H5. Leerprocessen

Question 1

Waarvoor staan deze afkortingen?
- NP
- NR
- OP
- OR
- VP
- VR

Answer 1

• NP: neutrale prikkel
• NR: neutrale reactie
• OP: onvoorwaardelijke prikkel
• OR: onvoorwaardelijke reactie
• VP: voorwaardelijke prikkel
• VR: voorwaardelijke reactie

Question 2

Door wie werd klassieke conditionering voor het eerst experimenteel beschreven?

Answer 2

Ivan Pavlov

Question 3

Wie was Ivan Pavlov en waardoor is hij bekend?

Answer 3

• Russisch fysioloog
• nobelprijs geneeskunde
• onderzoek naar spijsvertering bij honden, voornamelijk sallivering

Question 4

Wat was het basisexperiment van Pavlov? Geef dit weer in een schema.

Answer 4

OP (voedsel) –> OR/VR (salliveren)
| /
| /
| /
NP–> VP (bel)

Question 5

Hoe verklaarde Pavlov dat de hond ging salliveren bij het horen van de bel?

Answer 5

• niet ‘weten’ dat er voedsel aankomt
• geen inzicht, geen denken
• louter contiguïteit die zorgt voor nieuwe neuronenverbindingen

Question 6

… is de voorwaarde voor de conditionering

Answer 6

contiguïteit

Question 7

Wat is contiguïteit?

Answer 7

een rechtstreekse samenhang tussen twee of meer prikkels

Question 8

Wat is aversieve conditionering?

Answer 8

conditioneren d.m.v. het toepassen van onaangename prikkels

Question 9

Wat is uitdoving of extinctie?

Answer 9

het proces waarbij de voorwaardelijke reflex (VR) geleidelijk verdwijnt: dit gebeurt door herhaald aanbieden van VP, zonder dat OP daarop volgt

Question 10

Wat is prikkelgeneralisatie?

Answer 10

het proces waarbij prikkels gelijkaardig aan de VP, VR tot gevolg zullen hebben

Question 11

Wat is experimentele neurose?

Answer 11

grillig gedragspatroon dat ontstaat door een lastige taak op het gebied van selectief leren , vooral als er aversieve stimuli worden gebruikt

Question 12

Wat is contraconditionering?

Answer 12

nieuwe associaties leggen tussen 2 onverenigbare emoties
vb. Little Albert: dieren zonder knal brengen om te zorgen dat er een positieve emotie bij het ratje geassocieerd wordt

Question 13

Wat is het Mapletoff-experiment?

Answer 13

aversie conditionering toepassen om ervoor te zorgen dat kankerpatiënten na chemo geen afkeer krijgt van elk soort eten

Question 14

Wat is hogere-orde conditionering?

Answer 14

het proces waarbij een conditionering geconditioneerd wordt

Question 15

… in plaats van contiguïteit
Wie toonde dit aan?

Answer 15

contingentie = de informatieve waarde van een prikkel
Rescorla & Wagner

Question 16

Wat werd er bedoeld met ‘contingentie in plaats van contiguïteit’?

Answer 16

• contiguïteit is niet de enige of absolute voorwaarde
• ipv de temporele relatie, is de informatieve waarde van een prikkel cruciaal

Question 17

Waarom is contingentie cruciaal?

Answer 17

• contingentie = een zinvolle samenhang tussen gedrag en gevolg
• verrassingskarakter van de VP is hierin belangrijk
• er wordt een verband geleerd tussen opvallende prikkels en elementen uit de omgeving die er steeds mee gepaard gaan
• hierbij kan je zeggen dat die elementen een sterke informatieve waarde hebben

Question 18

Wat zijn de verschillen tussen VR en OR?

Answer 18

• volgens Pavlov wordt bij klassieke conditionering geen nieuw gedrag aangeleerd
• maar: blijkt dat VR en OR doorgaans niet exact dezelfde zijn

Question 19

Voor welk gedrag is er gedragstherapie?

Answer 19

• slechte gewoontes
• fobieën
• verslavingen

Question 20

Welke slechte gewoontes kunnen behandeld worden door gedragstherapie?

Answer 20

vb. externe eters: mensen die bij minste prikkels van eten, in de verleiding vallen –> mogelijk deels te behandelen door exposure
vb. bed dient enkel om te slapen

Question 21

Hoe worden fobieën behandeld?

Answer 21

• systematische desensitisatie (relaxatietraining, vreeshiërarchie, in vitro, in vivo)
• flooding (implosie)

Question 22

Waar worden verslavingen vaak mee behandeld?

Answer 22

aversietherapie

Question 23

Wat is operante conditionering?

Answer 23

• S-R-C: stimulus, respons, consequence
• leren aan de hand van beloning (‘bekrachtiging’) en straf
• er wordt vrijwillig gedrag gesteld om controle te krijgen over de omgeving
• leren van complexere gedragingen

Question 24

Wat was het basisexperiment van Edward Lee Thorndike en wat toonde hij hiermee aan?

Answer 24

puzzle box
- toonde trial and error leren aan

Question 25

Wat is trial and error leren?

Answer 25

- alles begint met gissen en missen: trial and error - het dier stelt toevallig het gewenste gedrag en wordt hierdoor vrijgelaten (effect) => Wet van het effect

Question 26

Wat is Thorndikes Wet van het effect?

Answer 26

- van gedrag waar een positief gevolg op komt, stijgt de kans dat het opnieuw voorkomt - van gedrag waar een negatief gevolg op volgt, daalt de kans dat het opnieuw voorkomt

Question 27

Wat toont welk experiment van Tolman aan?

Answer 27

de cognitieve kaart: - het opdoen van kennis in plaats van het leren van een S-R-connectie - er wordt enkel geleerd wanneer de bekrachtiging vaker wel dan niet volgt na het gestelde gedrag

Question 28

Wat is latent leren?

Answer 28

het onbewust vasthouden van informatie zonder versterking of motivatie

Question 29

Wat wordt er bedoeld met preferentiële contingenties?

Answer 29

sommige contingenties (= zinvolle samenhang tussen gedrag en gevolg) worden makkelijker aangeleerd dan andere

Question 30

Wat zijn de voordelen van de Skinnerbox ipv de Puzzle Box?

Answer 30

- moet duif niet vangen - duif bepaald zelf beloning - makkelijker varianties aanbrengen in opstelling - minder afleiders

Question 31

Welk soort bekrachtigers zijn er?

Answer 31

- positieve bekrachtiger = iets aangenaams toevoegen - negatieve bekrachtiger = iets onaangenaam weglaten

Question 32

een negatieve bekrachtiger is géén ...

Answer 32

straf

Question 33

Welke soorten straffen zijn er?

Answer 33

- positieve straf = iets onaangenaams toevoegen - negatieve straf = iets aangenaams weglaten

Question 34

Wat gebeurt er bij het niet bekrachtigen?

Answer 34

uitdoving

Question 35

Wat is prikkelgeneralisatie bij operante conditionering?

Answer 35

gedrag uitbreiden naar gelijkaardige situaties om beloning te verkrijgen

Question 36

Wat is prikkeldiscriminatie bij operante conditionering?

Answer 36

gedrag niet uitbreiden naar een gelijkaardige situatie omdat je niet verwacht een beloning te krijgen

Question 37

Wat is een discriminatief leerproces? En wat gebeurt hierbij?

Answer 37

= reactie afhankelijk van de situatie onderscheiden van de discriminatieve stimulus S(D)

Question 38

Welke soorten bekrachtingingschema's kunnen we onderscheiden?

Answer 38

- continue bekrachtiging - discontinue bekrachtiging

Question 39

Welke bekrachtigingsschema's onderscheiden we bij discontinue bekrachtiging?

Answer 39

- vast ratioschema: om de x- aantal juiste gedragingen bekrachtigen - variabel ratioschema: geen vast patroon - vast intervalschema: max. # bekrachtigingen in bep. tijdspanne of min. tijdsinterval tussen 2 bekrachtigingen - variabel intervalschema: geen vast patroon

Question 40

best beginnen met ... en overschakelen op ... schema

Answer 40

continu - discontinu

Question 41

Hoe leer je het best gewenst gedrag aan in 4 stappen?

Answer 41

1. concreet omschrijven van doelgedrag + basislijn van het gedrag bepalen 2. passende bekrachtiger zoeken 3. leerprogramma uitvoeren 4. autonoom maken van het gedrag

Question 42

Hoe omschrijf je het doelgedrag concreet en hoe bepaal je de basislijn van het gedrag?

Answer 42

doelgedrag concreet omschrijven: - niet: 'braver zijn' of 'braaf zijn' - wel: 'geen andere kindjes meer pijn doen' basislijn bepalen: - dus: waar zitten we nu en waar willen we naartoe?

Question 43

Hoe zoek je een passende bekrachtiger?

Answer 43

- moet door de persoon gewenst zijn - moet onmiddellijk gegeven worden - er moet een logische samenhang bestaan tussen gedrag en beloning

Question 44

Hoe voer je een leerprogramma uit?

Answer 44

1. mondeling instructie 2. modeling/ nabootsing 3. prompting 4. shaping 5. chaining 6. samen uitvoeren

Question 45

Wat is prompting?

Answer 45

een zetje in de juiste richting geven

Question 46

Wat is shaping?

Answer 46

de lat steeds hoger leggen

Question 47

Wat is chaining?

Answer 47

deelgedragingen bekrachtigen en aanleren

Question 48

Hoe maak je gedrag autonoom?

Answer 48

- van continue naar intermittente bekrachtiging - zelfbekrachtiging - maar, nog beter: extrinsieke motivatie dient intrinsieke motivatie te worden

Question 49

Hoe kan je ongewenst gedrag afleren?

Answer 49

- analyse van het probleem - oorzaken en gevolgen onderscheiden dus: ervoor zorgen dat de beloning niet meer komt

Question 50

Straffen is niet altijd goed. Wat kan je beter doen?

Answer 50

- time-out - alternatief gedrag bekrachtigen

Question 51

Wat zijn enkele richtlijnen indien je toch straft?

Answer 51

- zo snel mogelijk straffen - straf liefst 'gerelateerd' aan het gestelde gedrag - duidelijk maken waarom je straft - consequent straffen en belonen - volhouden van de straf - straf dient afgewisseld te worden met een voldoende aantal bekrachtigers - enkel straffen op het gedrag, niet op de persoon - ondubbelzinnig

Question 52

Wat is priming?

Answer 52

het ophalen van impliciete herinneringen