HC's WEEK 3 Flashcards
Wat is de definitie van anticonceptie?
Alle middelen die tot doel hebben de bevruchting en zwangerschap te voorkomen
Noem de 9 voorwaarden voor de ideale vorm van anticonceptie
- 100% betrouwbaar
- geen negatieve effecten op gezondheid
- eenvoudig te gebruiken
- goedkoop
- toegankelijk
- direct toepasbaar
- reversibel
- geen effect op seksualiteitsbeleving
- toepasbaar door man en vrouw
Hoe wordt betrouwbaarheid van anticonceptie uitgedrukt?
Pearl-Index = aantal zwangerschappen/failures per 100 gebruikersjaren
Wat zijn de 2 hoofdwerkingen van hormonale anticonceptie?
- follikelontwikkeling en ovulatie verhinderen = onderdrukken LH piek dmv progesteron component
- onderdrukken follikelontwikkeling = onderdrukking FSH stijging = door oestrogeen en progesteron component
Noem 3 nevenwerkingen van progestagenen
- transformatie endometrium: verstoren proliferatie of differentiatie proces
- veranderingen in cervicale slijmproductie
- beïnvloeding tubamotoriek en peristaltiek
Waarom wordt ook oestrogeen toegevoegd aan hormonale anticonceptie?
Met name ter stabilisering endometrium
Noem 4 voordelen van hormonale anticonceptie
- cyclusregulatie
- minder bloedverlies en dysmenorroe
- minder androgeen effect
- minder endometrium- en/of ovariumcarcinoom
Noem 3 nadelen van hormonale anticonceptie
- tromboserisico verhoogd (verhoging stollingsfactoren door oestrogeen component): DVT
- cardio-vasculaire aandoeningen risico mogelijk verhoogd
- cerebrovasculaire accidenten verhoogd (arteriële trombose geassocieerd met oestrogeen component)
Noem nog 5 neveneffecten van hormonale anticonceptie
- metabolisme: verstoorde glucose tolerantietest
- serum lipiden: verhoogd triglyceriden, HDL/LDL ratio
- binding globulins: TBG/SHBG/CBG hoger, vrije fractie lager
- lever ademona wss door hoge oestrogenen
- verhoogde stolling: DVT
Wat is het kankerrisico bij gebruik hormonale anticonceptie? (3)
- mamacarcinoom lijkt verhoogd: jonge gebruikers, effect verdwijnt na staken
- beschermend effect ovarium- en endometriumcarcinoom
- benigne leverafwijkingen en hepatocellulair carcinoom lijkt verhoogd
Noem 5 klachten die gebruikers van hormonale anticonceptie kunnen ervaren
- hoofdpijn: spanningshoofdpijn bij starters door oestrogeen onttrekking
- onregelmatige bloedingen: spotting tgv < oestrogeen
- libidovermindering
- stemmingswisseling/PMS: onttrekking progesteron en/of oestrogeen
- gewichtstoename
Noem 5 contra-indicaties voor gebruik hormonale anticonceptie
- trombose in VG of trombofilie
- cardiovasculaire aandoeningen
- ischemic stroke
- leveraandoeningen (benigne adenomen, cirrose)
- mammacarcinoom, gynaecologische maligniteit
[Hormonale anticonceptie] Noem 6 kenmerken van de Nuva Ring
- combinatie oestrogeen & etonogestrel
- constante spiegels
- 3 weken in 1 week niet
- verwijderen tijdens coïtus ??
- pearl index 0.4
- doorgebruiken
[Hormonale anticonceptie] Noem 7 kenmerken van de EVRA pleister
- drielagig
- oestrogeen en norelgestromin
- 3 weken 1x/week
- stopweek
- geen huidverzorgende producten gebruiken
- baden en douchen lastig
- doorgebruiken kan
[Hormonale anticonceptie] Noem 6 kenmerken van de minipil
- alléén progestativa: desogestrel
- endometrium decidualisatie, cervix slijm en mindere mate van ovulatieremming
- continu gebruik
- marge van vergeten is kritiek (3-6 uur)
- betrouwbaar
- kan met borstvoeding: 2wkn postpartum starten
[Hormonale anticonceptie] Noem 6 kenmerken van Implanon
- alléén progestageen/etonogestrel
- onderdrukt met name ovulatie (LH piek): minder follikelgroei
- spotting voor half jaar, bloedingspatroon verandert
- 3 jaar werkzaam
- uiterst betrouwbaar
- inbrengen vergt ervaring
[Hormonale anticonceptie] Noem kenmerken van de prikpil/depo provera
- 150 mg i.m. medroxyprogesteron
- vrijwel volledige onderdrukking ovariële activiteit
- atrofische bloedingen en amenorroe
- lange nawerking (soms 1-2 jaar)
- «_space;botmineraal dichtheid
[Hormonale anticonceptie] Hoe werkt de 7-dagen regel?
- tenminste 7 dagen achtereen onderdrukking nodig
- verlengt pil-vrije periode tot 7 dagen? dan verminderde betrouwbaarheid omdat follikels gestart kunnen zijn met groeien
Wat is het doel van nood-hormonale anticonceptie?
= verhinderen van ovulatie door hormonale onderdrukking van LH piek
EN/OF
= verhinderen van innestelen embryo
Wat is het principe achter nood-hormonale anticonceptie?
= hoge dosis progestagenen: onderdrukt LH en verstoord implantatie window
Welke 3 opties nood-hormonale anticonceptie bestaan er?
- levonorgestrel (synthetisch progestageen) = voornamelijk onderdrukking LH piek
- ulipristal (progesteron receptor modulator) = onderdrukking LH piek + beïnvloeding endometrium
- IUD (koper- of hormoonhoudend) = beïnvloeding endometrium
Noem 8 soa-gerelateerde syndromen met bijbehorende klachten
- urethritis
- veranderde fluor en vaginitis
- epididymitis
- pelvic inflammatory disease
- balanophostitis (= infectie glans penis)
- proctitis
- genitale ulcera
- inguinale lymfadenitis
Noem de 7 meest voorkomende soa-verwekkers in NL
- chlamydia trachomatis incl lymfogranuloma venereum
- gonorroe
- syfilis
- herpes genitalis
- HPV infecties/anogenitale wratten
- scabiës
- HIV infectie
Noem de 3 groepen waar soa’s ingedeeld kunnen worden
- bacterieel: CT, NG, syfilis
- viraal: HSV, HBV, HPV, HIV
- parasitair: scabiës, pediculosis pubis
Wat is de huidige soa top 3?
- Chlamydia trachomatis
- Condylomata acuminata = genitale wratten
- Herpes genitalis
Welke groepen krijgen het vaakst de soa’s chlamydia, gonorroe, syfilis en HIV?
Chlamydia: jongeren < 25 jaar in grote steden
Gonorroe: MSM
Syfilis: MSM
HIV: MSM, personen uit Afrika
Welke 5 groepen mensen behoren tot de hoog risicogroepen voor chlamydia, gonorroe, syfilis, hepatitis B en HIV?
- MSM
- sekswerkers en klanten
- personen afkomstig uit soa-endemisch gebied
- personen met veel wisselende seksuele contacten (>3 in afgelopen 6 maanden)
- personen met partner uit 1 van voorgaande groepen
Is lichamelijk onderzoek nodig bij patiënt met soa zonder klachten?
Nee
Welke 3 punten kunnen/worden gedaan bij lichamelijk onderzoek bij persoon met soa-gerelateerde klachten?
- inspectie anogenitale gebied
- speculumonderzoek
- vaginaal toucher en/of proctoscopie
Welke 3 soorten aanvullend onderzoek kunnen gedaan worden tijdens het soa-consult?
- afname kweekmateriaal, maar eig gewoon PCR
- afname bloed
- urineonderzoek
Noem 4 kenmerken van chlamydia trachomatis
- heteroseksuele soa
- bacterieel
- seksueel contact, orogenitaal of moeder-kind
- incubatietijd 1-3 weken
Noem 3 klachten die je kan krijgen bij chlamydia
- cervicitis
- conjunctivitis
- slijmerige uitvloed
Beschrijf de 3 groepen verwekkers van de soa chlamydia
- urogenitale infecties & conjunctivitis: serotypes D-K
- trachoom = serotypes A-C
- lymfogranuloma venereum = serotypes L1/L2/L3
Welke symptomen geeft chlamydia bij de man? (2)
- uretritis
- proctitis
Welke symptomen geeft chlamydia bij de vrouw? (
- veranderde fluor
- contactbloedingen
- buikpijn
- dyspareunie
- cervicitis
- uretritis
- proctitis
Noem 5 complicaties die bij de vrouw kunnen optreden door chlamydia?
- PID
- infertiliteit
- EUG
- tubair ovarieel abces
- SARA (sexually acquired reactive artritis)
Noem 2 complicaties die bij de man kunnen optreden door chlamydia
- SARA (sexually acquired reactive artritis)
- epididymitis
Beschrijf de diagnostiek voor chlamydia
- man: NAAT/PCR 1e straals urine
- vrouw: NAAT/PCR via vaginale selfswab
- receptief anale seks < 6 maand/anale klachten: NAAT/PCR proctum
Eerste en tweede keus behandeling bij chlamydia?
1e keus = azitromycine
2e keus = doxycycline
Wat is de eerste keus behandeling bij een LGV infectie?
Doxycycline
Hoe werkt partnerwaarschuwing bij chlamydia?
- symptomatisch = partners laatste 4 tot 6 weken
- asymptomatisch = partners laatste 6 maanden
Noem de 4 kenmerken van gonorroe
- bacterieel: neisseria gonorrhoeae
- seksueel contact, orogenitaal, moeder-kind
- incubatietijd 2 dagen tot 3 weken (gem. 8 weken)
= de druiper
Noem 5 symptomen van een gonorroe infectie bij een vrouw
- toegenomen fluor
- tussentijds bloedverlies
- dysurie
- proctitis
- purulente faryngitis
Noem 5 symptomen van een gonorroe infectie bij een man
- uretritis
- dysurie
- pussige afscheiding
- proctitis
- purulente faryngitis
Noem 4 kenmerken van anorectale gonorroe
- vaak asymptomatisch
- irritatie
- jeuk
- afscheiding
Noem 4 complicaties van gonorroe bij vrouwen
- bartholinitis
- PID
- tubair ovarieel abces
- EUG
Noem 3 complicaties van gonorroe bij mannen
- epididymitis
- prostatitis
- urethrale stricturen (bij chronische infectie)
Hoe werkt diagnostiek bij een mogelijke gonorroe infectie? (6)
- NAAT/PCR
- grampreparaat (sneldiagnostiek man)
- kweek + resistentie bepaling
- man: NAAT/PCR 1e straals urine, kweek uretrha
- vrouw: NAAT/PCR vaginale selfswab
- receptief anale seks < 6 mnd/anale klachten/MSM: NAAT/PCR proctum
Wat is de meest aangewezen behandeling bij gonorroe? (3)
- ceftriaxon 500 mg i.m. eenmalig
- als chlamydia niet uitgesloten: PLUS azitromycine 1000 mg po eenmalig
- als op geleide van gevoeligheidsbepaling (kweek): amoxicilline 3000 mg po eenmalig kan ook
Wat is de behandeling bij gedissemineerde gonorroe (= bacterie in bloedbaan)?
Ceftriaxon 50 mg/kg/24u intraveneus 7 dagen
Noem 4 kenmerken van de verwekker condylomata acuminata (genitale wratten)?
- viraal (dus lange incubatietijd)
- humaan papilloma virus (HPV) nummer 6 en 11
- seksueel contact, vingers, handdoeken, moeder-kind
- incubatietijd 1-8 maanden, gemiddeld 3 maanden
Noem 3 mogelijkheden van diagnostiek bij condylomata acuminata?
- klinische diagnose
- zelden biopt/HPV typering
- soms inwendig: proctoscopie, speculumonderzoek, urethroscopie
Wat zijn de behandelingsmogelijkheden bij condylomata acuminata? (7)
- imiquimod (creme 5%): 3x pw, om de dag, max 6 wkn
- podofyllotoxine (creme 0,15%): 2 dd gedurende 3 achtereenvolgende dagen per week, max 16 wkn
- sinecathechine (zalf 10%): 3 dd, max 16 weken
- bij inwendige wratten: ablatieve behandeling
- vloeibare stikstof
- trichloorazijnzuur
- HPV vaccins helpen ook
Noem 5 kenmerken van de herpes genitalis verwekker
- viraal
- herpes simplex virus type 1 (20%) of type 2 (80%)
- seksueel contact, orogenitaal, moeder-kind
- incubatietijd 2 tot 12 dagen
- als eenmaal positief kan het tot 6x pj terugkomen
Noem 4 symptomen van herpes genitalis infectie
- soms asymptomatisch
- erosies, blaasjes met helder vocht –> indrogen en korstvorming
- prodromaal soms jeuk of branderigheid
- regelmatige reactivatie
Welke vorm van diagnostiek behoort tot herpes genitalis?
NAAT HSV type 1/2 op materiaal uit blaasje/erosie/korst
Noem de 3 behandelingspunten van herpes genitalis (ook betreft nazorg)
- valaciclovir 500 mg po 2dd gedurende 5 tot 10 dagen
- immuungecompromitteerden: dosis en duur verdubbelen
- recidiverend (> 6 per jaar): onderhoudstherapie valaciclovir 500 mg po 1dd
Noem 4 kenmerken van de verwekker van hepatitis B
- viraal
- hepadnaviridae familie
- seksueel contact, moeder-kind, bloed-bloed
- incubatietijd 4 wkn-6 mnd (gem 2-3 mnd)
Beschrijf het beloop van een hepatitis B infectie (5)
- vaak asymptomatisch
- 90% spontane genezing, 10% chronisch
- dragers 5-10%: actieve vs inactieve chronische infectie
- 40.000 dragers in NL
- presentatie: acute hepatitis (90% genezing)
Noem de symptomen van een hepatitis B infectie (4)
- moeheid
- malaise
- koorts
- icterus
Hoe werkt diagnostiek betreft hepatitis B?
- anti HBc - als positief: HBsAg en andere serologische parameters
- HbsAg positief: verwijzing internist-infectioloog
Wat is het beleid betreft nazorg bij hepatitis B infectie?
- meldingsplicht
- bron- en contactopsporing GGD
Voor hepatitis B kan een vaccinatie geadviseerd worden aan personen met een hoger risico. Welke 4 groepen mensen zijn dit?
- MSM
- sekswerkers
- seksuele partners/huisgenoten van HBsAg positieve personen
- intraveneus drugsgebruikers
Noem 4 kenmerken van de verwekker syfilis
- bacterieel (spirocheet)
- treponema pallidum
- seksueel contact, moeder-kind
- incubatietijd gem. 3 wkn tot primaire laesie, 6-12 mnd tot secundair stadium
Uit hoeveel stadia bestaat syfilis infectie?
3
Benoem 2 symptomen uit syfilis/lues stadium I
- pijnloos ulcer
- lymfadenopathie
Benoem 5 symptomen uit syfilis/lues stadium 2
- roseolen
- exantheem
- haaruitval
- wratachtige afwijkingen (condylomata lata)
- algemene ziekteverschijnselen
Noem 3 symptomen uit syfilis/lues stadium III
- gummata
- neurosyfilis
- vasculaire syfilis (aneurysma aorta)
Welke diagnostiek kan je doen bij verdenking op syfilis stadium I?
- donkerveldmicroscopie
- kliniek
- serologie
Welke andere soorten diagnostiek kan je doen betreft een syfilis infectie?
- enzyme immuno assaays (EIA’s)
- chemiluminescence immuno assays (CLIA’s)
= 2 geautomatiseerde treponemale screeningstesten - TPPA- en TPHA-testen = handmatige testen
Welke test wordt gedaan om de ziekteactiviteit van een syfilis infectie te bepalen?
Non-treponemale test (RPR, ook VDRL)
Wat is de behandeling voor syfilis? (3)
- stadium I: benzathinebenzylpenicilline (Penidural, Tardocillin) 2.4 milj IE i.m. 1x
- alternatief doxycycline 100mg 2dd gedurende 2 wkn
- zwangeren & stadium II/III: Penidural/Tardocillin 2.4 milfj. IE i.m. dag 1, 8 en 15
Hoe werkt partnerwaarschuwing bij syfilis stadium I?
Alle partners laatste 3 maanden
Hoe werkt partnerwaarschuwing bij syfilis stadium II?
Alle partners laatste 6 maanden
Hoe werkt nazorg/controle bij syfilis?
VDRL/RPR en klinisch (neurologische) follow-up
Noem 4 kenmerken van de verwekker HIV
- viraal
- human immunodeficiency virus
- seksueel contact, bloed-bloed, moeder-kind
- window fase: tot 3e maand na laatste contact risico
Noem de symptomen van HIV-infectie (3)
- 50-80% griepachtige verschijnselen en/of rash binnen 2-4 weken
- AIDS: opportunistische infecties, neurologische ziektebeelden en neoplasieën
Wat is de diagnostiek betreft HIV? (3)
- combitest serologie HIV-1 en HIV-2 incl p24 antigeen
- HIV sneltest
- confirmatie: Western Blot
Wat is de behandeling voor HIV?
Combinatie antiretrovirale therapie (cART)
Wat is de behandeling voor pediculosis pubis (schaamluis)?
Permetrine 5% creme
Wat is de behandeling voor scabiës? (3)
- permetrine 5%
- ivermectine: 200 mg/kg
- benzylbenzoaat 25% FNA
Tweede behandeling is noodzakelijk voor effectieve behandeling
Wat is de incubatietijd van scabiës? (3)
- 2-6 weken
- herinfectie: 1-4 weken
- immuungecompromitteerden: tot 10 weken
Wat is de besmettelijke periode van scabiës?
- vanaf moment dat mijten op huid zitten: 1-2 wkn na besmetting
- tot 12u na start eerste behandeling
Noem 5 symptomen van scabiës?
- jeuk
- blaasjes
- rode bultjes
- krabeffecten
- ‘gangetjes’ op voorkeurslocaties
Wat is in de algemene populatie de prevalentie van seksuele problemen?
Mannen: 11% heeft 1 disfunctie
Vrouwen: 15% heeft 1 disfunctie
Noem 2 risicogroepen voor seksuele problemen
- mannen > 70 jaar: erectiestoornis
- vrouwen < 25 jaar: dyspareunie
Wat houdt gezonde seksualiteit in?
Seksueel gedrag dat als egosyntoon (= als passend ervaren) en bevredigend wordt ervaren en waardoor geen schade wordt berokkend aan zelf of anderen
Wat zijn de 4 basisbegrippen in seksuologie?
- biopsychosociaal model
- psychosomatische cirkel van seks
- seksuele responscyclus
- zin in seks
Het biopsychosociaal model houdt in dat seks wordt beïnvloed door welke 3 aspecten?
- biologisch: leeftijd, gezondheid, medicatiegebruik
- psychologisch: persoonlijkheid, psyche, omgang, verwachtingen, normen en waarden
- sociaal: cultuur, religie, relatie en opvoeding
Noem de 3 stappen van de seksuele responscyclus
- Verlangen/opwinding
- Orgasme
- Herstel
Wat is het uitgangspunt van het incentive motivatie model?
Je hebt zin, omdat je seks hebt
Wat zijn 3 voorwaarden voor zin en opwinding?
- Intact seksueel systeem
- Stimuli met seksuele betekenis
- Geschikte omstandigheden (mogelijkheid tot seksuele activiteit)
Welke vragen betreft seksualiteit kan je stellen bij de anamnese?
- heb je zin in seks?
- denk je wel eens aan seks?
- tijdens het vrijen met een partner, kun je je dan opgewonden voelen?
- wordt de penis stijf/vagina nat?
- kun je klaarkomen?
- kan je een zaadlozing krijgen?
- ervaar je pijn tijdens seksuele handelingen?
Noem 3 mogelijke behandelingen bij problemen met seksualiteit
- psycho-educatie: normale penisgrootte, invloed negatieve gedachten lichaamsbeeld op seksueel functioneren
- cognitieve therapie: faalangst en negatief lichaamsbeeld wijzigen, uitdagen verwachtingen
- verbeteren lichaamsbeeld: realistische afbeeldingen, eigen genitaal en lichaam accepteren
Wat is AMH en wat is de functie hier van?
= anti-Mullerse hormoon
= intra-ovariële groeifactor die de snelheid waarmee primordiale follikels geactiveerd worden om te gaan groeien remt
DUS voorkomt dat primordiale follikel voorraad te snel verbruikt wordt
+ zorgt dat FSH gevoeligheid van groeiende follikels afneemt
Welke 4 levensfasen heb je?
Eerste levensfase = 0-25 jaar
Tweede levensfase = 25-55 jaar
Derde levensfase = ouder dan 55
Vierde levensfase = ouder dan 75
Welke 6 aspecten betreft seksualiteit moeten ontwikkelen tijdens de eerste levensfase?
- lichamelijke rijping
- genderidentiteit
- genderrolgedrag
- seksuele oriëntatie
- seksueel gedrag binnen waardensysteem (socialisatie)
- integratie seksualiteit in persoonlijkheid en levensstijl
Noem de 7 voorwaarden voor een gezonde seksuele ontwikkeling
- Intacte seksuele anatomie/endocrinologie
- Intact brein
- Overeenkomend fenotypisch geslacht en genderidentiteit
- Affectrijk pedagogisch klimaat
- Positief voorbeeldgedrag tav relationeel gedrag
- Positieve boodschappen tav seksualiteit in informeel en formeel curriculum
- Mogelijkheid tot leeftijdsspecifiek consensueel ‘sexual rehearsal play’
Welke 2 factoren kunnen gezonde seksuele ontwikkeling verstoren?
- geboren met ziekte, aandoening, beperking, verstandelijke handicap
- geen positieve omgeving/boodschappen, seksueel misbruik
Wat is de status van seks na de partus?
- tot 3 weken na partus kans op infectie verhoogd
- vermoeidheid
- eerste maanden na partus trager fysiologische seksuele reacties vrouw
- ingang vagina minder strak = minder intense beleving man en vrouw
- beschadiging vagina = grotere kans dyspareunie
- grotere kans op seksuele problemen
- grotere kans op aanpassing
Wat is de invloed van lactatie op seksualiteit na de partus?
Lactatie = prolactineverhoging = ovaria liggen stil
- lage oestrogenen = atrofie = dyspareunie
- lage androgenen = minder zin, extra vermoeid
- oxytocine vrijgave = melkuitstoot, seksuele contracties uterus
Stoppen lactatie: binnen 4 wkn alles normaal
Beschrijf hoe androgenen zowel bij mannen als vrouwen een faciliterende rol hebben
- seksuele prikkel = eerder seksuele betekenis
- testosteron maakt brein + genitalia klaar voor seks
- laag A = moeilijker, niet onmogelijk
- bij ovariëctomie of bestraling negatieve invloed zin
5 klinische gevolgen van lage androgenen bij man en vrouw
- energie/vitaliteitsverlies
- geen enkel seksueel resultaat ondanks veel stimulatie
- stemmingsstoornissen
- spierkrachtsverlies
- minder seksuele haargroei
Wat is de samenhang tussen menopauze en dyspareunie? (4)
- 20-30% postmenopauzaal heeft vaginale droogheid
- géén verschil vaginale vasocongestie bij adequate seksuele stimulatie
- deel hormonaal bepaald (atrofie) & deels opwindingsprobleem (lubricatie)
- de oestrogenen compenseren niet langer gebrekkige opwinding
Wat is de samenhang tussen de menopauze en seksualiteit?
- opwinding ontwikkelt trager
- resolutie voltrekt trager
- minste verandering bij regelmatig doorlopen van seksuele respons
Advies: meer tijd, meer directe genitale stimulatie, zorg voor opwinding en lubricatie
Wat is de invloed van 3 hormonen op zin in seks na de menopauze?
- Verlaging androgenen = minder zin in seks
- Verlaging oestrogenen = verlaging SHBG (sex hormone binding globuline) = verhoging beschikbare androgenen = meer zin in seks
- Verlaging oestrogenen = overgangsklachten = minder zin in seks
Wat zijn kenmerken van de mannelijke penopauze?
- vanaf 50 jaar relatief snelle daling van testosteron
- onzekerheid over mannelijkheid
- meer tijd en stimulatie nodig tot opwinding, erectie en ejaculatie
- refractaire periode wordt langer, tot 24 uur
Noem de 4 beste predictoren van seksuele satisfactie
- geestelijke + fysieke ggezondheid
- seksueel actief blijven
- positieve attitude tov seksualiteit
- hebben van een partner
Wat is een voordeel van ouder worden betreft seksualiteit?
Remmingen verminderen = toename seksueel plezier
- geen prestatie
- geen angst zwangerschap
- vrijer omgaan met lichaam
- meer intimiteit
Hoe wordt de laatste menstruatie genoemd?
Menopauze
Noem kenmerken van de menopauze
- mediane leeftijd 51 jaar
- gerelateerd aan leeftijd van overgang moeder
- roken vervroegt overgang 1-2 jaar (verminderde weerstand en doorbloeding waardoor eierstokken eerder hormoonproductie staken)
Beschrijf de veranderingen in oestrogenen in de premenopauze, perimenopauze en postmenopauze
Premenopauzaal: oestrogeen spiegels wisselen, amplitude blijft gelijk
Perimenopauzaal: oestrogeen amplitudes wisselen sterk totdat eierstok stopt met produceren
Postmenopauzaal: continu lage oestrogeen spiegels
Noem de bekendste overgangsverschijnselen (5)
- menstruatie: onregelmatige cyclus, meer bloedverlies (stolsels) voor langere periode
- opvliegers
- nachtelijk transpireren
- hartkloppingen
- moodswings
Welke 4 klachten komen het vaakst voor tijdens de menopauze?
- opvliegers
- slapeloosheid
- stemmingsverandering
- geïrriteerdheid
Beschrijf de fysiologie van een opvlieger
- thermoregulatoire dysfunctie op hypothalamus niveau
- thermoneutrale zone is smaller bij vrouwen met opvliegers
- premenopauzaal wordt overvloedige warmte weggewerkt bij stijgen kerntemperatuur vanaf 0.4C
Wat is de samenhang tussen opvliegers en oestrogenen?
- dalen E = toename cerebraal noradrenaline = versmalling thermoregulatoire zone
- E herstellen thermoneutrale zone, waardoor opvliegers grotendeels verdwijnen
Wat zijn 3 effecten van een dalende oestrogeenspiegel tijdens de menopauze betreft lichaamstemperatuur?
- Perifere vasodilatatie: toename bloed doorstroming huid, gevoel van warmte, stijging hartfrequentie
- Transpiratie: dalen kerntemperatuur
- Bibberen: als kerntemperatuur onder normaalwaarde
Noem minder bekende overgangsklachten (4)
- daling E = afname bloedcirculatie genitaal gebied, afname elastine en collagenen
- urogenitale verschijnselen: droge vagina, dyspareunie, minder libido, jeuk, veranderde fluor, dysurie, pollakisurie, UWI, incontinentie
- uiterlijke veranderingen: gewichtstoename, huid minder soepel, toename beharing, dunnere beharing, droge/geïrriteerde ogen
- effect bewegingsapparaat: spier- en gewrichtspijnen
Noem 3 lange termijnveranderingen van lage oestrogeenspiegels
- toename hart- en vaatziekten
- toename osteoporose
- toename borstkanker
Wat is de meest effectieve behandeling van overgangsklachten?
Hormoontherapie
= oestrogeen substitutie (+ progestageen voor bescherming endometrium)
Noem 4 voordelen van hormonale substitutie therapie tijdens de menopauze?
- overgangsklachten verdwijnen
- goed voor de botten
- goed voor de blaas en vagina
- goed voor huid, haar en slijmvliezen
Noem 6 nadelen van hormonale substitutie therapie tijdens de menopauze?
- (soms) weer ‘ongesteld’
- steeds weer hormonen slikken/plakken
- soms gespannen borsten
- soms misselijk
- soms vocht vasthouden
- hoger risico mammacarcinoom
Noem 3 indicaties voor HST tijdens de menopauze
- indien menopauze onder de 46 jaar
- ernstige overgangsklachten
- versterkte botontkalking onder de 50 jaar
Noem 3 contra-indicaties voor HST tijdens de menopauze
- borstkanker in VG
- baarmoederslijmvlies kanker in VG
- trombose en/of longembolie in VG
- migraine
Welke hormonen worden gegeven bij HST tijdens de overgang?
- geen baarmoeder = alleen oestrogenen
- wel baarmoeder = combinatie oestrogenen + progestagenen (cyclisch of sequentieel)
Geef je systemische HST als er alleen lokale klachten zijn tijdens de overgang?
Nee, dan vaginaal estriol 500 mg
Noem 4 kenmerken van HST behandeling bij de overgang
- begin met zo laag mogelijke E2 dosering
- verhoog indien klachten blijven
- cyclisch geeft voordeel dat bekend is wanneer bloedingen optreden
- indien al langer postmenopauzaal of na operatie: continu preparaat
Noem 3 toedieningswegen van HST tijdens de menopauze
- transcutaan (pleister, gel) = oestrogeen
- oraal = progestagenen
- vaginaal (creme, tablet, ovulaes) = lokaal oestrogeen
Hoe lang geef je HST tijdens de menopauze?
- indien jong: HST tot 50e jaar
- na 50e jaar: elk jaar HST opnieuw evalueren
- alleen doorgaan met HST bij ernstige overgangsklachten
Wat zijn de gevolgen van HST gebruik van tussen 50-59 jaar met gebruik 1e generatie hormonen?
Toename kans hartfalen, beroerte, DVT, longembolie en borstkanker
MAAR afname kans colon kanker en heupfractuur
