Architektura w Hiszpanii Flashcards
Antonio Gaudí,
Casa Batlló w Barcelonie
Typowym przykładem budynku
secesyjnego o dynamicznej,
zróżnicowanej formie jest kamienica,
której budowę ukończono w 1877 roku.
Jej przebudową zajął się w latach
1904–1906 Gaudí na zlecenie bogatego
fabrykanta Josepa Batlló. Dwie dolne
kondygnacje fasady zostały wykonane
z piaskowca, wyższe jej partie dekorują
różnobarwne mozaiki ceramiczne
i kolorowe szkło, co kojarzyć się może
z taflą wody. Oryginalny dach
przypomina korpus smoka, co może
wskazywać na inspirację żywotem
św. Jerzego, którego kult jest bardzo
silny wśród Katalończyków. Balustrady
balkonów o fantazyjnych formach
odlano z żeliwa. Wszystkie elementy
dekoracyjne charakteryzuje płynna,
falista linia. W dekoracji wykorzystano
liczne elementy animalistyczne.
Gaudí wykonał także projekty detali
wyposażenia wnętrz.
Jednym z najbardziej oryginalnych ośrodków secesji w Europie była Barcelona – stolica
Katalonii.
Pod koniec XIX wieku
w Katalonii zaznaczyły się tendencje separatystyczne, czyli dążenia do oderwania od
Hiszpanii, których echa przeniosły się na grunt sztuki. Poszukiwano stylu narodowego,
a punktem odniesienia miały być lokalne tradycje. Styl ten miało cechować bogactwo
form i barw.
Antonio Gaudí (1852–1926)
Gaudí przez pewien czas studiował w Barcelonie, ale problemy finansowe zmusiły go do
podjęcia pracy. Był człowiekiem uduchowionym, głęboko religijnym, co miało wpływ na
jego życie i twórczość. Początkowo projektował małe formy, jak kioski, bramy wjazdowe
i ozdobne gabloty.
Antonio Gaudí, park Güell
Pierwszym dużym zamówieniem, które wykonał dla swojego największego
mecenasa – Eusebiego Güella, był projekt aranżacji parku Güell z ozdobnymi bramami
i pawilonami. W założeniu, które nigdy nie zostało w całości zrealizowane, miało być to
ekskluzywne osiedle rozmieszczone wśród zieleni, luźno nawiązujące (np. formami kolumn)
do architektury antycznej Grecji. Małe formy architektoniczne, takie jak np. ok. 110-metrowa ławka na szczycie tarasu widokowego, były dekorowane trencadis, czyli mozaiką
z kawałków potłuczonych ceramicznych płytek. Do części centralnej parku prowadzą
rozbudowane schody dekorowane fontannami, z których najsłynniejsza, pokryta barwną
ceramiką, przedstawia postać – zgodnie z różnymi interpretacjami – smoka lub salamandry.
Antonio Gaudí, Casa Milà w Barcelonie
Budynek został zaprojektowany dla bogatego
przedsiębiorcy o nazwisku Milà (stąd nazwa).
Wznoszono go w latach 1906–1910. Usytuowany
na zbiegu dwóch ulic dom mieszkalny ma sześć
kondygnacji. Pomieszczenia rozmieszczone
są wokół dwóch nieregularnych dziedzińców.
Elewacje budowli przypominają fale morskie.
Nie ma w nich kątów prostych i płaskich ścian.
Zostały wykonane z jasnego kamienia i obłożone
białymi płytkami ceramicznymi. Budynek zdobią
balkony z kutego żelaza. Na dachu usytuowano
kominy i wieże wentylacyjne o fantazyjnych,
rzeźbiarskich formach. Budowla ze względu na finezyjne, opływowe linie, bywała nazywana domem bez prostej linii.
Płynna, sprawiająca wrażenie rozkołysanej fasada budynku była zainspirowana naturą,
a przede wszystkim Morzem Śródziemnym. Ściany kamienicy zdają się falować, a balustrady balkonów przypominają wodorosty. Artysta rysował elementy natury i przekształcał je
na formy plastyczne, które wykorzystywał zarówno w ogólnej strukturze budynków, jak
i w detalach. Konstrukcja budowli sprawia, że możliwe jest dowolne kształtowanie ścian
działowych. W konsekwencji układ pomieszczeń jest elastyczny i możliwy do przekształceń.
Antonio Gaudí, Sagrada Familia w Barcelonie
Budowę fasady Narodzenia rozpoczęto w 1882 roku.
Dominują w niej 4 wieże, których
smukłość jest inspirowana wertykalizmem gotyku.
Do stylu tego nawiązują także 3 ozdobne portale.
Prezbiterium ma charakter neogotycki. W projekcie
fasady architekt inspirował się też naturą: formacjami
geologicznymi, kopcami owadzimi, światem roślin
i zwierząt morskich. Wstępne plany Gaudí wielokrotnie przekształcał w coraz bardziej fantazyjne formy. Zgodnie
z intencją architekta świątynia miała mieć trzy fasady
symbolizujące tajemnice: Narodzenia (fasada wschodnia transeptu), Męki i Śmierci Chrystusa (fasada zachodnia transeptu) oraz Chwały i Wniebowstąpienia
Chrystusa (fasada południowa – główna). Ponadto Gaudí
zaprojektował 18 wież różnej wysokości, z czego największa – wieża Chrystusa Zbawiciela – miała osiągnąć 170 m. Plan kościoła – krzyż łaciński o pięcionawowym korpusie, poligonalnie zamknięte prezbiterium otoczone
ambitem i wieńcem kaplic – a także niektóre rozwiązania konstrukcyjne i dekoracyjne przypominają gotyk.
Dolne części prezbiterium – obejście z kaplicami i kryptą – ma charakter neogotycki. Układ naw i sklepień
miał zapewnić idealną akustykę. Wnętrze kościoła ma
symbolizować boskie Jeruzalem. Architekt inspiracje
czerpał jednak głównie z natury. Niektórzy badacze
w stylizowanych formach wież dopatrują się nawet
inspiracji kopcami termitów. Formę filarów podtrzymujących sklepienia Gaudí
zaczerpnął z natury. Przypominają one drzewa, których
konary i gałęzie rozchodzą się w części sklepiennej. Artysta zginął w wypadku tramwajowym i do chwili śmierci nie zdołał ukończyć nawet
pierwszej z fasad, fasady Narodzenia. Gotowa była tylko jedna z czterech wież. Projekty
architekta zostały zniszczone podczas hiszpańskiej wojny domowej przez katalońskich
anarchistów. Budowę powierzono innym architektom, a jej ukończenie planowane jest na
rok 2026 – setną rocznicę śmierci architekta. Kościół uważany jest za symbol Barcelony
i jedną z najbardziej niekonwencjonalnych budowli w Europie.
Gaudí stworzył wyrazisty styl
cechujący się dekoracyjnością i dynamiczną formą budynków, których fasady bywają niekiedy asymetryczne. Artysta preferował linie paraboliczne i hiperboliczne, uważając, że „linia prosta należy do człowieka, a krzywa do Boga”.
W opracowaniu elewacji stosował różnorodne materiały. Szczególnie często wykorzystywał
trencadis, co skutkowało zróżnicowaną fakturą ścian. Inspirował się światem form organicznych, również motywami morskimi. Perfekcyjne dążenie do kompleksowego sposobu
budowania, uwzględniającego nie tylko architekturę, lecz także dekorację i wyposażenie
budynków, spowodowało, że niektóre z jego budowli nie zostały ukończone.
