H4. Het geheugen

Question 1

Waar verwijst de term geheugen naar?

Answer 1

het proces waardoor wij ervaringen vastleggen in onze hersenen en deze na verloop van tijd terug kunnen oproepen in het bewustzijn (intentioneel of spontaan)

Question 2

Welke metafoor kunnen we gebruiken voor het geheugen?

Answer 2

de metafoor van de bibliotheek
=> je steekt er dingen in, haalt er dingen uit, geordend, …

Question 3

Het geheugen is een cognitief systeem met nauwe banden met de … . En een … systeem dat info … en …?

Answer 3

waarneming - constructief - interpreteert - reorganiseert

Question 4

Welke soorten geheugeninhouden kunnen we onderscheiden?

Answer 4

• expliciet / declaratief geheugen
• episodisch geheugen
• semantisch geheugen
• impliciet / procedureel geheugen

Question 5

Wat is het expliciet / declaratief geheugen?

Answer 5

• knowing what
• studeren, vanbuiten leren, ervaringen opdoen, …

Question 6

Wat is het impliciet / procedureel geheugen?

Answer 6

• knowing how
• fietsen, autorijden, lopen, spreken, zwemmen, …

Question 7

Wat is het episodisch geheugen?

Answer 7

• ervaringen uit het verleden (autobiografisch geheugen en prospectieve geheugen)

Question 8

Wat is het semantisch geheugen?

Answer 8

kennis, opgeslagen volgens themata, betekenis

Question 9

Welke 3 geheugensystemen onderscheiden we?

Answer 9

• sensorisch / zintuiglijk geheugen
• kortetermijn / werkgeheugen
• langetermijn / permanent geheugen

Question 10

Wat zijn de kenmerken van het zintuigelijk geheugen?

Answer 10

• visuele stimuli => iconisch geheugen
• auditieve signalen => echoïsche geheugen
• tast => tactiel geheugen

Question 11

Wat is het functioneel spoor?

Answer 11

het gedurende een korte tijd heel even blijven functioneren van een specifiek neuronencircuit
(zintuiglijk en KTG)

Question 12

Wat is chunking?

Answer 12

een aantal afzonderlijke elementen samen voegen tot grotere gehelen
= vormen van chunks, trossen of clusters

Question 13

Welke fasen zijn er bij het opslaan van informatie?

Answer 13

1. inprenting
2. latentieperiode
3. reproductie

Question 14

Het … is eigenlijk een onderdeel van de waarneming.

Answer 14

zintuiglijk geheugen

Question 15

In het zintuigelijk geheugen en het KTG wordt enkel een … spoor gevormd. In het LTG ook een … spoor.

Answer 15

functioneel - structureel

Question 16

Het KTG is eigenlijk ons … .

Answer 16

nu-bewustzijn
= de denkbeeldige ruimte waar zich al onze momentane bewustzijnsinhouden bevinden

Question 17

Uit welke onderdelen bestaat ons werkgeheugen volgens Baddley en Hitch?

Answer 17

1. centrale bestuurder
2. buffers
   - fonologische lus
   - visuospatiaal schetsblad
   - episodische buffer

Question 18

Wat beslist de centrale bestuurder?

Answer 18

naar welke informatie de aandacht op een bepaald moment zal gaan en wat ermee gedaan moet worden

Question 19

Wat doen de buffers?

Answer 19

houden een bepaald soort informatie actief in gereedheid om ze desgewenst ter beschikking te stellen van de centrale bestuurder

Question 20

Wat is de fonologische lus?

Answer 20

hier wordt auditieve informatie kortstondig bewaard door ze inwendig te herhalen

Question 21

Wat is het visuospatiale werkblad?

Answer 21

houdt de visuele en ruimtelijke informatie gedurende een zekere tijd vast

Question 22

Wat is een episodische buffer?

Answer 22

hier wordt verschillende informatie rond eenzelfde thema bij elkaar gevoegd om er ten behoeve van de centrale bestuurder een soort totaalbeeld van te maken

Question 23

Wat is inprenting?

Answer 23

er wordt een structureel spoor gevormd in de hersenen vanaf het moment van een bewustzijnsinhoud

Question 24

Van wat is inprenting voornamelijk afhankelijk?

Answer 24

1. de mate waarin informatie een goed gestructureerd geheel vormt
2. het aantal relevante cues die verbonden worden met de info

Question 25

Welke andere zaken kunnen ook een invloed hebben op inprenting?

Answer 25

- aantal herhalingsbeurten - voorkennis - capaciteiten - concentratie - gemoedstoestand

Question 26

Welke vormen van herhalen zijn er?

Answer 26

onderhoudend en bewerkend herhalen

Question 27

Wat is maintenance rehearsal?

Answer 27

een waarneming constant herhalen om deze wat langer in het KTG vast te houden

Question 28

Wat is elaborate rehearsal?

Answer 28

de input zodanig bewerken dat je deze beter kan vasthouden in het KTG

Question 29

Wat was het experiment van Craik en Lockhart? Wat is de conclusie?

Answer 29

- 60 woorden - visueel, fonetisch, betekenis => het is van belang om de te hanteren strategie aan te passen aan het soort materiaal dat ingeprent moet worden

Question 30

Wat zijn cues of ophaalwijzen?

Answer 30

interne of externe omstandigheden die zowel aanwezig zijn bij de inprenting als op het moment van de reproductie, en die bij het ophalen van de ingeprente informatie als een soort index gebruikt kunnen worden om de ermee verbonden gegevens vlot naar boven te halen KORT: omstandigheden tijdens inprenting en reproductie gelijkaardig maken om beter te kunnen ophalen

Question 31

Wat is het principe van de codeerspecificiteit van Tulving?

Answer 31

naast de info zelf worden ook elementen van de interne of externe context mee opgeslagen

Question 32

Wat is de functie van externe omstandigheden?

Answer 32

- geuren, beelden, smaken, ... kunnen herinneringen oproepen - experiment duikers (locatie inprenting - reproductie) - examen afleggen in hetzelfde lokaal als dat waarin je de les hebt gekregen - hoe meer herinneringscues, hoe beter je de info terug vindt

Question 33

Wat is de functie van de innerlijke toestand?

Answer 33

- gemoedscongruentie-effect - zeigarnik-effect * open taakspanning - liedje in hoofd

Question 34

Wat is het gemoedscongruentie-effect?

Answer 34

dat herinneringen makkelijker en af en toe zelfs spontaan naar boven komen wanneer mensen opnieuw dezelfde gemoedstoestand beleven als ten tijde van de inprenting

Question 35

Wat is het zeigarnik-effect?

Answer 35

bij het aanvatten van een taak ontstaat er een spanning die normaliter aanhoudt tot de opdracht voltooid is = taakspanning (bij onvoltooide taken)

Question 36

Welke grafiek geeft weer hoe lang informatie bewaard blijft in het geheugen?

Answer 36

de vergeetcurve van Ebbinghaus

Question 37

Wat is de besparingsmethode?

Answer 37

er wordt minder vergeten wanneer gespreide herhalingsbeurten toegevoegd worden

Question 38

Wat is de latentieperiode?

Answer 38

de tijd dat de informatie opgeslagen is in het permanent geheugen, maar ook hieruit kan je informatie vergeten

Question 39

Waarom vergeten wij?

Answer 39

- vervagen van geheugensporen - interferentie - een tekort aan ophaalwijzen

Question 40

Wat is de spoorvervaltheorie?

Answer 40

door een gebrek aan oefening zouden de gevormde sporen geleidelijk in onbruik raken en wegslijten (mogelijk door synapsen die minder 'doorgankelijk' worden wanneer ze minder gebruikt worden (Ebbinghaus)

Question 41

Wat is de interferentietheorie?

Answer 41

rivaliserende inprentingen die tijdens de latentiefase gebeuren zorgen ervoor dat we dingen vergeten

Question 42

Welke fenomenen kan je ervaren wanneer er op een bepaald moment geen passende cues aanwezig zijn om een specifieke herinnering naar boven te halen?

Answer 42

- FOK-fenomeen - TOT-fenomeen

Question 43

Wat kan een oplossing zijn als er geen passende cues aanwezig zijn?

Answer 43

de ABC-methode

Question 44

Wat is het FOK-fenomeen?

Answer 44

"feeling of knowing": gevoel dat je het weet

Question 45

Wat is het TOT-fenomeen?

Answer 45

"tip of the tongue": je weet dat je het weet

Question 46

Wat is amnesie en waar mag je het niet met vergelijken?

Answer 46

= geheugenverlies ≠ vergeetachtigheid

Question 47

Welke soorten amnesie kunnen we onderscheiden?

Answer 47

retrograde en anterograde amnesie

Question 48

Wat is retrograde amnesie? Geef enkele voorbeelden.

Answer 48

het onvermogen om vanaf een bepaald moment terug te gaan in de tijd en zich dingen te herinneren die voordien gebeurd zijn vb. posttraumatische amnesie, ziekte van Alzheimer, (infantiele amnesie)

Question 49

Wat is anterograde amnesie? Geef enkele voorbeelden.

Answer 49

het inprenten van nieuwe gegevens is vanaf een bepaald moment verstoord vb. Syndroom van Korsakoff, patiënt H.M., ziekte van Alzheimer

Question 50

Op welke manieren kan je herinneringen oproepen?

Answer 50

spontaan of door het gebruik van zoekstrategieën

Question 51

Wat kunnen aanleidingen zijn van spontane herinneringen?

Answer 51

- een externe prikkel - interne gemoedstoestand of ingesteldheid - deelfragmenten van de herinnering zelf - flashbulb-memories

Question 52

Wat zijn flashbulb-memories en wat zijn hier redenen voor?

Answer 52

= lichtflitsherinneringen = zeer emotionele gebeurtenissen waar we zowel de gebeurtenis als allerlei toevalligheden van dat moment inprenten redenen: emoties, niet alledaags, herhaaldelijk opnieuw ophalen en opnieuw inprenten vb. Moord op JFK, dood van prinses Diana, 9/11, je eerste kus, ...

Question 53

Tussen welk soort herinneringen maken we een onderscheid bij het gebruik van zoekstrategieën?

Answer 53

associatieve en strategische herinneringen

Question 54

Door wat worden associatieve herinneringen opgeroepen?

Answer 54

de hippocampus

Question 55

Hoe worden strategische herinneringen opgehaald?

Answer 55

frontale kwabben => hippocampus

Question 56

Welke zoekstrategie kan je toepassen op moeilijk traceerbare informatie op te halen?

Answer 56

stap-voor-stap-benadering

Question 57

Wat is stap-voor-stap-benadering?

Answer 57

op een ordelijke en systematische manier het individu helpen om op een betrouwbare manier zoveel mogelijk relevante informatie naar boven te halen

Question 58

Welke soorten fouten kunnen er ontstaan in geheugenvorming/paramnesie?

Answer 58

- valse getuigenissen - invloed van irrelevante geheugenfragmenten - misleidende cues bij de reproductie - hypnose - gecreëerde herinneringen

Question 59

Wat zijn oorzaken van vervorming bij valse getuigenissen?

Answer 59

lacune in herinnering --> wij hebben niet graag lacunes --> willen die lacune opvullen --> gebruiken hiervoor elk houvast dat we krijgen

Question 60

Wat toonde Frederic Bartlett aan met zijn proefjes?

Answer 60

dat vervormingen dikwijls doordat mensen de neiging hebben om hun herinneringen n te passen in de kennis en de opvattingen waar ze al over beschikken (cognitieve schema's) => experiment 'zoet'

Question 61

Welk soort vragen geven misleidende cues bij de reproductie?

Answer 61

leading questions of suggestieve vragen

Question 62

Welke geheugenpsychologe heeft het effect van suggestieve vragen onderzocht? Welk experiment gebruikte ze hiervoor?

Answer 62

E. Loftus experiment: verkeersongeval, 'knallen' of 'botsen' - knallen: 36% van personen herinnerde dat er gebroken glas te zien was - botsen: 12% van personen herinnerde dat er gebroken glas te zien was

Question 63

Waarom valt hypnose onder 'misleidende cues bij de reproductie'?

Answer 63

- vals gevoel van zekerheid - meer fantasie/valse herinneringen => gecreëerde herinneringen

Question 64

Wanneer kunnen gecreëerde herinneringen onstaan?

Answer 64

- bij hypnose - bij gewone 'ingeplante' herinnering - bij visualisering

Question 65

Wat zijn ingeplante herinneringen?

Answer 65

iemand plant valse herinneringen in bij iemand anders, de persoon waarbij deze ingeplant zijn ziet deze als waarheid => fantaseren over een waargebeurd verhaal dat je verteld is, is al genoeg om het als werkelijk gebeurd feit te ervaren

Question 66

Wat is visualisering?

Answer 66

= je fantasie gebruiken om onbewust herinneringen op te roepen

Question 67

Verklaar de Wet van Murphy: "wanneer er iets mis kan lopen, zal het mis lopen"

Answer 67

je let niet op de dingen die wél goed gaan, wat mis loopt, brengt negatieve emoties met zich mee en we onthouden beter dingen met emoties vb. je komt te laat op school doordat je steeds voor een rood stoplicht hebt gestaan => je besteed meer aandacht op de rode stoplichten (negatief) en zal waarschijnlijk niet gemerkt hebben als het stoplicht wél groen was