HC.5 - Nieuwe ontwikkelingen in de radiotherapie Flashcards
Wat is de therapeutische ratio?
Kans tumorcontrole bij een bepaalde dosis versus de kans op weefselschade (normaal weefsel) bij dezelfde dosis
verschil tussen een net niet toxische dosering en een net effectieve dosering.
Noem 5 organen met acute bijwerkingen van RT
Dagen - weken
1. Huid: erythema. roodheid, schilfering
2. Hersenen: vermoeidheid (herstel)
3. Rectum: diarree
4. oesophagus: passageklachten
5. Mondholte: stomatits
Acute ontstekingsreacties in weefsels
Noem 5 organen met late bijwerkingen van RT
Weken - jaren
1. Huid: hypopigmentatie
2. Hersenen: geheugenstoornissen (bij te hoge dosis)
3. Rectum: teleangiectasieen
4. Oesophagus: strictuur door fibrose vorming
5. Schildklier: hypothyreoïdie
Hoe bepalen we de doelvolumes?
Via een plannings-CT
Hoe noemen we het volume van de zichtbare/palbabele afwijking? Wat wordt daar extra bij meegenomen?
GTV = gross tumor volume
uitlopertjes
Wat nemen we naast het GTV ook mee in de berekening van het bestralingsgebied?
Het CTV = clinical target volume
= Tumor (GTV) + marge voor microscopische uitbreiding
Vaak 5 mm
Waarvan is het CTV afhankelijk?
- locatie tumor
- beweeglijkheid omgeving
Is het CTV het gebied wat bestraald gaat worden? Waarom wel of niet?
Nee, er is nog het PTV –> bestraald gebied
Wat houdt het PTV in?
Planned target volume
CTV + marge voor bewegelijkheid
bvb. Ademen of begging van organen
Wat is het verschil tussen een PET-CT en een CT?
PET: informatie over functioneel tumorweefsel (vitaal)
CT: anatomie
Noem drie manieren waarop ioniserende straling opgewekt kan worden
- In lineaire versneller (fotonen en elektronen)
- vanuit eenbron bij brachytherapie (fotonen)
- met cyclotron (protonen)
Hoe werd RT in eerste instantie aangepakt?
In een 2D vlak met 1 bundel
Van zijn twee nadelen van de vroegere manier van RT?
- Veel gezondweefsel werd blootgesteld aan straling
- Door de diepte van de tumor valt de dosis snel weg en krijgt voor de oppervlakte een hoge dosis –> minder % van de dagdosis bij de tumor
Wat was de tweede manier van RT?
Uit 2 richtingen: voor en achter –> wel meer dosis bij tumor –> dosis krijgt zandloper effect
Wat kwam nog later na de 2 bundel RT?
Nog meer bundels van verschillende kanten waardoor 100% van de dosis bij tumor kwam
Wat is een nadeel van het bestralen van veel richtingen van de tumor?
Omgevingsorganen krijgen ook hoge dosis (bijwerkingen)
Hoe wordt nu het plan voor de bestraling gemaakt?
Conventionele 3D planning door een computer
Wat wordt meegenomen bij Conventionele 3D planning?
- locatie tumor
- dosis tumor
- dosis die gezond orgaan max mag hebben = drempeldosis
- in hoeveel volume dosis mag/moet komen
Hoe noemen we het plannen van de bestraling door een computer? Waarom noemen we dit zo en wat houdt het precies in?
Inverse planning: computer bekijkt hoe gezond weefsel niet te veel straling krijgt en tumor genoeg en bedenkt hiervoor het beste plan
- Eisen voor doelgebied
- drempeldosis
Wat is een techniek die wordt toegepast bij RT?
Intensiteit modulatie
IMRT = intensiteit gemoduleerde radiotherapie
Varieren van intensiteit bundels met schuiven waardoor de uittredende dosis wisselt
Wat is het gevolg van IMRT?
Hoge dosis gebied wordt kleiner en preciezer
Wat wordt gedaan om een goede positionering voor de bestraling te bewerkstelligen?
Corebeam CT gemaakt: CT met bepekte kwaliteit met een klein beetje van de uittredende dosis om te kijken of patient goed ligt
Voor ELKE bestralingsfractie
Noem een vorm van RT wat een mengvorm is
Stereotactische RT: Mengvorm precisie bestraling en operatie –> kleine tumoren worden vanuit 100 richtingen heel precies bestraald (met hele hoge dosis –> 1 sessie duurt 45 min)
Wat zijn de voorwaarden voor stereotactische RT?
- klein doelgebied
- positionering: van groot belang –> vacuüm matras
- Fiducial tracking: kleine metalen veertjes (= fiducials) ingebracht via de lies en geleid in de richting van de tumor –> bestralingstoestellen kunnen de fiducials zichtbaar maken
