HC.4: Rol van cel-cel contact bij tumorgenese

Question 1

Cel-cel contacten in het epitheel

Answer 1

Epitheliale cellen hechten onderling (adhesief) en aan een basis. Epitheliale cellen gepolariseerd (apicale zijde is niet gelijk aan basale zijde). Deze gepolariseerde organisatie is cruciaal voor de functie.

Question 2

Functie cel-cel contact

Answer 2

Functie cel-cel contact
Nutrient opname en sap productie in darm
Barrière functie van de huid
Gespecialiseerde epitheelcellen maken haar en talg
Hormoon secretie en zweet, traan en melk secretie
Zintuig functie

Question 3

Onderlinge hechtingen tussen epitheelcellen

Answer 3

Tight junctions = afsluitend, voorkomen lekkage van moleculen tussen cellen
Adherent junctions = verbinden een actine bundel in een cel met een actine bundel in een andere cel
Desmosomen = verbinden intermediaire filamenten in een cel met intermediaire filamenten in een andere cel
Gap junctions = vormen kanalen

Question 4

Cel-matrix verbindingen

Answer 4

Hemidesmosomen = verbinden intermediaire filamenten in een cel aan het basaalmembraan met integrines

Question 5

E-cadherine molecuul

Answer 5

Cel-cel adhesie molecuul
Afhankelijk van Ca ionen
Homotypische interactie
Gekoppeld aan het cytoskelet (actine) en intermediaire filamenten (keratine) via linker-moleculen
Remt uitzaaiing van kankercellen, verlies van cadherines vaak betrokken bij metastasering

Question 6

Integrine molecuul

Answer 6

Verbindt epitheelcel met BM en ECM
Dimeer opgebouwd uit een alpha en een beta keten. Samenstelling dimeer bepaalt specificiteit voor ECM eiwit
Gekoppeld aan cytoskelet
Onderdeel van hemidesmosomen
Heterotypische of heterofiele adhesie; verschillende moleculen binden elkaar

Question 7

Basaalmembraan

Answer 7

Basaalmembraan is een georganiseerd membraan waar epitheelcellen op liggen. Het bestaat uit collageen type 4 en lamine. Integrines verbinden de basaalmembraan met de epitheelcellen. In het bindweefsel liggen ook nog fibroblasten, lymfocyten, bloedvaatjes, zenuwtakken en macrofagen.

Question 8

Interstitiële matrix componenten

Answer 8

Collageen type I
Elastine
Fibronectine
Proteoglycanen

Question 9

Extracellulaire matrix

Answer 9

De basaalmembraan en de interstitiële matrix worden samen de extracellulaire matrix genoemd. De basaalmembraan en de interstitiële matrix bevatten dezelfde bouwstenen, maar in een andere samenstelling. De ECM is onoplosbaar, dynamisch en een netwerk van geglycosyleerde eiwitten. Het zorgt voor stevigheid en compartimentalisatie van cellen, weefsels en organen en heeft invloed op cel gedrag.

Question 10

Tumorigenese

Answer 10

1. Normaal; proliferatie en differentiatie van het epitheel
   – Normale cel-cel en cel-ECM adhesie
2. Dysplasie; gestoorde differentiatie en proliferatie (precancereuze afwijking)
   – Verminderde cel-cel en cel-ECM adhesie
3. Carcinoma in situ; gestoorde differentiatie in alle lagen, basaalmembraan nog niet doorbroken
   – Verminderde cel-cel en cel-ECM adhesie
4. Invasief carcinoom; autonome groei, tumorcellen presenteren omringende ECM
   – Veranderende cel-cel en cel-ECM adhesie
5. Metastase; autonome uitgroei van tumorcellen op afstand van de primaire tumor
   – Gedeeltelijk herstel van cel-cel en cel-ECM adhesie