geschiedenis kerstexamens Flashcards
geschiedenis
historische bronnen
voorwerp uit het verleden of getuigenis
historische werken
resultaat van een wetenschappelijk onderzoek
primaire bron
dateert uit de tijd zelf
secundaire bron
is later, in een andere tijd gemaakt
geschreven bron
is een bron dat geschreven is
bron
informatie bron zoals
ongeschreven bron
is een mondeling of een materiële bron
verandering
iets dat op een bepaald moment wijzigd
tijd
aanduiden –> tijrekening
millenium
periode van 1 000 jaar
eeuw
periode van 100 jaar
tijdrekening
christelijk, islamitische en joodse
ruimte
een ruimte
lokaal
plaatselijke, van omstreken
Regionaal
verwijst naar een regio (streek, provincie, gewest
globaal
wereldwijd, een toepassing van heek de wereld
open ruimte
een open landschap en een open samenleving
geslote landschap
een geslote landschap en een geslote samenleving
stedelijke ruimte
de stad
rurale ruimte
het platteland
continentale ruimte
landinwaarts, niet gericht naar de zee
maritieme ruimte
in of aan de zee
tijdvak
begrensde, lange periode in een tijdrekening
decenium
periode van 10 jaar
reconstructie
opbouw, herbouw van een verwoestte gebouwen
mythe
een overgeleverd verhaal over daden van Goden
middellandse zeeklimaat
het klimaat rond de middellandse zee
mediterraan klimaat
het klimaat dat onder sterke invloed van een nabij gelegen zee of oceaan staat
centrum
middelpunt, in het midden gelegen
periferie
gebieden verder afgelegen van een bepaald centrum
migratie
verplaatsing van een groep van de ene naar de andere plaats
mythelogie
het geheel van verhalen en denkbeelden van een bepaalde cultuur waarin belangerijke vragen aan God komen
Mykeners
pre-helleense beschaving
mykeense cultuur
belangerijke cultuur in het oude Griekenland
paleiseconomie
het koninklijke paleis is de draaischijf
cyclopisch
reusachtig
linaer A
het schrift van de Kretenzers
Linaer B
het schrift van de Mykeners
rijk
een staat, met een bevolking, een grondgebied en een politieke organisatie
stadstaat
politieke organisatie in het oud-griekenland
Hellas
grieks woord voor griekenland
Polis
een griekse stadstaat
akropolis
(‘hoogste stad’ of bovenstad’) het hooggelegen gebied in de Polis
autonomie
politieke onafhankelijk
autarkie
economisch onafhankelijk, er moeten geen goederen geïmporteerd worden
kolonisatie
in de klassieke oudheid het oprichten van een dochterpolis door een moederpolis
de invloed van de Klassieke talen op de hedendaagse talen uitleggen
= de Grieken + Romeinen bouwen een bloeiend rijk rond de Middellandse zee rond 800 v.C. en 500 n.C. op die manier leggen ze voor een groot deel basis van onze samenlevingen. Dat betekent dat heel wat zaken uit ons hedendaagse leven hun oorsprong vinden in de klassieke oudheid
3 voorbeelden van invloeden van de Klassieke Oudheid op onze samenleving noemen.
- Onze politiek organisatie 2. Onze kunst 3. De manier van denken
door welke culturen ontstaat onze samenlevingen
klassieke cultuur, germaanse cultuur en Christendom
romaanse talen
stam rechtsreeks af Latijn (Italiaans, Frans, Portugees, Roemeens)
germaanse talen
bevatten woorden uit Latijn/Grieks, namen en uitdrukkingen uit Klassieke oudheid
3500 v.C. (prehistorie) = scharnierdata
het eerste schrift maakt het mogelijke taal op te schrijven
800 v.C. (oude nabije oosten) = scharnierdata
de stichting van Rome
500 (klassieke oudheid) = scharnierdata
de val van het West-Romeinse rijk
1450 (middeleeuwen) = scharnierdata
de val van het oost-romeinse rijk
1750 (vroegmoderne tijd) = scharnierdata
het begin van de industrialisatie
1945 (moderne tijd) = scharnierdata
het einde van de tweede wereldoorlog
welk heb je nodig om bronnen te onderzoeken
tijd, ruimte en domein
wat zijn de 4 domeinen
- Politiek - bestuur en grondgebied 2. Sociaal - verschillende bevolkingsgroepen en armoede en rijkdom 3. Economisch - hoe voorziet de mens in zijn levensonderhoud 4. Cultuur - streven naar wijsheid en schoonheid, godsdienst tradities en gewoontes
3 verschillende tijdrekening opnoemen
- christelijk
- islamitsche
- joodse
hoe maak je de tijd zichtbaar
tijdlijn
indeling van tijd
decenium - eeuw - millenium
3 beperkingen van een bron opnoemen
- bruikbaar = geeft ze antwoord op de historische vraag 2. representatief = geeft ze een typerend beeld 3. betrouwbaarheid = verteld ze de waarheid
de 3 elementen waarvan de betrouwbaarheid van een bron afhankelijk is
- De maker 2. Het doelpubliek 3. De functie of bedoeling
verschil tussen geschiedenis en verleden
de kennis die we hebben van het verleden is bepaald door: - de beschikbaarheid van bronnen - de interpretatie die we aan de bronnen geven
kenmerken rond de middellandse zeeklimaat
de gebieden rond de middellandse zee hebben een Middellandse zee of een mediterraan klimaat - maritieme ruimte - weinig neerslag - warme zomermaanden - natte herfstmaanden en wintermaanden
landbouwproductie bij de middellandse zee
citrusvruchten, druiven, olijven en graan
natuurlijke omstandigheden (westelijke bekken)
- weinig eilanden
- rechte kustlijn
- bergachtig reliëf
- open ruimte
- grote vruchtbare vlakten
invloed op de landbouw en scheepvaart - weinig eilanden
(westelijke bekken)
- grote gemeenschappen
- meer landbouwopbrengst
-minder scheepvaart
omvang van gemeenschappen = centrum (westelijke bekken)
italisch schiereilanden
natuurlijke omstandigheden (oostelijke bekken)
- veel eilanden
- grillig kustlijn
- bergachtig reliëf
-gesloten ruimte - kleine vruchtbare vlakten
ivloed op de landbouw en scheepvaart (oostelijke bekken)
- kleine gemeenschappen
- minder landbouwopbrengst
- meer scheepvaart
ambacht
handwerk dat wordt uitgeleerd om een beroep mee te oefenen
grondstoffen
zijn aanwezig in de natuur en worden gebreukt om afgewerkte producten te maken
ruileconomie
een economie dat gebasserd is op directe en indirecte ruilhandel
geldeconomie
vorm van economie waarin transacties worden afgerekend met geld
kolonie
een gebied of land dat onder dwang van een ander land bestuurdt wordt
grootgrondbezitter
een heerser of persoon die in bezit is van een grote opervlakte aan land
handelaarondernemer
een ondernemer die goederen koopt om ze doorteverkopen met winst
import
de invoer van goederen uit andere landen
export
de uitvoer van goederen uit andere landen
schuldslavernij
slavernij die ontstaat wanneer iemand zijn schuld niet meer kan afbetalen
nijverheid
het verwerken van grondstof tot een afgewerkt product
keramiek
materiaal dat noch metaal en noch polymeer is
asrisocratie
de eliten van politiek, het zijn de grootgrondbezitters
democratie
= het volk heeft inspraak in het bestuur
ongelijkheid
er zijn verschillen sociale groepen
standenmaatschapij
= een samenleving waarin mensen rechten en plichten hebben naargelang de stand waartoe ze behoren
slavernij
onvrije arbeid, de slaaf is eigendom van zijn meester
burger
een inwoner van een stad die bepaalde rechten en plichten heeft
metoik
vrije vreemdeling zonder burgerrrecht
Ostracosme of schervengericht
= wordt gebruikt als stembriefje
tirannie
regering waarin de macht op een despatische manier in de handen van één persoon is
oligarchie
de macht licht in verschillende hun handen
onroerende goederen
dit zijn goederen die je niet kan verplaatsen
roerende goederen
dit zijn goederen die je wel kan verplaatsen
wat is militairisme
spartanen worden zwaar getraind de nadruk ligt op dipipline en uithoudingsvermogen
waarom militairisme
om groote groep slavende laatste kunnen
wat is het centrum van de westelijke bekken
Italisch schiereiland
wat is het centrum van de oostelijke bekken
Griekse wereld
volkeren van westelijke bekken
Centraal-Europa = Kelten of Galiërs
Iberische schiereilanden = Iberiërs
Etrurië = Etrusken
volkeren oostelijke bekken
Griekse vasteland = Griekse volkeren
Kreta = Kretenzers
Egypte = Egyptenaren
Kanaän of Palestina = Israëlieten en Filistijnen
Mesopotamië = Assyriërs, Babyloniërs, Perzen
Fenicië = Feniciërs
wanneer minoïsche beschaving
3000 v.C. - 1400 v.C.
waar Minoïsche beschaving
Kreta
wie Minoïsche beschaving
Kretenzers
welk schrift Minoïsche beschaving
Linaer A
mythe minoïsche beschaving
verhaal van de minotaurus
myceense beschaving wanneer
2000 v.C. - 1100 v.C.
waar myceense beschaving
rond de egeïsche zee
wie myceense beschaving
indo-europese stammen
verhaal myceense beschaving
oorlog troje
ontstaan myceense samenleving
Rond 2000 v.C. indo-Europeese stammen = nomaden die rontrekken in Europa
Vestogen zich in het Griekse schiereiland
Onderwerpen de oorspronkelijke bewoners (ze moeten naar hen luisteren)
Zij “mengen” zich = Mykeners
kenmerken Myceense samenleving
politiek = elke stad heeft een zelfstandig koninkrijk, koning heeft alle macht
economische = paleiseconomie + handel en landbouw + regelmatig oorlog (ringmuren)
cultureel = - Burcht + koninklijke graven = macht en rijkdom van koning - gouden dodenmaskers = geloof in leven na de dood en goede goudsmeden
troje oorlog feiten
Een aangroei van de Mykeense bevolking ( de bevolking is met te veel)
Hierdoor is er een tekort aan levensmiddelen (=voedsel)
Daarom willen ze controle over de vruchtbare landbouwgebieden langs de Zwarte Zee
Gevolg: conflict (=ruzie) met Trojanen
welke schrijver heeft over troje geschreven
Homerus
welke twee boeken heeft Homerus geschreven
Ilias en de Odysee
in welke van de twee boeken komt het paard van Troje voor
de Odysee
wat mythe Troje
De Grieken hadden Troje al 10 jaar belegerd (ze stonden voor de poorten en konden niet binnen). Daarom bedachten ze een list. Ze maakten een houten paard en een groep Griekse soldaten, onder leiding van Odysseus, kropen in de buik van het paard. De Trojanen dachten dat dit paard een geschenk was van de Grieken en brachten het binnen in hun stad. Toen het nacht werd kropen de Griekse soldaten uit de buik van het houten paard en zetten de poorten open van de stad
mykeense ondergang
wat wel duidelijk is = Rond 1200v.C worden enkele Mykeense centra verwoest
1000v.C de Mykeense cultuur verdwijnt. Ze gaan ten onder aan oorlog en migraties.
3 kenmerken van een Polis
- Centrum met burcht = Akropolis 2. Openbare huizen en gebouwen 3. Omliggende dorpen en landbouwgebieden
op welke gebieden voelen de grieken zich één
taal, levensopvatting en godsdienst
waarom voelen ze zich één bij taal
alle Grieken spreken dezelfde taal
waarom voelen ze zich één bij levensopvatting
Onder invloed van Homeros waarderen alle Grieken dezelfde deugden
waarom voelen ze zich één bij godsdienst
door Homeros hebben de ze gemeenschappelijke goden spelen heilige plaatsen en orakels
voorbeelden van de belangerijkste rol van Homeros
- zorgt ervoor dat alle Grieken dezelfde goden vereren - zorgt dal alle Grieken eenzelfde blik op het leven hebben en hoe ze zich moeten gedragen
uitzicht polis
- vele steile bergketens - diepe dalen - aantal kleine vlakten
wat bedoelen ze met politiek verdeeld cultuur één
Elke polis heeft een eigen koning, grondgebied, bestuur en bevolking (dus het is verdeeld) maar ze geloven allemaal in dezelfde goden en ze spreken de zelfde taal … (dus cultuur is één)
oorzak van kolonisatie geven
1 weinig vruchtbare grond in Hellas 2 de grond is eigendom van een kleine groep grootgrondbezitters 3 de bevolking groeit
wat is het gevolg van het oorzaak van de kolonisatie
spanning tussen arm en rijk
wat is de oplossing van spanning tussen arm en rijk
- Landbouwgronden overzee zoeken 2. Daar handelswaren kopen en verkopen
gevolg van de oplossing van de kolonisatie
er ontstaan Kolonies = overzees gebied waar een moederpolis een dochterpolis sticht ze zijn onafhankelijk van elkaar. Ze onderhouden wel handelsbetrekkingen
economisch voordeel van kolonisatie
handel en nijverheid groeien
de bloei van pottenbakersnijverheid verklaren
ze gebruikte potten als verpakking en ze moesten meer gaan exporteren dus hadden ze ook meer potten nodig
3 verschillende economische groepen en hun taak omschrijven
- Ambachtslieden = maken textiel, wapens, werktuigen, vazen, … 2. Geldwisselaar = 3. Bankier =
culturele gevolgen
- invloeden van andere volkeren op de Grieken
- verspreiding van de griekse cultuur
voorbeelden van de culturele gevolgen invloeden van andere volkeren op de grieken
- het fenescih schrift
- de lydische munt
wat is het culturerle gevolg van het fenecische schrift
het giekse alfabet
wwat is een culturele gevolg van de lydische munten
de griekse poleis slaan hun eigen munten uit
gevolgen van de economische gevolgen
- bloeiende handel en nijverheid
- de ontwikkeling van een geldeconomie
voorbeelden van het gevolg (bloeiende handel en nijverheid) van de economische gevolgen
- ambachtslieden maken textiel, wapens, werktuigen, vazen, …
- de ontwikkeling van verpakkingsmiddelen en trasnportmiddelen: pottenbakersnijverheid of keramieknijverheid
- bloeiende scheepsbouw en havenaanleg
Voorbeelden van het gevolg (de ontwikkeling van een geldeconomie) bij economsiche gevolgen
er ontstaan nieuwe beroepen: Bv. geldwisselaar en bankier
wat zijn de gevolgen van een sociaal gevolg
- er ontstaat een nieuwe groep rijken; de handelaarsondernemers
- de griekse landbouwer kan niet concurreren met het goedkope graan uit de kolonie
wat zijn de gelvolgen op lange termijn vandit gevolg er ontstaat een nieuwe groep rijken; de handelaarsondernemers bij sociale gevolgen
- ze eisen op basis van hun rijkdom deelname aan het bestuur
- ze komen in conflict met de rijke met de rijke grootgrondbezitters
wat is het gevolg op lang termijn van de griekse landbouwer kan niet concurreren met het goedkope graan uit de kolonie van sociale gevolgen
1.hij moet overschakelen naar druiventeelt en olijventeelt
2. hij moet leningen aangaan en geeft zichzelf en zijn gezin op als waarborg
wat is het gevolg van hij moet leningen aangaan en geeft zichzelf en zijn gezin op als waarborg bij sociale gevolgen
mogelijke schuldslavernij
De invloed van de kolonisatie op de economie uitleggen
de kolonies zijn gebieden waar men heel wat kan kopen en verkopen dat simuleert de handel en nijverheid
producten uit de kolonies importeren
graan, verschillende soorten metaal, plaatselijke producten en slaven, grondstoffen
producten van kolinies exporteren
wijn, olie, aardewerk, afgewerkte producten
2 soorten kolonies
explatievekoloni + handelskoloni
wat doet een explatievekolonie
- mijnbouw
- landbouw
- veeteelt
wat doet handelskoloni
- steunpunten en verbindgspunten voor de handel
directe democratie
elke burger mag direct stemmen en is niet afhankelijk van een parlementslid die zijn belangen verdeeld zijn
indirecte democratie
het volk kiest een vertegenwoordiger die de wetten in hun plaats maken
atheense bevolking in 3 groepen
burgers
metoiken
Slaven
wat zijn/ hebben burgers van de atheense bevolking
- inwoners die altijd in Athene hebben gewoond
- beide ouders zijn van Athene
-n
wat zijn/hebben metoiken van de atheense bevolking
- één van de ouders niet van Ahene - vreemdelingen
- betalen verblijfsbelastingen
- werken in handel en nijverheid
slaven wat hebben die van de atheense bevolking
geen rechten
wat moeten de burgers van de atheense bevolking doen
- betalen belastingen
- militaire dienst
wat moeten metoiken van de atheense bevolking doen
- betalen belastingen
- militaire dienst
wat moeten slaven van de atheense bevolking doen
Werken voor de burgers en de metoiken of voor de stadstaat
waarom is de atheense democratie beperkt
omdat vrouwen jongeren vreemdelingen en slaven niet mee mogen stemmen
wat was de eerste deel van de evolutie van de democratie en wat betekent het
monarchië en het is één koning die vershillende functies heeft
wat is het na de monarchë en wat is het
aristrocatie of oligarchie = bestuursvorm waaraan slecht enkele beste heersers deelnemen (kleine groepen rijke aan de macht)
waarom ontstaat er sociale spanning
- handellaars willen inspraak in het bestuur
- boeren willen schulden weg
wie is de eerste belangerijke edellied die een belangerijk intiatief neemt door de sociale spanning en wat doet hij
draco =
- schrijft de straffen op
- hij neemt draconische maatregels
wie ging het probleem oplossen tijdens timocratie en wat deed hij
solon =
- veeldeelt bevolking in 4 klassen op basis van hun bezit
- hervorming schuldslavernij
- creeërt werkgelegenheid
inwelke vier klassen heeft solon de bevolking verdeeld en mogen ze mee doen aan het bestuur en volksvergadering ?
klas 1. grootgrondbezitters = bestuur en volksvergadering klas 2. Handelaarsondernemers = bestuur en volksvergadering klas 3. Boeren = volksvergadering klas 4 armen = volksvergadering
wie was er tijdens de tirannie en wie is hem
- tiran
- de heldendichten van Homeros binden
- helpt boeren financiël
-laat tempels en openbare gebouwen bouwen
ontstaan democratie
monarchie - aristrocatie of oligarchie - sociale spanningen - timocratie - tirannie - democratie
wie tijdens de democratie en wat deedt hij
Kleisthenes
- grondlegger van huidige democratie
- verdeelt bevolking in 4 klassen volgens woonplaats
- hij voert ostracisme of schervengerecht uit
perikles
elke mannelijke burger mag gaan stemmen zonder verlies van loon
spartaanse bevolking
Spartanen
Perioiken
heloten
wat zijn de plichten en rechten van de spartanen
plichten =
Moeten in het leger tot 60
rechten=
-politiek
- hoeven niet te werken
plichten en rechten van de perioiken
plichten =
Werken als boer, ambachtsman, handelaar
rechten =
-vrij, mogen grond bezitten
- geen politieken rechten
plichten en rechten van een heloot
plichten = Bewerken de grond van de spartanen
rechten = geen rechten
bestuurorganen
koningen
Raad van ouden
eforen
volksvergadering
wat doen de koningen
legeraanvoerder
wat doet de raad van de ouderen
-wetten maken
-hoogste rechtbank
- voor het leven gekozen
wat deon de eforen
-wetten uitvoeren
- controleren inwoners, ambtenaren en koningen
volksvergadering
- wetten goed of afkeuren
- eforen benoemen
huidige democratie scheinding der machten
- de wetgevende macht
- de uitvoerende macht
- rechterlijke macht