H2 Flashcards
Neurale plasticiteit
Hersenweefsel heeft het vemogen om zich aan te passen aan de omgeving, bijv. leren, omgaan met stress
Wat is de ‘Brain-body orientation’?
Locatie van hersengebieden met het gezicht als referentie
Brain-body orientation met gezicht als referentie
Dorsaal
dorsum = rug
Brain-body orientation met gezicht als referentie
Ventraal
venter = buik
Brain-body orientation met gezicht als referentie
Mediaal
medialis = midden
Brain-body orientation met gezicht als referentie
Lateraal
lateralis = zijkant
Brain-body orientation met gezicht als referentie
Anterieur
anterior = voor
Brain-body orientation met gezicht als referentie
Posterieur
posterior = achter
Spatiële oriëntatie in relatie tot andere onderdelen van lichaam
Rostaal
rostum = bek
Spatiële oriëntatie in relatie tot andere onderdelen van lichaam
Caudaal
caudum = staart
Spatiële oriëntatie in relatie tot andere onderdelen van lichaam
Superieur
superior = boven
Spatiële oriëntatie in relatie tot andere onderdelen van lichaam
Inferieur
inferior = onder
Wat is de spatiële oriëntatie?
Locatie van hersengebieden in relatie tot andere onderdelen van het lichaam
- Hangt af van lichaamshouding
NB: dorsaal en ventraal maken een
hoek van —90 graden in het ruggenmerg
Wat is de anatomische oriëntatie?
Richting van doorsnedes of secties van het brein vanuit het perspectief van een toeschouwer
Anatomische oriëntatie
Coronale sectie
frontaal zicht
Anatomische oriëntatie
Horizontale sectie
dorsaal zicht
Anatomische oriëntatie
Sagitale sectie
mediaal zicht
Lagen op brein (herzenvliezen)
- Schedel
- Dura mater = harde hersenvlies
- Arachnoïd mater = Spinnewebvlies (eiwit)
- Pia mater = zachte hersenvlies
- Brein
Meningen
- Dura mater = harde hersenvlies
- Arachnoïd mater = Spinnewebvlies (eiwit)
- Pia mater = zachte hersenvlies
Zitten ook om het ruggenmerg!
Waar zit de subarachnoïdale ruimte?
- Tussen de Arachnoïd mater (Spinnewebvlies (eiwit)) en Pia mater (zachte hersenvlies)
- Is gevuld met cerebrospinale vloeistof –> om je brein te beschermen tegen stoten van buitenaf
Bloedtoevoer (zuurstof en voedingsstoffen)
Pijn die je voelt komt uit de bloedvaten, niet perse de hersenen zelf
- Anterior cerebral artery = gehele bovenkant brein
- Middel cerebral artery = buitenkant (zijkant) brein
- Posterior cerebral artery = achter-/onderkant brein
Cerebro Vasculaire Accident (CVA)
- Ischemisch CVA = herseninfarct, afsluiting bloedtoevoer door bloedprop of vernauwing –> zuurstoftekort (80% in NL)
- Hemorragisch CVA = hersenbloeding, bloeduitsorting door opengebarsten/gescheurd bloedvat (20% in NL)
Hersendelen
- Cerebrum = Grote hersenen –> complexere hersenactiviteit
- Cerebellum = Kleine hersenen
- Hersenstam
Hoe hoger een structuur fysiek in de hersenen ligt, des te ‘hoger’ de functie (complexer, meer geïntegreerd)
BELANGRIJK
Hersenschors (cerebrale cortex)
- Frontale lobe
- Temporale lobe
- Parietale lobe
- Occipitale lobe
Hersenoppervlak
opp = 0,25 m^2
* Gyrus = bocht/ winding, gyrus temporalis superior –> gebied rond fissura laterialis
* Sulcus = groef, sulcus centralis –> Groeve tussen frontale en parietale lobe
* Fissuur = diepe groef, fissura lateralis ( groeve van Sylvius) –> scheiding frontale en temporale lobe
Binnen in de hersenen
- Grijze stof = zenuwcellen (geen isolerende laag), buitenkant brein
- Witte stof = zenuwvezels (isolerende laag, myeline), binnenkant brein
- Reticulaire stof = vezels en cellen (mix wit en grijs) –> netvormig
- Corpus callosum (hersenbalk)
Ventrikelsysteem
4 verbonden holtes gevuld met cerebrospinale vloeistof (CSV)
- 1e en 2e laterale ventrikels –> 1 per hemisfeer (hersenhelft) verbonden met 3e ventrikel
- 3e ventrikel –> in diencephalon (tussenhersenen) –> tussen rechter en linker thalamus, vebonden met 4e vetrikel via cerebrale aquaduct
-
4e vertrikel –> tussen cerebellum en pons (brug) verbonden met subarachnoïdale ruimte en centraal kanaal (in ruggenmerg).
Functie: ondersteunen metabolisme, afvoer afvalstoffen en bescherming hersenweefsel
Indeling zenuwstelsel
Centraal zenuwstelsel: Hersen en ruggenmerg
Perifeer zenuwstelsel: Alles behalve hersenen en ruggenmerg
* Perifeer bestaat uit somatisch (hersenen en ruggenmerg zenuwen) en autonomisch (sympatisch = opwinding en parasympatisch = rust) zenuwstelsel
Waaruit bestaat Centraal zenuwstelsel
Hersen en ruggenmerg
Waaruit bestaat Perifeer zenuwstelsel
Alles behalve hersenen en ruggenmerg
Bestaat uit somatisch (hersenen en ruggenmerg zenuwen) en autonomisch (sympatisch = fight/flight en parasympatisch = rust) zenuwstelsel
BELANGRIJK
Wat zijn de onderdelen van het brein?
Forebrain (grote hersenen): telencephalon
Brainstem (hersenstam): diencephalon, mesencephalon, metencephalon, myelencephalon
Spinal cord (ruggenmerg)
Zenuwcellen
Hersenweefsel bestaat uit 2 type zenuwcellen:
Neuronen = primaire functies
Gliacellen = Onderstening neuronen –> lijmen
Zenuwcellen zijn verbonden dmv zenuwvezels (axonen)
Bundel zenuwvezels = tractus (binnen CZS), zenuw (buiten CZS
RUGGENMERG:
Binnenkant = grijze stof –> zenuwcellen
Buitenkant = witte stof –> zenuwvezels (tracts)
LET OP!!! BIJ HERSENWEEFSEL ANDERSOM!!!
Ruggenmerg
i.t.t. brein, grijze stof binnen en witte stof buiten. Opgedeeld in segmenten die lichaamsdelen aansturen
- cervicaal; 8 delen
- Thoracaal; 12 delen
- Lumbaal; 5 delen
- Sacraal; 5 delen
- coccygeaal; staartbeen
Dermatomen en ruggenmergzenuwem
Elk dermatoom (lichaamsonderdeel) heeft twee ruggenmergzenuwen (somatisch ZS):
sensorische zenuw = binnenkomend (afferent = aanvoerend) –> Verstuurt info van huid, gewrichten en spieren naar ruggenmerg
motorische zenuw = uitgaand (efferent = afvoerend) –> stuurt info naar spieren in lichaam
Bij schade = eronder valt weg, dus hoe hoger schade hoe meer uitval
Richting neurale informatie
Verschil afferent en efferent
- Afferent: naar een structuur toe (“input”) –> sensorisch
- Efferent: van een structuur af (“output”) –> motorisch
Ezelsbruggetje:
* Eerst input, dan output
* Eerst afferent, dan efferent (alfabetisch)
* a = arriverend = afferent
* e = exit = efferent
Ruggenmergzenuw
Wet van Bell en Magendie
Wet van Bell en Magendie
- Dorsale / posterieure hoorn = sensorisch (afferent) –> pijn, temperatuur, tast
- Ventrale / anterieure hoorn = motorisch (efferent) –> aansturen spieren en reflexen
bilaterale paren = ruggenmergzenuwen zijn aan beide kanten van het ruggenmerg
Hersenzenuwen
olfactorius = reuk
opticus = zicht
oculomotorius = oogbewegingen
trochlearis = oogbewegingen
trigeminus = gevoel in gezicht en bewegen kauwspieren
abducens = oogbeweging
facialis = beweging en gelaatspieren (expressie)
vestibulocochlearis = gehoor en evenwicht
glossapharyngeus= tong en farynxbewegingen en sensatie
vagus = hartslag, bloeddruk, ingewanden, beweging farynx (keel) en larynx (strottenhoofd)
accessorius = nek- en halsspieren
hypoglossus = tongspieren
Hersenzenuwen rechtstreeks vanuit hersenen, niet via ruggenmerg
12 paar hersenzenuwen –> één set voor links, één set voor rechts
Aangezichtsverlamming van Bell
- Ontsteking nervus facialis –> zwelling –> compressie –> (gedeeltelijk) functieverlies
- Eenzijdige verslapping/verlamming aangezichtsspieren
- Primaire oorzaak = virale infectie
- Behandeling –> onstekingsremmers en virusremmers
- Meeste patiënten herstellen volledig
Symptomen ook bij hersentrauma (CVA, tumor)
Ramsey Hunt syndroom
JB
Ontsteking facialis (beweging gelaatspieren) en vestibulocochlearis (gehoor en evenwicht)
Sympatische divisie (autonoom zenuwstelsel)
- Fight or flight respons
- Stimulerend –> activerend en opwinding
- verbonden met Thorale en lumbale ruggenmergsegmenten
- Ganglia dichtbij het ruggenmerg –> minibrains
- preganglionaire vezels zijn kort –> postganglionaire vezels zijn lang
- acetylcholine = preganglionair + norepinephrine = postganglionair
Parasympathische divisie (autonoom zenuwstelsel)
- Rest and digest
- Inhiberend –> relaxen en voedsel verteren
- verbonden met Sacrale ruggensegmenten en vagus, facialis en oculomotorius
- Ganglia dichtbij organen
- preganglionaire vezels zijn lang –> postganglionaire vezels zijn kort
- acetylcholine = pre + postganglionair
Hersenstam
- Diencephalon = tussenhersenen –> midden in brein –> integratie van sensorisch en motorisch
- Mesencephalon = middenhersenen –> connectie achter en tussenhersenen –> sensorische functie (gehoor, visie)
- Rhombencephalon = achterhersenen (metencephalon en myelencephalon) –> daadwerkelijke stam –> motorische functie
Achterhersenen, rhombencephalon (hindbrain)
- Metencephalon = pons en cerebellum
- Myelencephalon = medulla oblongata
- Reticulaire formatie = mix van zenucellen (grijze stof) en zenuwvezels (witte stof), opwinding en slaap/waak
- Pons (brug) –> verbindt cerebellum met de rest
- Medulla (merg) en pons = vitale functies (ademhalen, CV systeem)
- Cerebellum (kleine hersenen) = timing en coordinatie van complexe bewegingen (rennen, dansen)
Middenhersenen, mesencephalon (midbrain)
Substantia nigra, ventraal. Gezond is donker pigment
Tussen 3e en 4e ventrikel
Tussenhersenen, diencephalon (between brain)
Thalamus = kamer –> integreert sensorische informatie en stuurt door naar specifieke gebieden in cerebrale cortex (hersenschors)
Hypothalamus = onder de thalamus –> reguleert hormoonproductie via hypofyse –> betrokken bij meeste gedrag
Grote hersenen (forebrain)
Basale ganglia
Ganglion = cluster neuronen (impliciet geheugen (motor skills) en controle en coördinatie van vrijwillige motorische bewegingen)
Werken als soort volumeknop door kracht van bewegingen te controleren
hypoactiviteit = parkinson –> - dopamine
hyperactiviteit = Tourette –> + dopamine
Substantia nigra en nucleus subthalamicus behoren ook tot basale ganglia!
Motor cortex = voor de centrale groeve
Sensorische cortex = achter de centrale groeve
Belangrijkste functies van de hersenen (in erg algemene zin)
- Perceptie –> waarneming
- Integratie van informatie –> creëeren van perceptuele wereld
- actie –> gedrag
Anterior cerebral artery
Bloedtoevoer voor de gehele bovenkant van het brein en een stukje van de voorkant
Middel cerebral artery
Bloedtoevoer voor de gehele zijkant van het brein en een klein stukje van de onderkant
Posterior cerebral artery
Bloedtoevoer voor de gehele achterkant van het brein en de rest van de onderkant van het brein
Ischemisch CVA
Herseninfarct, afsluiting bloedtoevoer, dus zuurstof tekort (80% in NL)
Hemorragisch CVA
Hersenbloeding, bloeditsorting (20% in NL)
Neuronen
Primaire functies van zenuwcellen
Gliacellen
Ondersteunen neuronen, lijmcellen
Bundel cellen
- tractus (binnen CZS)
- zenuw (buiten CZS)
