H10.1 Het centrale zenuwstelsel en endocriene organen Flashcards
3 typen van communicatie via hormonen
Endocrien: Hormoon wordt via de bloedbaan naar de doelwitcellen vervoerd.
Paracrien: Signaalmoleculen bereiken via de intercellulaire vloeistof nabijgelegen cellen
Autocrien: Hormoon uit een cel bindt op de receptor van diezelfde cel.
2 typen neuronen in de hypothalamus
- Grote cellen met lange uitlopers die uitkomen in de hypofyse achterkwab. Daar worden de hormonen afgegeven aan de bloedbaan.
- Kleine cellen met korte uitlopers die releasing factors afgeven aan een plexus aan bloedvaten bovenaan de hypofysesteel. De releasing factors komen aan in de hypofysevoorkwab en stimuleren of remmen daar de afgifte van hormonen.
Welke hormonen worden door de hypofyse voorkwab afgegeven en welke door de hypofyse achterkwab?
Hypofyse voorkwab: TSH. ACTH, FSH, LH, GH, PRL en endorfines
Hypofyse achterkwab: oxytocine en ADH
Histologische verschillen tussen de hypofyse voorkwab en achterkwab
Achterkwab: kleine kernen van zenuwuitlopers, kleurt sterk aan bij neurofilamentkleuring
Voorkwab: eilandjes met hormoonproducerende cellen
5 typen cellen van de hypofysevoorkwab (van veel voorkomend naar minst voorkomend)
- Welke hormonen produceren ze?
- Waardoor worden ze gestimuleerd?
- Waardoor worden ze geremd?
- Somatotrope cellen
- produceert: GH
- Gestimuleerd door: GHRH
- Geremd door: somatostatine - Corticotrope cellen
- Produceert: ACTH
- Gestumuleerd door: CRH en AVP - Lactotrope cellen
- Produceert: prolactine (PRL)
- Geremd door: dopamine - Gonadotrope cellen:
- Produceert: LH/FSH
- Gestimuleerd door: GnRH (LHRH) - Thyreotrope cellen:
- Produceren: TSH
- Gestimuleerd door: TRH
Hypothalamus-hypofyse bijnier as
Hypothalamus maakt CRH (en onder hoge stress ADH). CRH bindt aan een G-eiwit gekoppelde receptor op de hypofysevoorkwab. Hierdoor wordt ACTH afgifte gestimuleerd. ACTH stimuleert de bijnier tot aanmaak van bijnierandrogenen zoals cortisol door binding aan een G-eiwit gekoppelde receptor. Cortisol bindt door middel van een kernreceptor: de glucocorticoïd receptor. Cortisol en bijnierandrogenen hebben een negatieve feedback op de hypothalamus en de hypofyse.
Hypothalamus-hypofyse schildklieras
TRH wordt afgegeven door de hypothalamus en stimuleert de hypofyse in de afgifte van TSH. TSH stimuleert de schildklier tot aanmaak van schildklierhormoon T4. T4 heeft een negatieve feedback op de hypothalamus en hypofyse. T4 kan in de lever worden omgezet in het actieve T3, wat effect heeft op de weefsels.
Hypothalamus-hypofyse groeihormoon as
De hypothalamus produceert somatostatine en GHRH. Somatostatine remt en GHRH stimuleert de hypofyse voor de afgifte van Groeihormoon (GH). GH zorgt in de lever voor aanmaak van IGF-1. IGF-1 heeft een inhibatoir effect op de hypothalamus en de hypofyse. De maag produceert ghreline, wat de hypothalamus en hypofyse stimuleert tot de aanmaak van GHRH en GH.
Hypothalamus- hypofyse gonaden as
Er wordt GnRH afgegeven door de hypothalamus. Dit stimuleert de hypofyse voor het afgeven van LH/FSH. Hierdoor worden er steroïde hormonen (testosteron, oestradiol en progesteron) gemaakt door de testes/ovaria. Ook wordt inhibine B gemaakt, wat negatief terugkoppelt aan de hypothalamus en hypofyse.
Regeling prolactine afgifte
Dopamine wordt gemaakt door de hypothalamus en probeert constant de prolactine-afgifte te onderdrukken. Wanneer prolactine nodig is, vindt er remming van de dopamine afgifte plaats. Bij de zoogreflex wordt via lange uitlopers via het ruggenmerg de afgifte van dopamine onderdrukt. Tegelijkertijd worden in de hypothalamus de neuronen met grote cellichamen gestimuleerd, waardoor de hypofyse achterkwab oxytocine afgeeft. Op deze manier komt er melk uit de melkklieren.
Functies vasopressine en oxytocine
Vasopressine: stimuleert reabsorptie van water in de nier en daarmee regelt het de bloeddruk
Oxytocine: baarmoedercontractie en contractie van borstklier bij zogen
Circadiaan ritme van hormonen
GH, TSH en PRL zijn in hoge concentraties aanwezig tijdens de slaap. ACTH is juist laag tijdens middennacht en loopt op richting de ochtend. Cortisol volgt het ritme van ACTH.
Rol van bindende eiwitten bij de bepaling van hormoonspiegels
Een groot aantal eiwitten hormonen zijn in de circulatie verbonden aan eiwitten. Eiwitbinding inactiveert de hormonen en zorgt voor verminderde uitscheiding. Tijdens de zwangerschap is de hoeveelheid cortisolbindend eiwit verhoogd. Hierdoor daalt aanvankelijk de hoeveelheid vrij hormoon en wordt er compensatoir meer hormoon geproduceerd. Uiteindelijk ontstaat er een steady state waarbij evenveel vrij hormoon en meer gebonden hormoon in het bloed circuleert.
