die vermogens tegen verkeerde invloeden

Question 10

Volgens Rousseau is er enkel sprake van een negatieve opvoeding. Wat bedoelt hij hiermee?

Answer 10

opvoeding is steun verlenen door schadelijke factoren uit de weg te ruimen

Question 11

Wie was Maria Montessori? Wat waren haar ideeën rond opvoeding?

Answer 11

• het kind wil zich spontaan ontwikkelen
• het is de taak van de opvoeder de gevoelige perioden te ontdekken door de spontane keuze van kinderen te observeren, en zo het nodige materiaal ter beschikking te stellen
• “De onbekende krachten die de mensheid kunnen helpen, liggen besloten in het kind”

Question 12

Wat zijn de Reformpedagogiek en nieuwe schoolbeweging?

Answer 12

overkoepelende termen voor het geheel van vernieuwingen die zich in Duitsland, Engeland, Frankrijk en elders in de Westerse wereld hebben gemanifesteerd vanaf 1880 en dit in zeer uiteenlopende toonaarden

Question 13

Welke term is essentieel bij deze ‘vernieuwers’ van de reformpedagogiek en nieuwe schoolbeweging? Leg uit wat de term betekent.

Answer 13

het pedocentrisme = het centraal stellen van het kind

Question 14

Wat is het ervaringsgericht werken/onderwijs?
Welke 2 pedagogische denkers linken we hieraan?

Answer 14

• dat de opvoeder het initiatief zoveel mogelijk aan de kinderen overlaat en zelf zo weinig mogelijk probeert op te dringen
• Steiner en Freinet

Question 15

Leg Januzs Korczaks ‘pedagogiek van het respect’ uit?

Answer 15

• de dialoog is het belangrijkste opvoedingsmiddel: opvoeding vindt pas plaats wanneer opvoeders en kinderen mekaar ruimte geven en naar elkaar luisteren
• respect voor het kind
• het kind is in elke fase een volwaardig menselijk wezen en niet slechts een onaf mens, dat nog van alles niet kan
• één van de eerste pedagogen die kinderrechten verdedigde

Question 16

Wat zijn de twee levensvragen van J. Korczak?

Answer 16

• Hoe kan ik van een kind houden en het begrijpen?
• Hoe kan ik een kind respecteren en het vertrouwen?

Question 17

Leg uit: Hoe kan ik van een kind houden en het begrijpen?

Answer 17

• dat geen enkele opvoeder mag spreken over ‘mijn kind’
• ‘ken je eigen gevoelens’
• echte, intense, zich in het kind verplaatsende belangstelling en geboeidheid !!

Question 18

Leg uit: Hoe kan ik een kind respecteren en het vertrouwen?

Answer 18

• (lijstje wat we zouden moeten respecteren, p33+34 cursus)
• 3 grondrechten van het kind

Question 19

Welk zijn de 3 grondrechten van het kind?

Answer 19

• recht op zijn eigen dood
• recht op de dag van vandaag
• recht op zo te zijn, als het is

Question 20

Leg uit: recht van het kind op zijn eigen dood?

Answer 20

Volgens J. Korczak laten we het kind te weinig zelf dingen ervaren en beleven. Omdat wij niet willen dat het kind sterft, staan wij het niet toe te leven. (vb. vieze kledij)

Question 21

Leg uit: recht van het kind op de dag van vandaag?

Answer 21

• de gerichtheid op het hier-en-nu staat haaks op wat opvoeders vaak als hun taak zien: het voorbereiden van kinderen op de toekomst
• opvoeders dragen verantwoordelijkheid voor de dag van vandaag en niet voor een verre, onbestemde toekomst, kinderen hebben recht op de dag van vandaag!

Question 22

Leg uit: recht van het kind zo te zijn, als het is?

Answer 22

• we moeten het kind accepteren en respecteren zoals het is, met al zijn talenten en gebreken, met al zijn grote en kleine zorgen, ook als het (in onze ogen) om onnozele zaken gaat
• rekening kunnen houden met de behoeften van het kind
• het kind geeft zelf de grenzen aan van de opvoeding

Question 23

Welke drie zaken zijn belangrijk in het omzetten van deze rechten in de praktijk?

Answer 23

-de houding van de opvoeder: respect, liefde en vertrouwen = DIALOOG
- het organiseren van de omgeving: gedragsregels
- het observeren van het kind

Question 24

Welke zin de 6 uitgangspunten voor het samenleven met kinderen (zelfbestuur)?

Answer 24

• rechtvaardigheid
• invloed van kinderen: inspraak
• rituelen, fantasie en humor
• werken: taakjes
• respect voor privacy (spulletjes en plek)
• zorg voor elkaar

Question 25

Wat wordt er bedoeld met rechtvaardigheid?

Answer 25

een overtreding moet niet zondermeer bestraft worden, eerst vergeven en wachten op verbetering van gedrag

Question 26

Wat wordt er bedoeld met invloed van kinderen?

Answer 26

hen betrekken bij de opvoeding, door hen te informeren en medeverantwoordelijkheid te laten dragen

Question 27

Wat wordt er bedoeld met rituelen, fantasie en humor?

Answer 27

• rituelen geven het leven orde en houvast
• spel is voor kinderen een ‘vrije’ activiteit, waar volwassenen geen greep op hebben => voelen zicg onafhankelijkheid
• spel is een bron van informatie voor de opvoeder, hieruit kan geleerd worden hoe het kind individueel en in de groep is

Question 28

Wat wordt er bedoeld met werken?

Answer 28

• arbeid heeft een opvoedende waarde
• kinderen moeten net als volwassenen verloond worden voor hun arbeid (NIET TEGEN KINDERARBEID, wel tegen mensonterende toestanden)

Question 29

Wat wordt er bedoel met respect voor privacy?

Answer 29

tweeledig: iedereen heeft recht op een eigen gebied, eb iedereen heeft recht op eigen spulletjes

Question 30

Wat wordt bedoeld met zorg goed voor elkaar?

Answer 30

als je met elkaar samenleeft, wil je het goede met elkaar delen

Question 31

Wat is de belangrijkste krachten van Korczak?

Answer 31

• dat hij naast de opvoeder gaat staan om deze een hart onder de riem te steken
• iedere opvoeder mag en zelfs moet experimenteren en leren uit de eigen fouten
• observeren, behoeften op elkaar afstemmen, dialoog, …

Question 32

Welke kritiek is er op Korczak?

Answer 32

• veel verantwoordelijkheid bij de kinderen, maar voor grote beslissingen maakte hij keuzes zonder de kinderen daarin te betrekken
• de kinderen waren onvoldoende voorbereid op de echte wereld

Question 33

Welke kritiek is er op het naturalisme?

Answer 33

• het beeld dat zij hebben van de natuurlijke mens is hun beeld, dat als elk ander beeld afhankelijk is van de cultuur en de tijd waarin men leeft en van de eigen levensovertuiging

Question 34

Welke waren de 2 grootste verdienste van het naturalisme?

Answer 34

1. grotere kindvriendelijkheid
2. eerste stappen in ontstaan en groei van kinder- en ontwikkelingspsychologie

Question 35

Wat is het idealisme?

Answer 35

• d.m.v. de opvoeding het gestelde doel, het ideaal te bereiken
• tabula rasa
• opvoeding is een techniek waarbij voorgeschreven handelingen dienen te worden uitgevoerd

Question 36

Welke zijn de belangrijkste personen binnen het idealisme?

Answer 36

• John Amos Comenius
• J.B. Watson
• B.F. Skinner
• Amy Chua
• Martinus Langeveld

Question 37

Wat is het uitgangspunt van Johan Amos Comenius?

Answer 37

• tabula rasa: een leeg blad waarop nog niets geschreven staat, maar waarop alles geschreven kan worden
• allen die als mens worden geboren, hebben dezelfde bestemming, namelijk mens te zijn

Question 38

Wat is het idee van Watson rond opvoeding?

Answer 38

• als men de omgevingsfactoren kan controleren, dan kan men van ieder normaal kind alles maken

Question 39

Wat is het idee van Skinner rond opvoeding?

Answer 39

• operante conditionering
• het kind is zelf actief, niet overgeleverd aan de prikkel

Question 40

Wat is het idee van Amy Chua rond opvoeding?

Answer 40

• ‘strijdlied van de tijgermoeder’
• dat ouders beter weten dan kinderen wat goed voor hen is

Question 41

Wat zijn de ideeën van Martinus Langeveld rond opvoeding?

Answer 41

• bij kinderen is een streven aanwezig om zelf iemand te zijn
• de mens wordt gekenmerkt door vrijheid, hij is geroepen zichzelf te maken, hij is verantwoordelijk voor wat hij wordt
• zelfverantwoordelijke zelfbepaling !!

Question 42

Wat is het doel van opvoeding volgens Langeveld? Opvoeden = …

Answer 42

• zelfstandigheids- of persoonswording van het kind
• zelfverantwoordelijke zelfbepaling
• noodzakelijk en anderen moeten hier verantwoordelijkheid voor opnemen (opvoeder)

Question 43

Wat is Langevelds definitie van opvoeding?

Answer 43

“Opvoeden is een relatie tussen volwassenen en onvolwassenen, waarbij invloed wordt uitgeoefend door de volwassene op de onvolwassene, met als doel die onvolwassene bekwaam te helpen maken zelfstandig zijn levenstaak te volbrengen.”

Question 44

Wat zijn volgens Langeveld enkele belangrijke kenmerken van opvoeding?

Answer 44

• opvoeden kent een bovengrens
• persoonsvormend
• op een menswaardige manier
• zowel op directe als indirecte manier
• zowel intentioneel en functioneel: omgang, (bewust) opvoeden en zakelijk milieu

Question 45

Wat is de (personele) omgang?

Answer 45

• het vanzelfsprekend samen-zijn, waarbij niet onmiddellijk aan opvoeding wordt gedacht
• omgang als het pedagogisch gereformeerd veld van de opvoeding

Question 46

Wat is (bewust) opvoeden?

Answer 46

• allerlei handelingen die er met opzet op gericht zijn kinderen ‘te helpen groot worden’

Question 47

Wat is het (zakelijke) milieu?

Answer 47

• dingen hebben invloed op de kinderlijke ontwikkeling
• slechts gedeeltelijk beheersbaar

Question 48

Wat zijn opvoedingsmiddelen?

Answer 48

= intentionele handelingen, die erop gericht zijn bepaalde opvoedingsdoelstellingen te realiseren

Question 49

Wat zijn opvoedingshulpmiddelen?

Answer 49

= materiële elementen die worden ingeschakeld om de opvoedingshulp te vergemakkelijken

Question 50

Wat zijn opvoedingsfactoren?

Answer 50

= elementen uit de omringende situatie die een opvoedend effect hebben

Question 51

Wat is het uitgangspunt van de relatie tussen opvoeder en opvoedeling volgens Langeveld?

Answer 51

dat er een duidelijk onderscheid moet worden gemaakt tussen -gezag en gehoorzaamheid- enerzijds en onderwerping en aanvaarding van overmacht anderzijds

Question 52

Wat zijn de huidige tendensen in het nature-nurture debat?

Answer 52

• dat zowel genen als de omgeving een rol spelen in de ontwikkeling van kinderen
• aanleg en milieu zijn niet allesbepalend
• opvoeding is een complexe wisselwerking tussen meerdere kind-, ouder- en omgevingsfactoren

Question 53

Opvoeding is een complexe wisselwerking tussen meerdere kind-, ouder- en omgevingsfactoren, leg uit.

Answer 53

• kinderen geven zelf mee vorm aan hun wereld
• individuele aangeboren verschillen tussen ouders zijn van belang
• individuele verschillen tussen ouders spelen een rol
• verschillen in omgevingsfactoren hebben invloed

Question 54

In welke modellen vinden we deze visie op voeding en ontwikkeling van kinderen terug?

Answer 54

• het transactioneel opvoedingsmodel
• het ecologisch model van de menselijke ontwikkeling
• het model van Belsky
• het balansmodel

Question 55

Wat is het transactioneel model?

Answer 55

• opvoeding als een wisselwerking tussen ouder-, kind- en omgevingsfactoren
• dat opvoeding een omkeerbaar, moeilijk te plannen en zelfsturend proces is => dat variaties in opvoedingsaanpakken mogelijk én nodig zijn

Question 56

Wat is het ecologisch model van de menselijke ontwikkeling (Bronfenbrenner)?

Answer 56

• de menselijke ontwikkeling als een voortgaande, wederzijdse interactie en aanpassing tussen de groeiende persoon en zijn omgeving
• micro-, meso-, exo-, macro- en chronosysteem

Question 57

Wat is het model van Belsky?

Answer 57

• dat er sprake is van tweerichtingsverkeer, wederzijdse beïnvloeding tussen opvoeder en kind
• opvoedingsvaardigheden van ouders zijn sterk getint door je eigen ervaringen als kind
• ook de mate van sociale steun, kwaliteit van de partnerrelatie en het werk zijn van invloed op het opvoedingshandelen van de ouders

Question 58

Wat is het balansmodel?

Answer 58

• opvoeding als een transactioneel proces, waarin ouders en kinderen elkaar wederzijds beïnvloeden in relatie met de specifieke omgeving van het gezin
• beschermende factoren <=> risicofactoren

Question 59

Genderbewust opvoeden: moeten we rekening houden met het geslacht tijdens het opvoeden?

Answer 59

gender = het geheel van sociale en culturele kenmerken van een sekse
- een genderbewuste opvoeding houdt rekening met de verschillen, maar staart zich er niet blind op
- het helpt kinderen en jongeren keuzes maken gebaseerd op hun persoonlijkheid, los van de heersende stereotypen