grafika i rysunek Flashcards
Dla secesji szczególne znaczenie miał rozwój grafiki, zwłaszcza użytkowej, czyli reklamowej, oraz ilustrującej i ozdabiającej wydawane w tym czasie periodyki i książki.
Grafika
secesyjna ma podobne cechy jak malarstwo. W litografiach barwnych operowano płaską
plamą barwną i dekoracyjnym konturem. Inspiracje czerpano z natury. Królowały przedstawienia pięknych kobiet, a także stylizowane i upraszczane elementy świata fauny i flory.
W czasopismach często stosowano czarne winiety (fr. vigne ‘winorośl’), czyli ozdoby druku. Były to dekoracyjnie opracowane ornamenty, motywy floralne i animalistyczne sceny
figuralne, a nawet pejzaże. Często miały one znaczenie symboliczne. Winiety stosowano
już wcześniej, ale nigdy dotąd wydawane druki nie były aż tak ozdobne. Niekiedy kolumny tekstu otaczano bordiurą. Winiety pojawiały się też we frontyspisie, czyli na stronie
poprzedzającej kartę tytułową książki, i na stronach tytułowych. Zarówno w książkach, jak
i w czasopismach winiety znajdowały się w nagłówku rozdziału lub w nagłówku periodyku.
Wśród technik, które dominowały w grafice użytkowej, na czoło wysuwają się
litografia
barwna oraz drzeworyt, w tym drzeworyt barwny. W ilustracji wykorzystywano też
rysunki, np. wykonane piórkiem i tuszem, które powielano metodami fotochemicznymi.
Grafikę secesyjną w Wielkiej Brytanii reprezentował Aubrey Beardsley
– artysta,
który żył zaledwie 26 lat. Był samoukiem, zachęconym przez kilku artystów do twórczości. Charakterystyczne są dla niego projekty ilustracji i bogato zdobionych stronic
z dekoracyjnie opracowanymi inicjałami i winietami. Wykonywał także projekty
zaproszeń, karty menu dla restauratorów i ekslibrisy, czyli znaki identyfikujące wła-
ścicieli księgozbiorów. Inspiracje czerpał z grafiki japońskiej, z greckiego malarstwa
wazowego, o czym świadczy m.in. Pawia suknia, ze sztuki rokoka, a także z twórczości prerafaelitów. W historii sztuki zasłynął przede wszystkim ilustracjami
do wydania sztuki teatralnej Oscara Wilde’a – Salome. Jego styl charakteryzuje się
mocnym kontrastem walorowym czerni i bieli, operowaniem płaską plamą barwną
oraz dekoracyjnym konturem o płynnym kształcie przy całkowitym odrzuceniu modelunku światłocieniowego. W przedstawieniach figuralnych stosował wydłużone sylwetki.
Fascynowała go erotyka, posunięta aż do granic perwersji. Często posługiwał się symbolem.
Styl Beardsleya miał ogromny wpływ na ukształtowanie się grafiki książkowej
i ilustracyjnej w Europie i w Stanach Zjednoczonych. Rysunki wykonywał piórkiem
i tuszem. Ich rozpowszechnienie w druku zawdzięcza się metodom fotochemicznym.
Aubrey Beardsley Pawia suknia
Dzieło o wymiarach 13 x 18 cm powstało
w 1894 roku jako jedna z ilustracji do dramatu
Oscara Wilde’a Salome. Pierwotnie powstało
jako rysunek piórkiem i tuszem. W pierwszym
wydaniu zostało przetworzone na drzeworyt,
w kolejnych reprodukowane było metodą
fotochemiczną. Dzieło przedstawia kobietę
ubraną w fantazyjny strój stylizowany na wygląd
pawia. Jest kształtowane płaską plamą barwną
i dekoracyjną linią. Asymetria kompozycji
wskazuje na inspiracje japońskimi drzeworytami.
Artysta podkreślił elementy dekoracyjne czernią
na bieli oraz bielą na czerni (na wzór greckiego
stylu czarnofigurowego)
Aubrey Beardsley, ilustracja do dramatu Salome
Oscara Wilde’a
Ilustracja o wymiarach ok. 16 x 23 cm powstała w 1893 roku
jako rysunek, a następnie była reprodukowana metodą
fotochemiczną. Przedstawia scenę ze sztuki Oscara
Wilde’a, w której Salome – uosobienie kobiety fatalnej –
całuje trzymaną w dłoniach głowę Jana Chrzciciela. Dzieło
charakteryzują: płaska plama barwna, wyraźny kontur oraz
intensywne kontrasty czerni i bieli. Grafikę opublikowano
w pierwszym numerze czasopisma „The Studio” w 1893 roku
grafiki Alfonsa Muchy
Twórczość graficzna Henriego de Toulouse-Lautreca sposobem obrazowania, płaską plamą barwną i dekoracyjnym
konturem wpisuje się w styl secesji. Na jego dziełach
wzorowali się inni artyści, a wśród nich działający w środowisku praskim i paryskim Alfons Mucha. W Paryżu
sławę przyniosło mu wykonanie plakatu teatralnego
do sztuki Gismonda Victoriena Sardou, w której główną
rolę odegrała największa gwiazda sceny tego czasu, Sarah
Bernhardt. Przez 6 lat wykonywał liczne plakaty reklamowe sztuk, w których aktorka brała udział, takich jak m.in.
Samarytanka, Dama kameliowa, Medea i Hamlet. Przyczyniły się one do ugruntowania wizerunku „Boskiej Sary”,
jak nazwali ją Francuzi. W technice litografii tworzył tak-
że inne plakaty z wizerunkami pięknych kobiet. Ich całe
postacie lub tylko twarze otaczały ornamenty z kwiatów
i liści. Wykorzystał je także, tworząc reklamy, np. bibułek
papierosowych Job. Reklama ta, nowatorska w swojej formie, powstała, zanim lekarze odkryli szkodliwość palenia. Mucha zasłynął także dekoracyjnymi panneau
wykonywanymi w technice litografii barwnej.
Były to grafiki o kształcie wydłużonego, pionowego prostokąta łączone w cykle składające się
z czterech wyobrażeń wyidealizowanych kobiet
będących personifikacjami abstrakcyjnych pojęć,
takich jak m.in. Pory dnia, Pory roku, Sztuki piękne,
Kwiaty i Kamienie szlachetne.
Wśród niemieckich ilustratorów książek na czoło wysuwa się postać Ottona Eckmanna.
Jego prace zawierały motywy charakterystyczne dla secesji, a zwłaszcza łabędzie oraz
stylizowane kwiaty, takie jak np. irysy. Niektóre z jego projektów od prac innych artystów
odróżnia stosowanie delikatnego modelunku wprowadzającego efekt przestrzeni.
Alfons Mucha, plakat do sztuki Gismonda
Projektując plakat teatralny, artysta wybrał scenę procesji
w świątyni z ostatniego aktu dramatu. Ukazana centralnie
aktorka, ubrana w dekoracyjny strój przypominający szaty
liturgiczne, ma rozpuszczone włosy, na głowie wieniec,
a w ręce trzyma liść palmy. Cechy formalne – płaskość
plam barwnych, linearyzm, a także dekoracyjne elementy
tła nawiązujące do bizantyńskich mozaik – typowe są dla
secesji. Postać aktorki jest wyidealizowana, stylizowana
na świętą. Półkolista forma nad głową, w którą wpisano jej
imię i nazwisko, przypomina nimb. W górnej części plakatu
artysta oryginalnym liternictwem zapisał tytuł sztuki, u dołu
widnieje napis „Théâtre de la Renaissance” odnoszący się
do nazwy zespołu teatralnego, z którym była związana Sarah
Bernhardt. Plakat został wykonany w 1894 roku w technice
litografii barwnej w bardzo wydłużonym formacie
74 cm x 216 cm
Alfons Mucha, reklama bibułek Job
Mucha w swoich reklamach powiązał wizerunek
produktu z wyidealizowaną postacią kobiecą,
czyli posłużył się strategią, która popularna
jest do dziś. Uniesiona twarz bohaterki plakatu
wyraża rozkosz, która kojarzyć ma się widzowi
z trzymanym przez nią w dłoni dymiącym
papierosem. Linearnie potraktowane włosy
kobiety układają się w formy ornamentalne,
przypominające celtycką plecionkę. Dzieło
obiega dekoracyjna bordiura, której forma
imituje mozaikę. Nazwa produktu – Job – została
tak zakomponowana za głową postaci, że litera
„o” zdaje się tworzyć wokół niej aureolę. Plakat
wykonano w 1896 roku w technice litografii
barwnej o wymiarach ok. 46 x 67 cm.
Otto Eckmann Irysy
Jednym z najbardziej rozpoznawalnych motywów w twórczości
artysty są stylizowane irysy. Wykonane w technice drzeworytu
o wymiarach ok. 13 x 22 cm w 1895 roku, były odbijane
w wersjach barwnych i czarno-białych. Forma kwiatów jest
uproszczona. Artysta linią odzwierciedlał zarówno strukturę
liścia, jak i stosował ją jako element szrafowania
na kwiatach, co daje wrażenie delikatnego modelunku.
Motyw ten był reprodukowany w wydawanych w okresie
secesji czasopismach.
