examen kerst A. naar een nieuwe wereld: ontdekkingsreizen en kolonisatie

Question 1

kaart van eratosthenes

Answer 1

3de eeuw voor christus niet echt duidelijk

Question 2

kaart ptolemaeus

Answer 2

2de na christus

goede kennis 3 continenten: azië, europa, afrika

Question 3

visie Plato en Aristotles

Answer 3

• aarde is bol
• geostatisme: aarde is onbeweegelijk uit het centrum van het heelal
• geocentrisme: alle planeten, sterren maken een baan om de aarde

Question 4

OT-kaart

Answer 4

• christelijk wereldbeeld: Jeruzalem in het midden, paradijs in het oosten,…
• waardeloos voor ontdekkingsreizigers
• algem. aangenomen door intellectuele elite: (aarde= bol, meer land dan water, 1 landmassa met 3 continenten)

Question 5

rond het jaar 1000 (vikingen)

Answer 5

• bereiken vinland (canada)
• Leif Erikson
• geen permanente kolonisatie

Question 6

vanaf de 12de eeuw (2 theoriën)

Answer 6

1- oceaangordeltheorie:
Grates van Malles
aarde opgedeeld in 4 delen, gescheiden door 2 gordels van water
x= oecumene

2- klimaatgordeltheorie:
Parmenides
aarde opgedeeld in lagen (koud, gematigd, warm, gematigd, koud)
dit schrikt af

Question 7

groeiende belangstelling voor onbekende gebieden door?

Answer 7

• kruistochten

- toenemende internationale handel (zie extra blad)

Question 8

groeiende belangstelling voor onbekende gebieden door?

Answer 8

• kruistochten

- toenemende internationale handel (zie extra blad)

Question 9

vanaf de 13de eeuw: portulaan- kaarten

Answer 9

praktische info: rotsen, mondingen rivieren, baaien, windrichtingen

-erg bruikbaar voor zeelui

Question 10

eerste grote ontdekkingsreis over land

Answer 10

Marco Polo
venetiaanse koopman
landreis naar azië - bereikt cathay
publiceert: boek der wonderen

prikkelt belangstelling voor onbekende regio’s

Question 11

vanaf de nieuwe tijd: mentaliteit

Answer 11

politieke, economische en religieuze voordelen: ontdekkingsreizen worden steeds duidelijker

Question 12

4 technische vooruitgangen in de scheepvaart

Answer 12

1) het kompas (via arabieren naar europa, gebruik op open zee)
2) het karveel ( nieuw scheepstype: slanker, sneller, stabieler,…)
3) astrolabium (navigatietoestel op basis v/d positie v/d sterren, meet breedteligging)
4) verbetering cartografie

Question 13

belang val van constantinopel

Answer 13

• velen vluchten naar het westen (economie intellectuele elite) brengen kaarten, kennis, boeken,.. mee
• bedreiging van de Islam voelbaar in europa (bepaalde koningne gaan op zoek naar alternatieven) (spanje en portugal)
• is er nog land in het westen, Zuiden om naartoe te vluchten?
• Zijn er andere handelspartners of routes?

Question 14

Hendrik de zeevaarder

Answer 14

-initatief ontdekkingsreizen opstarten
-motieven: 1- christendom verspreiden
2- handel in natuurlijke rijdommen (peper) 3- bondgenoten zoeken 4- strijd islam

Question 15

Christoffel Columbus

Answer 15

• genuees ontdekkingsreiziger
• wou Indië bereiken over zee via westelijke route (korter)
• goede kaartkennis (kaart van Toscanelli)
• zou in Ijsland geweest zijn

Question 16

reis columbus

Answer 16

1485: richt zich tot portugese koning johan 2, wordt afgewezen
later: richt zich tot spaanse koninngspaar Ferdinant en Isabella tonen interesse maar bezig met reconquista

val van granada 2-1-1492 laatste mensen uit spanje verdreven

3 augustus: columbus mag vertrekken met 3 schepen:
-santa maria
-pinta
nina

12 oktober: land in zicht (san salvador) heilige verlosser : plaatselijke bewoners zijn indianen

5 maart: terug in spanje + columbus krijgt een adelstand (vice-koning van indië)

later: columbus komt in de problemen voor machtsmisbruiken en zelfverrijking
1506: eenzaam en ontgoocheld

Question 17

Amerigo Vespucci

Answer 17

-ontdekkingsreiziger
-cartograaf
-uit Firenze
ontdekt nieuw continent (Amerika > Amerigo)

Question 18

Bartolamus Diaz

Answer 18

1488 vaart om kaap de goede hoop

Question 19

vasco da gamma

Answer 19

1489: vaart om kaap de goede hoop > steekt indische oceaan over > bereikt als eerste europeaan indië over zee > keert terug met scheepslading specerijen (3000% winst)

Question 20

ferdinant magelhaes

Answer 20

• portugees in spaanse dienst
• 1519 vertrekt in spanje met 5 schepen en 265 mensen
• 1520 bereikt straat van magelhaes
• 1521 sterft nabij de filipijnen

el cano neemt bevel over en vaart naar kaap de goede hoop

• 1522 terug in spanje met 1 schip en 18 man
• eerste omvaart om de wereld

Question 21

einde 15de eeuw: conflict tussen spanje en portugal

Answer 21

door mare clausum principe: de gesloten zee (vorst mocht nieuw ontdekt land opeisen en de zee erond ook.)

• ze eisen beide westelijke doorvaart op
  oplossing: bemiddeling van de paus (verdrag van tordesillas: scheidingslijn op 370 mijl ten weste kaapverdische eilanden)

alles ten westen (spanje)
alles ten oosten (portugal)

Question 22

verdrag van zaragoza

Answer 22

verdeling stille oceaan

Question 23

ontstaan portugees handelsrijk

Answer 23

• stichten factorijen (handelsposten met kade, loodsen, kleine gewapende macht) langs de kusten van afrika en azië
• van hieruit wordt er handel gedreven met het binnenland (perper, curry, komijn)
• grote binnenlandenblijbven onaageroerd Afrika (wild en waardeloos) Azië (waren al machtige rijken)

kleine gebieden worden gekolonisseerd: Goa, Malakka

Question 24

spanje heeft grote honger naar zilver en goud

Answer 24

sturen conquistadores (veroveraars)

Question 25

Hernan Cortes

Answer 25

veroverde mexico (1519)

Question 26

Francesco Pizarro en Diego d'almagro

Answer 26

veroverden peru (1531)

Question 27

ontstaan gigantisch spaans, koloniaal rijk)

Answer 27

van California (Noorden) tot vuurland (Zuiden) er worden pre-colombiaanse culturen vernietigd (Azteken, Maya's, Inca's)

Question 28

spanjaarden stichten vestigingskolonies

Answer 28

- plantages (katoen, tabak) - mijnen (zilver en goud) Indianen daar werken maar zijn daar niet bestand voor (fysieke arbeid, europese ziektes) met als gevolg massale sterfte en worden vervangen door slaven uit afrika

Question 29

driehoekshandel (gevolg van vestigingskolonies)

Answer 29

- europa levert wapens, werktuigen en kleding aan Afrika - Afrika levert slaven aan amerika - amerika levert suikerriet, zilver, tabak aan europa

Question 30

driehoekshandel (positief gevolg voor de kerk)

Answer 30

-christendom verspreiden - missionarissen volgen in het spoor van de conquistadores - vorm van gedwongen bekering voor de indianen (bekering met het zwaard)

Question 31

is voor de portugezen idem wat brazilië betreft

Answer 31

/

Question 32

een bron van staatsinkomsten + gevolgen

Answer 32

Spanje en Portugal profiteren in ruime mate van de kolonies handel met de kolonies= staatsmonopolie (alleenrecht) > leverde enorme inkomsten op politiek gevolg: koningen kunnen inspraak van anderen beperken en eigen macht uitbereiden (spaanse koning wordt de machtigste van de 16de eeuw)

Question 33

conncurrentie van engeland, frankrijk en nederland (VP)

Answer 33

zij willen ook kolonies maar... - verdrag van tordesillas - mare clausum gevolg? frustraties, zijn er oplosssingen? weg via W, O , Z of vaarroute via Noorden?

Question 34

Jaques Cartier (gevolg frustraties)

Answer 34

- franse ontdekkingsreiziger - zoekt een NW-route - vaart de St. Laurance river op - drijft handel met Indianen (pelzen)

Question 35

Willem Barentsz (gevolg frustraties)

Answer 35

-Hollandse ontdekkingsreiziger -zoekt een NO-route -ontdekt spitsbergen moet overwinteren op Nova Zembla (vriest dood)

Question 36

gevolg frustraties

Answer 36

- 1 grote flop (commercieel en economisch) - meer frustraties -reacties: Mare Clausum juridisch betwisten en zeeroverij (bv. Piet Heyn en Francis Drake: engelse zeerover, sir! tweede omvaart om de aarde)

Question 37

gedicht Piet Heyn

Answer 37

Piet Heyn, Piet Heyn zijn naam is klein. Zijn daden bene groot want hij kaapte de spaanse zilvervloot

Question 38

besluit

Answer 38

de alleenheerschappij van de spanjaarden en de portugezen over de oceaan bleef onaangetast (de hele 16de eeuw)

Question 39

17e-18e eeuw

Answer 39

grote macht spanjaarden en portugezen is voorbij. andere landen worden machtiger Mare Clausum wordt vervangen door Mare Liberium (open zee)

Question 40

Abel Tasman

Answer 40

- uit Zeeland - verkent het zuiden van de stille oceaan - verkent de kusten van Australië - ontdekt Tasmanië + Nieuw-Zeeland

Question 41

Henry Hudsom

Answer 41

- Engels ontdekkingsreiziger - verkent de Hudson Bay - claimt het N + W van Canada

Question 42

James Cook

Answer 42

- Engels ontdekkingsreiziger - ontdekt veel eilanden in Stille Oceaan (Cook Islands) - Claimde Australië voor Engeland

Question 43

besluit en resultaat: