HC1: Systemische auto-immuunziekten

Question 1

Wat is een auto-immuunziekte?

Answer 1

Een auto-immuunziekte is een ziekte waarbij het afweersysteem zich richt tegen lichaamseigen bestanddelen en/of lichaamseigen antigenen.
• De meeste auto-immuunziekten zijn orgaan specifiek, waarbij maar 1 orgaansysteem is aangedaan. Een voorbeeld hiervan is de ziekte van Graves.
• Er zijn ook systemische auto-immuunziekten, zoals SLE, RA en vasculitiden. Hierbij is het afweersysteem gericht tegen stoffen die in meerdere organen voorkomen.

Question 2

wat is een vasculitis?

Answer 2

Een vasculitis is een ontsteking van de bloedvaten waarbij het klinische beeld afhankelijk is van de plaats en kaliber van het aangedane bloedvaten. Het lumen is bij vasculitis vaak sterk vernauwd, omdat er een ontsteking infiltraat in het vat zit.

Question 3

welke 2 soorten vasculitis zijn er?

Answer 3

• Primaire of idiopathische vorm: er ligt geen andere ziekte ten grondslag aan de vasculitis.
• De secundaire vorm wordt wel veroorzaakt door een andere ziekte, zoals bv endocarditis.

Question 4

hoe worden de vasculitiden ingedeeld?

Answer 4

De indeling in het heden wordt gemaakt op basis van de grootte van het aangedane bloedvat. Dit hangt namelijk samen met klinische presentatie, pathogenese en behandeling van ziekten. De 3 subgroepen zijn:

• vasculitis van de grote bloedvaten
• vasculitis van de middelgrote bloedvaten
• vasculitis van de kleine bloedvaten

Question 5

wat is de pathogenese van vasculitis van de grote bloedvaten?

Answer 5

geactiveerde DC’s gaan niet naar de lymfeklieren toe > DC’s brengen chemokinen tot expressie waardoor ze in de adventitia blijven > leukocyten worden aangetrokken > leukocyten komen via de vasa vasorum in de adventitia > Th1-respons > cytokine productie > ontstekingsproces

Question 6

welke 2 vormen van vasculitis van de kleine bloedvaten zijn er?

Answer 6

immuuncomplex gemedieerd en ANCA-gemedieerd

Question 7

wat is de pathogenese van immuuncomplex gemedieerde vasculitis van de kleine bloedvaten?

Answer 7

door een teveel aan imuuncomplexen slaan deze neer in de vaatwand > verdere activatie immuunsysteem > beschadiging vaatwand

Question 8

wat is de pathogenese van ANCA-gemedieerde vasculitis van de kleine vaten?

Answer 8

• ANCA’s zijn gericht tegen antigenen die aanwezig zijn in het cytoplasma van de neutrofiele granulocyten. Deze enzymen zitten normaal binnen het cytoplasma van de neutrofiele granulocyt. Antistoffen zijn normaal gesproken niet in staat om de cellen te betreden, maar door vesikels kunnen de antistoffen aan de buitenkant van de cel kunnen komen te zitten, waardoor de ANCA’s zich wel kunnen binden.
Hierdoor worden de neutrofiele granulocyten geactiveerd en brengen ze adhesiemoleculen tot expressie. Zo kunnen ze zich hechten aan de bloedvatwand. Dit leidt tot het vrijkomen van enzymen die de vaatwanddestructie bevorderen.

Question 9

wat zijn de symptomen van vasculitis?

Answer 9

Bij een vasculitis ontstaan eerst symptomen als het gevolg van het vrijkomen van inflammatoire cytokinen. Deze symptomen zijn:
• Algehele malaise
• Koorts
• Gewichtsverlies
Later zullen ook problemen ontstaan door de vaatschade, zoals:
• Ischemische schade door een verstopt bloedvat
• Bloedingen door een ruptuur

Question 10

wat is de diagnostiek van vasculitis?

Answer 10

De diagnose vasculitis wordt in principe altijd histologische bevestigd naar aanleiding van een biopt.
Uit grote bloedvaten wordt geen biopt genomen. Er kan dan een angiogram gemaakt worden ter bevestiging van de diagnose.
Bij een angiogram wordt er contrast ingespoten. Doordat de vaatwand op sommige plekken verwijd is door verzwakking en op andere plekken juist vernauwd, is er een kralensnoer te zien op het angiogram

Question 11

arteritis temporalis (reuscelartritis)

Answer 11

Uit zich in een verdikte bloedvatwand van de a. temporalis. De patiënt zal zich presenteren met forse hoofdpijn. Artritis temporalis komt vnl. voor bij ouderen. Een complicatie kan blindheid zijn.

Question 12

ziekte van takayasu

Answer 12

een vasculitis vnl van de arcus aortae. Het komt vooral voor bij vrouwen van niet-blanke origine van jonger dan 40 jaar. Het heeft een slechte prognose.

Question 13

wat is de behandeling van vasculitis van de grote vaten?

Answer 13

De behandeling van grote vaten vasculitis bestaat uit het geven van hoge doses prednison, eventueel aangevuld met tocilizumab (IL-6 remmer).

Question 14

polyartritis nodosa (PAN)

Answer 14

een vasculitis van de middelgrote vaten met een sluipend begin. Het lijkt in eerste instantie vaak op de griep. Vnl de huid, zenuwstelsel, nieren, tractus digestivus en het hart zijn aangedaan.
o Het heeft een sterke associatie met een hepatitis B infectie
o Symptomen zijn bepaalde huidafwijkingen (livedo reticularis) of angina abdominalis (buikpijn na het eten door een tekort aan bloedtoevoer.
o De diagnose wordt gesteld aan de hand van specifieke criteria, zoals huidaandoeningen, aanwezigheid van HepB en een angiogram
o Behandeling: behandeling onderliggende infectie (indien aanwezig) en geven van prednison en cyclofosfamide.
o De prognose is slecht > hoge mortaliteit

Question 15

ziekte van kawasaki

Answer 15

komt voornamelijk voor bij kinderen <5. Deze vorm van vasculitis uit zich voornamelijk in de coronairen, wat een hartinfarct tot gevolg kan hebben. Andere symptomen zijn een aardbeientong, rode huid en kwijlen. Het kind is evident ziek en presenteert zich met veel ontstekingsverschijnselen.
o Behandeling: toedienen immunoglobulinen en aspirine.

Question 16

ziekte van Henoch-Schönlein

Answer 16

immuuncomplex-gemedieerde vorm van vasculitis van de kleine bloedvaten die vnl voorkomt bij kinderen. Bij deze ziekte zijn IgA-immuuncomplexen betrokken, die vnl in de huid en benen neer slaan. Er ontstaan klachten van de huid zoals purpura, maar er kunnen ook buikklachten en nierproblemen ontstaan.
o De diagnose wordt gesteld op basis van een biopt, waarbij leukocytoclastische vasculitis en IgA-deposities kenmerkend zijn.
o Heeft zonder behandeling ook een goede prognose en kan ook zonder behandeling over gaan. Evt kunnen er NSAIDs gegeven worden.
o Vaak ontstaat de ziekte na een infectie
o Wanneer iemand ouder is, is de prognose slechter. Vaak is er dan een chronisch beeld met nierinsufficiëntie

Question 17

hypersensitiviteit vasculitis

Answer 17

Hypersensitiviteit vasculitis is een vasculitis van de kleine vaten die zich beperkt tot de huid. Dit is een vorm van vasculitis die wordt uitgelokt door een overgevoeligheidsreactie op exogene factoren zoals geneesmiddelen.
o Het stellen van de diagnose bestaat uit het nemen van een biopt en het klinisch beeld.
o Er is geen sprake van IgA-deposities
o Er ontstaan vnl problemen aan de benen
o De prognose is goed

Question 18

cryoglobulinemie

Answer 18

Cryoglobulinemie is een vasculitis die ontstaat door cryoglobulinen. Dit zijn antistoffen gericht tegen lichaamseigen antistoffen. Deze antistoffen slaan neer onder koude omstandigheden en lossen weer op bij opwarming. Daarom is bij een cryoglobulinemie vooral de perifere huid betrokken, andere mogelijke organen zijn de zenuwen en de nieren.
o Cryoglobulinen kunnen zowel IgG, IgM en polyklonale antistoffen zijn.
o Er is een associatie tussen Hepatitis C, reumatoïte artritis en maligniteiten
o Behandeling: onderliggende ziekte behandelen. Er hoeft niet behandeld te worden als er geen onderliggende ziekte is en het zich beperkt tot de huid.