H4 De Late Middeleeuwen Flashcards
Wat waren de 3 standen, en hun taak?
- geestelijkheid > bidden
- adel > besturen
- boeren > voedselvoorziening
Wat was de geestelijke en de wereldlijke macht?
De paus en de koning
Wat werd gezegd over Constantinopel?
“Waarom is onze geestelijke leider ondergeschikt aan de paus van Rome?”
> Terwijl de Paus van Rome minder in omvang en aanzien is.
Wat en wanneer was het ‘Oosters Schisma’?
1054
Dit was een kerkscheuring in de christelijke kerk, waarbij er een splitsing kwam tussen de oosters-orthodoxe kerken en de Rooms-Katholieke Kerk.
Wat was de investituurstrijd?
De strijd om benoemingsrecht bisschoppen.
Hoe ontstond de investituurstrijd?
Het kerkelijk recht was dat de inwoners/priesters zelf bisschop kiezen, en de Paus benoemt hem.
Maar, in praktijk deden heersers dit vaak zelf en maakte leenmannen van hun (gunstig i.v.m. celibaat).
–> Pausen die zelf hoogste gezag op aarde (=primaat) wilden, accepteerden dit niet.
Wat is het verschil tussen het hofstelstel en het feodaal stelstel?
Hofstelsel gaat over de economische & sociale verhouding tussen boeren en edelmannen.
Feodaal stelsel is over politiek. Vorst leent deel macht in ruil voor trouw (gewone man staat hier los van).
Wat betekent investituur?
Het ritueel dat behoort bij de benoeming van een bisschop. De bisschop kreeg symbolen van de geestelijke en wereldlijke macht.
Wanneer is er sprake van een lekeninvestituur?
Als er de symbolen uit een niet-geestelijke macht is gegeven. Zoals bij de Duitse keizer.
Wat en wanneer eindigde de investituurstrijd?
Concordaat van Worms, 1122.
Wat was de compromis bij Concordaat van Worms?
- Paus geeft een bisschop geestelijke macht.
- Daarna overhandigt keizer de bisschop de scepter
(=symbool wereldlijke macht).
Wat waren de twee gevolgen van de Concordaat van Worms?
Keizer heeft geen invloed op geestelijke macht, maar hoeft ook geen bestuurlijke macht op te geven.
Bisschoppen moeten ook verantwoording afleggen aan wereldlijk macht.
Waarom was de compromis nadelig voor de Duitse keizer?
De gekozen bisschoppen waren vaak van adel. Omdat die daardoor meer te zeggen kregen, werd de macht van de keizer beperkt. En was het moeilijker voor de Duitse keizer om eenheid te creëren binnen zijn rijk.
Wat waren wat gevolgen van de pauselijke monarchie?
- Vanaf 1059 mochten alleen kardinalen een nieuwe paus kiezen.
- Pauselijke rechtbank (nietig verklaarde huwelijken).
- Pauselijke rekenkamer > toezicht houden op de hele kerkorganisatie.
Wat zijn kruistochten?
Legers die vanuit christelijke gebieden in West-Europa van de 11e tot de 13e eeuw naar Palestina reisden om daar de bedevaartsplaatsen te heroveren van de moslims.
Wat was het begin van de kruistochten?
Er waren veel pelgrimstochten, rond 1080 was de Bijzantijnse keizer bang dat ze Constantinopel zouden innemen.
Waarom was the paus enthousiast over de kruistochten?
- Kans op uitbreiden van het christendom.
- De christelijke pelgrims kunnen daarna weer veilig op pad naar Jeruzalem.
- Hij hoopte de Grieks-orthodoxe (die zich hadden afgescheiden) weer aan zich te binden.
Wanneer was de eerste kruistocht?
1096, maar veel stierven.
Wat waren wat motieven om op kruistocht te gaan?
- Christelijke geloof
- Aanzien
- Avontuur/rijkdom
- Mocht plunderen (bijv. jongste van het gezin)
- Versterkte handelspositie
Er werd niet continu gevochten, ze handelden ook…
Nieuwe producten (zijde, bananen, etc.) en kennis (wiskunde, geneeskunde, etc.)
Waarom werd er op de joden gehaat, omdat ze niet genoeg bijdragen aan de kruistochten?
Joden werden gezien als vreemdelingen > werden uitgesloten van ambachten en gilden > richten zich op handel > worden rijke handelaren en bankiers.
Mensen leenden van de joden > en vermoorden ze dan om van schuld af te zijn.
Wat waren wat gevolgen van de kruistochten?
- Kruistochten verscherpen tegenstellingen tussen christenen en moslims.
- Handelscontacten worden opgedaan/uitgebreid.
- Uitwisseling van producten en kennis.
Wat waren de 4 belangrijke kruistochten?
- 1099, Jeruzalem heroverd.
- 1187, Jeruzalem viel in de handen van islamitische generaal Saladin.
- 1189-1192, kruisvaarders onder leiding van Leeuwenhart kwamen in de buurt, maar lukte niet te heroveren.
- 1204, Constantinopel wordt veroverd.
Was was de laatste kruistocht?
1291, Akko.
Wat waren de 3 soorten pest?
1 - Builenpest - ontstoken lymfeklieren, onderhuidse bloedingen (‘builen’) en aantasting zenuwstelsel. 50-60% van de patiënten sterft binnen 5 dagen.
- Longpest - pestbacterie wordt door aanhoesten van mens tot mens overgedragen. Bacterie nestelt zich in de longen.
- Septische pest - ook opgelopen via vlooienbeten, maar de hoeveelheid bacteriën is zo groot dat de patiënt al is overleden voordat de builen zich hebben kunnen vormen.
—-> de laatste 2 zijn vrijwel altijd dodelijk.
Wat zijn wat symptomen van de pest?
- koorts
- spierpijn
- hoofdpijn
- pijnlijke builen
- afsterven vingers, tenen, neus, etc.
- koude rillingen
Waar, wanneer en hoe ontstond de pest?
1347, in Middellands zeegebied. Wanneer knaagdieren (ratten) overlijden, springen de vlooien over op mensen.
Waarom werden sommige steden minder getroffen door de pest dan andere?
- Niet interessant voor rattenpopulaties.
- Ziekte op afstand houden, d.m.v. controle verkeer, besmette straten afsluiten.
Wat waren middeleeuwse verklaringen voor de pest?
Straf van god, joden of ‘pestdampen’.
Wat waren flagellanten?
Gelovigen die het land in trokken in troepen, om zichzelf in het openbaar pijn te doen.