G. Antibiotica Flashcards
Indeling bacteriën
- Vorm (kokken en staven)
- Celwand (gram-positief of gram-negatief)
Eigenschappen
Gram-positieve bacteriën
- Dikke celwand, bestaande uit peptidoglycanen
Eigenschappen
Gram-negatieve bacteriën
- Dunnere celwand met daaromheen nog een extra buitenmembraan welke gevormd wordt door lipo-poly-saccharides
Algemene principes antibiotica (3)
- Alle antibiotica kunnen gastro-intestinale bijwerkingen geven (buikpijn en diarree)
- De meeste antibiotica worden renaal geklaard en hebben dus een aangepaste dosis bij nierfunctiestoornissen
- Alle antibiotica hebben een klinisch relevante interactie met coumarines. Het effect van de coumarine wordt indirect versterkt door antibiotica
B-lactam antibiotica
Werking
Bacteriën bezitten een B-lactamring. Deze ring wordt opengesplitst door B-lactam antibiotica, waardoor de bacteriën hun vermogen voor synthese van de bacteriële celwand verliezen.
Voornamelijk effect op: snelgroeiende bacteriën
B-lactam antibiotica
Resistentie
Verschillende bacteriën bezitten enzymen (B-lactamasen) die deze ringopening bewerkstelligen, waardoor resistentie ontstaat.
B-lactam antibiotica
Soorten
- Penicillinen
- Cefalosporinen
- Carbapenems
Penicillinen
Verdeling
- Smalspectrum (benzylpenicilline en flucloxacilline)
- Breedspectrum (amoxicilline, augmentin en piperacilline-tazobactam)
Penicillinen
Indicaties
- Gram-positieve bacteriën
Breedspectrum: ook gram-negatieve bacteriën
Piperacilline: pseudomonas aeruginosa
B-lactamaseremmers
Voorbeelden
- Clavulaanzuur (augmentin)
- Tazobactam (Piptazo)
B-lactamaseremmers
Functie
Zorgen ervoor dat infecties met door B-lactamasevorming resistente bacteriën weer behandelbaar zijn
Penicilline
Bijwerkingen
- Diarree
- Overgevoeligheidsreacties (huidreacties)
- Kruisovergevoeligheid tussen penicillines
Gevolg penicillines op darmflora
Soms wordt de diarree veroorzaakt door Clostridium Difficile. Deze kan ontaarden in een pseudomembraneuze colitis.
Cefalosporinen
Generaties
5 generaties
In Nederland gebruiken we 1 t/m 3
1e generatie cefalosporinen
- Cefazoline
- Smalspectrum
- Gram-positieve bacteriën
2e generatie cefalosporinen
- Cefuroxim
- Effectief tegen B-lactamase-vormers en meer effect tegen gram-negatieve dan 1e gen.
3e generatie cefalosporinen
- Ceftazidim en ceftriaxon
- Breedspectrum
- Gram-positief en -negatieve bacteriën
- Ceftazidim: incl. pseudomonas aeruginosa
Carbapenem
Voorbeeld + eigenschappen
- Meropenem
- Heel breedspectrum
- Alle soorten gram-positieve (niet MRSA), gram-negatieve en anaerobe bacteriën
- ‘Reserve’ antimicrobiële middelen; laatste redmiddel bij ESBL
Tetracyclinen
Voorbeeld + werking
- Doxycycline
- Remmen de eiwitsynthese
Tetracyclinen
Indicaties
- Gram-positieve bacteriën
- Intracellulair voorkomende micro-organismen ( Q-koorts, Mycoplasma, Chlamydia)
Tetracyclinen
Contra-indicaties
- Zwangerschap
- Jonge kinderen > 8 jaar (gebitsverkleuring)
Tetracyclinen
Bijwerkingen
- Verkleuring van het gebit
- Groeiremming
- Fotosensibiliteit
Interacties tetracyclinen
Verminderde absorptie van tetracyclinen door het ontstaan van onoplosbare complexen
- Aluminium-
- Calcium-
- IJzer-
- Magnesium-houdende preparaten
Advies: tetracycline minimaal 3 uur voor of 2 uur na het preparaat innemen
Werking
Aminoglycosiden
Interfereren met de eiwitsynthese van bacteriën. Ze blokkeren de interactie tussen mRNA en ribosomen en hebben een bactericide werking.
Toediening
Aminoglycosiden
Alleen parenteraal
Indicatie
Aminoglycosiden
Gram-negatieve staven
Eigenschappen + bijwerkingen
Aminoglycosiden
- Smal therapeutische breedte
- Nefrotoxisch (reversibel)
- Ototoxisch (irreversibel)
Gevaar
Aminoglycosiden
Vicieuze cirkel:
Door neurotoxiciteit vermindert de nierfunctie – accumulatie – meer nierfunctie verlies en ototoxiciteit
Voorbeelden
Macroliden
- Claritromycine
- Azitromycine
Indicatie
Macroliden
- Gram-positieve bacteriën
zoals, s. aureus, pneumokokken, intracellulair voorkomende (atypische) micro-organismen
Metabolisme
Claritromycine
Remt CYP3A4
Bijwerkingen
Macroliden
- QTc-tijd verlengen
In combinatie met andere middelen die de QTc-tijd verlengen is het risico op torsade de pointes verhoogd
Combinatie trimethoprim en sulfonamide is …
Co-trimoxazol
Voordeel co-trimoxazol
- Synergie, waardoor de werkzaamheid vijf tot tienmaal groter is dan die van trimethoprim
- Risico op ontwikkeling van resistentie neemt af
Werking
Sulfonamiden
Verhindering van de bacteriële synthese van dihydrofoliumzuur door blokkering van de inbouw van para-aminobenzoëzuur
Interacties Trimethoprim
Hyperkaliëmie
- ACE-remmers
- Angiotensine receptor blokkers
- Spironolacton
Interacties Trimethoprim en co-trimoxazol
Beenmergsuppressie
Methotrexaat
Interacties cotrimoxazol
Doorschieten INR
Coumarines
Voorbeeld chinolonen
Ciprofloxazcine
Indicatie
Chinolonen
Gram-negatieve organismen
Werking
Chinolonen
Beïnvloeden de DNA-synthese door remming van het bacteriële DNA-gyrase
Afname absorptie chinolonen door …
inname van zink, calcium, magnesium, aluminium en ijzer. Dit komt door vorming van onoplosbare complexen
Bijwerkingen chinolonen
- QTc-tijd verlengen
In combinatie met andere middelen die de QTc-tijd verlengen is het risico op torsade de pointes verhoogd
Middel bij anaerobe infecties
Metronidazol
Voorbeelden van verwekkers die gevoelig zijn voor metronidazol
- Bacteroides fragilis
- Clostridium difficile
- Clostridium perfringens
Bijwerking metronidazol
Beïnvloedt het stofwisselingproces van alcohol door remming van het enzym aldehyde-dehydrogenase.
Bij alcoholgebruik kan dit leiden tot:
- Misselijkheid
- Braken
- Een rood gelaat
- Hoofdpijn
Advies: geen gebruik van alcohol tot 48 uur na staken metronidazole
